“Kürt sorunu” baþýndan beri, ulus devlet inþasýna ve sürdürülmesine çalýþan Türkiye Cumhuriyeti için, birincil sorunlardan biri olmuþtur. “Gerek Ýslami kaynaklý, gerek Kürtlük kaynaklý 1925 Þeyh Sait, 1937 Aðrý, 1938 Dersim isyanlarý bilinen ayaklanmalar olarak hafýzalarýmýzda” canlanabilmektedir.
Bu konunun dikkatle incelenmesinin sebepleri, gelecekte ortaya çýkabilecek Türk- Kürt kavgalarýnýn ve iletiþim eksikliðinin giderilmesi için bir adým olmasýyla baþlar; konunun konuþuldukça devlet politikalarýnda ve iktidar söylemlerinde, icraatlarýnda daha fazla yer almasýyla –özgürlükler açýsýndan- devam eder.
Mesut Yeðen’in incelemelerinde belirttiðine göre; Kürt sorunu iki ana tartýþma maddesi altýnda açýklanabilir. Buna göre;
1) Bu bir asayiþ sorunudur.
2) Bu sonradan kazanýlamamýþ haklarýn mücadelesidir.
Kürt meselesi aslýnda 1990larda ortaya bir anda çýkmýþ bir þey deðildir. Yýllar içinde sadece form deðiþtirmiþtir.
Osmanlý döneminde Kürt meselesine ve Kürt kimliðine bakýþta belli bir çizgi vardý. “Tarihte yayýnlanan ilk Türkçe ansiklopedi olan ve 1896'da Þemsettin Sami tarafýndan yazýlan "Kamus'ul A-lam" (Özel Adlar Ansiklopedisi olarak çevirebilir) bu konuda net bir kaynak.
Eserin beþinci cildinin 3840 ve 3843'üncü sayfalarýnda yer alan maddeyi okuduðumuzda bundan 100 yýl öncesindeki bir zaman diliminde Osmanlý aydýnlarý arasýnda Kürtlükle ilgili, Kürtlüðün baðýmsýz bir toplumsal gerçek olduðu yolunda en ufak bir kuþkunun bulunmadýðý ortaya çýkmaktadýr.”
Cumhuriyetin ilk yýllarýnda ise yapýlanlar çok daha farklý bir þekil almýþtýr. Buna göre artýk Türkiye Cumhuriyeti bir ulus devlettir ve vatandaþlýk temeli üzerinde herkesin oturmasý gerekmektedir. Böylece Kürtlere yönelik asimilasyon çabalarý baþlamýþ ve yýllar yýlý devam etmiþtir. Türklerin hakim millet kýlýnmasýna çalýþýlmýþtýr. Çokça bahsedilen Kürt hoþnutsuzluðunun da, 1980 sonrasýnda, bu çabalarýn ertesinde, onlardan da etkilenerek, ortaya çýktýðýný savunabiliriz. Bu hoþnutsuzluk artýk neredeyse sabitlenmiþtir. Bu da onlarý yeni bir siyaset programý yapmaya itmiþtir. Buna göre artýk Kürt muhalefeti haklar ve özgürlükler üzerinden yürümektedir.
Kürt meselesindeki önemli geliþmelerden biri, haklarý geniþleteceðini söyleyip alaný daha da daraltan bir cumhuriyetin ilaný ise; diðeri de Körfez Savaþý’dýr. Bu savaþla birlikte baðlýlýklar yavaþ yavaþ çözülmeye baþlamýþtýr.
Kürt meselesi tamamýyla bir etno-politik meseledir. Burada Kürtlerin doðuda ve güneydoðuda bir “core ethnic group” olduklarýný söyleyebiliriz. Yani bir etnik grubun bir bölgede bu örnekteki kadar yoðun bir þekilde varolmalarý, diðer gruplar için tehdit oluþturmaktadýr.
Kürt sorununu Türk milliyetçiliðinin bakýþ açýsýyla incelemeye kalkýnca çeþitli zorluklarla karþýlaþýrýz. Bunlarý özetlemek gerekirse;
1)     Türk milliyetçiliðinin tarihi çok geniþtir.
2)     Türk milliyetçiliði de tek tip deðildir.
3)     Türk milliyetçiliði baþka ideolojilerle de sarmallanýr.
4)     Kürt meselesinin dinamikleri deðiþmiþtir.
Cumhuriyet, artýk daha yoðun Müslüman ve daha Türk bir toprak parçasý üzerinde kurulmuþtur. Bu noktada milliyetçilik fikri de yeniden regüle edilmiþtir. Buna göre; 1924 Anayasasý’nýn da eliyle ulus devlet kurulmuþ ve devletin Türkten baþka bir millet tanýmayacaðý açýklanmýþtýr.
Baþta Kürtler Türk olmaya davet edilmiþse de, sonradan varlýklarý da reddedilerek, meseleye çok daha deðiþik bir “çözüm” (!) yolu aranmýþtýr.
Türk milliyetçiliðinin Kürt meselesine bakýþýnda önemli noktalar vardýr. Buna göre eþkiyalýða, aþiret meselesine indirgenen Kürt sorunu aslýnda medenileþmeye karþý sergilenen bir tavýrdý.
Milliyetçilikte asýl ayrýþma ana akýmla köktencilik arasýnda görülebilir. Ana akým milliyetçiliðin Fransýz modeli, köktenci milliyetçiliðin ise Alman modeli olduðu söylenebilir.
Ýçerisi için yapýlabilecek birçok yorum varken, dýþarýsý da önemini kaybetmeyen bir aktör olmuþtur. Türk milliyetçiliði için, Kürt meselesi bir dýþarýdan kýþkýrtma idi. Bu tehdit unsuru devlet kimi zaman güneyde kimi zaman batýda kimi zaman da kuzeyde olabiliyordu. Bunlar üzerinden bir düþman tanýmý yapýlmaktaydý.
Bir baþka bakýþ açýsý ise Kürt meselesini sadece politik bir mesele olarak deðil ayný zamanda bir ekonomik mesele olarak görür. Bu noktada iþte ana akým milliyetçilik, sol milliyetçilik ayrýmý yapýldýðýný görebiliriz. Ana akýma göre ortada bir iktisadi bütünleþme sorunu vardýr. Sol akým ise ekonomi vurgusunun yanýnda feodalizm kalýntýlarýna, devletin sorumluluðuna dokunur.
Kürt meselesini inceleyecek iki temel yaratmak gerekirse;
1)     Bu, esas olarak dýþarýdan dayatýlan bir meseledir.
2)     Kürt realitesi kabul edilmektedir; fakat bu hakka hukuka tercüme edilemez.
Kürt meselesi burada küçük noktalarla açýklanabilecek basitlikte bir konu deðildir. Fakat verilebilecek önemli ipuçlarýndan biri “12 Eylül 1980'in Kürt Sorunu'nda bir kýrýlma noktasý oluþturduðu”dur. Ayrýca bu, bir etno-politik meseledir. Ýletiþim eksikliði sebebiyle de alevlenmektedir. Konu ne sadece dýþ etkiler ile ne de sadece iç dinamiklerle açýklanabilir. Kürtlerin bir “core ethnic group” olmasý noktasý da deðer taþýmaktadýr.