60lý yýllar tüm dünyada olduðu gibi Türkiye’de de yeni bir dönemin baþlangýcý olmuþtur. 27 Mayýs’tan sonra baþlatýlan yeni düzen içinde, yeni bir anayasa gelmiþ, halka yeni haklar ve güvenceler saðlanmýþtýr.
Fakat bildiðimiz gibi tarihimizdeki ilk darbenin ardýndan Türkiye’nin liberal dünya ekonomisine açýlmasý da daha hýzlý gerçekleþmiþtir. Kapitalizmin daha þiddetli yaþandýðý bu dönemde gerilimler de ortaya çýkmaya baþlamýþtýr. Thomas Humprey Marshall’ýn Vatandaþlýk Kuramý’nda izlerini bulabileceðimiz görüþe göre; “Kapitalizmin özünde eþitsizlik, vatandaþlýðýn özünde ise eþitlik vardýr. Ýþte bu yüzden arada her zaman bir gerilim yaþanmaktadýr. Bu gerilimi gevþetecek mekanizma ise vatandaþlýk haklarýdýr.”
Bir vatandaþlýk hakký olarak sayabileceðimiz “sendika kurma hakký” ve o noktadan sonra adýný anabileceðimiz DÝSK ve TÝP, bu çalýþma içinde incelenmeye çalýþýlacaktýr.
Bildiðimiz gibi, Türkiye’deki sendikalaþma, çok partili hayata geçiþ döneminde gerçekleþmiþtir. “1947 yýlýnda ilk Sendikalar kanunu çýkartýldý ve ilk kez yasal zeminde sendikalar kuruldu ve faaliyet gösterme çabasýna girdiler. (...) Toplu sözleþme ve grev hakký vaadini yerine getirmeyen siyasi iktidara karþý, iþçi sendikalarý 1952 yýlýnda birleþerek TÜRK-ÝÞ’i kurdular. (...) 1961 Anayasasý’nda ilk kez "grev hakkýna" yer verildi. ”
Amerikan modeliyle kurulmuþ olan ve ücret sendikacýlýðý yapan bir konfederasyon olan TÜRK-ÝÞ, döneminde önemli bir rol oynamýþtýr. Siyasal iktidara yakýn durmasý ve fazla uzlaþmacý olmasý sebebiyle yoðun eleþtiri almasý sonrasýnda karþýsýna, kendi içinden kopan 5 sendikanýn kurduðu DÝSK çýkmýþtýr.
1967’de kurulan DÝSK de Türkiye Tarihi açýsýndan önemlidir. Özel sektörde örgütlenmiþ olan DÝSK, TÜRK-ÝÞ’e göre çok daha politiktir. DÝSK içinde, kitle ve sýnýf sendikacýlýðýndan bahsedilmiþtir. Ayrýca DÝSK, politik olarak da TÝP’e yakýn durmuþtur.
Bu noktada, o dönem içinde, 61’de kurulan TÝP’in de Türk Siyasal Hayatý’nda kilit rol oynayabilecek bir pozisyona sahip olduðunu söyleyebiliriz. 62’de Mehmet Ali Aybar’ýn baþýna gelmesiyle bir ivme kazanan ve 65 seçimlerinde meclise 15 milletvekili sokmayý baþaran TÝP bu dönemin ardýndan düþüþe geçmiþtir. 69 seçimlerinde meclise vekil sokamamalarýyla birlikte, TÝP’in bir þekilde bittiðini ve oylarýnýn daðýldýðýný da söyleyebilirz.
Peki Türk Siyasal Hayatý’nda, sosyal haklarýn ve vatandaþlýðýn incelenmesinde TÝP’in ve DÝSK’in nasýl bir rolleri olabilirdi ya da vardý?
Politik sendikacýlýk yapan DÝSK de TÝP de sosyalizm yanlýsý bir sistem hayali içindeydi. Ayrýca sosyalizmin gelmesinin de mutlak suretle parlamentarist bir yoldan gerçekleþmesi gerektiðini savunmaktaydýlar. Buradan demokrasi kültürünün de bu iki yapý içinde de çok net bir biçimde, geliþtiðini ve oturduðunu da söyleyebiliriz.
Türkiye’nin bugününde çokça þikayet edilen ve anayasamýzda ismen varlýðý sürse de eksikliði hissedilen “sosyal devlet” olgusu üzerinde, DÝSK’in ve TÝP’in etkinlikleri sürseydi; bugün bu noktada durmuyor olabilirdik. Sosyalizmi kabul ettirme ve yerleþtirme evresinde, TÝP mecliste olsaydý, “sosyal devlet” adýna birçok somut adým atýlabilirdi.
Takdir edebileceðimiz gibi, Türkiye’nin bugününde, yaratýlabilecek sosyal politikalar, ancak o politikalarýn eksikliðini hisseden mekanizmalarýn içinden çýkabilir. Bunun için de, Türk Siyasal Kurumlarý arasýnda, iþçi sýnýfýna ve “sýnýf mücadelesi” fikrine yakýn olan bir siyasal partinin eksikliði hissedilmektedir.
Günümüzde de AKP iktidarýnde sosyal politika adýna adýmlar atýlsa da, bir sað partiden beklenebileceði üzere, AKP iþi, mantýðýný kavradýðý neo-liberal düzene uygun bir þekilde, liberal hayýrseverlik noktasýnda çözmeye çalýþmaktadýr. Yani sosyal haklarý bir hak olmaktan öte, bir sosyal yardýmlaþma biçimine dönüþtürme çabasý içindedir. Ýþte bu noktada da, Türk Siyasal Hayatý’na, sözünü ettiðimiz karþý güç olan, sosyalizm yanlýsý mekanizmalar ve dengeleyici bir “sol” gerekmektedir.