Anadil öðrenimi bir insan hakkýdýr. Bu hak sadece Alman öðreciler için geçerli olamaz. Göçmen öðrencilerin de kendi anadillerini öðrenme ve geliþtirmesine olanak saðlanmalýdýr.

Anadil dersi, göçmen çocuklarýnýn zihinsel ve kiþilik geliþimini güvence altýna alarak, onlarýn öðretim ve meslek alanýnda daha donanýmlý olmalarýna olanak saðladýðý gibi, çok kültürlü toplumun oluþmasýna katkýda bulunur.

Bir kýsým tutucu politikacýlar ve eðitimciler anadilin Almanca öðrenimini ve entegrasyonu engellediðini ileri sürüyorlar. Aslýnda bu asimilasyoncu bir görüþ olup gerçekleri yansýtmýyor. Bilimsel incelemeler ve uygulamalar, anadil dersinin, Almanca öðrenilmesine katkýda bulunduðu gibi, göçmen çocuklarýn okula entegre olmalarýný da hem öðrenim psikolojisi hem de sosyolojik yönden desteklediðini gösteriyor. Ayrýca anadilin, çocuðun ailesi, yakýnlarý ve kendi azýnlýk toplumuyla iletiþim kurabilmesi için vazgeçilmez bir araç olduðu da unutulmamalýdýr. Anadilini bilmenin ve iki dilli olmanýn göçmen çocuklarýnýn mesleki þanslarýný artýrdýðý da ayrý bir gerçek. Anadil dersi çok kültürlülüðü derinleþtirip geliþtireceðinden tüm toplum için, göçmen ailelerinin dil ve kültürlerini okul yaþamýna entegre ettiðinden okullar için de bir kazanýmdýr. „Anadil Dersi”nin böyle bir amaca baðlanmasý ona ayrýmcýlýða ve asimilasyona karþý bir nitelik kazandýrýr.

Bir çok kültürü içinde barýndýran, „çok kültürlü” dediðimiz bir toplumda, bir tek kültür ulusal kültür olarak mutlaklaþtýrýlamaz. Bazý kültürleri, dilleri yok sayarak, yasaklayarak toplumsal birlik saðlanamaz. Ýnsan haklarýna dayalý bir toplum düzeni, etnik/kültürel azýnlýklara, kalýcý göçmenlere de kendi kiþilik ve bilinçlerini özgürce geliþtirebilme güvencesini saðlamak zorundadýr. Bu da ancak onlara kendi dil ve kültürlerini öðrenme ve geliþtirme olanaðýný verilmesi ile olur. Çünkü, bilindiði gibi, dil ile kültür arasýnda genel ve önemli bir bað mevcuttur. Her dil, bir halkýn ya da ulusun kazýnýmlarýnýn ve deneysel birikimlerinin genç kuþaklara aktarýldýðý bir iletiþim aracýdýr. Bu baðlamda çok kültürlü toplumlarda dil ve dil öðretimi ayrý bir önem taþýr. Çünkü çok kültürlü yaþam, çok dilli bir geliþimi zorunlu kýlar. Her kültürel azýnlýk, ancak kendi dilinin geliþtirmesine olanak verildiði oranda kültürler arasý alýþveriþe katkýda bulunabilir. Kültürlerin birbiriyle alýþveriþte bulunabilmesinin önkoþulu ise, toplumdaki farklý kültürlerin ayný deðere ve eþit haklara sahip olduðunun kabul edilmesidir.

Göçmen çocuklarýnýn büyük çoðunluðunun kiþiliklerinin geliþim süreci (Almanya'da doðmalarýna raðmen) kendi anadillerinde baþlýyor ve geliþiyor. Çocuðun kiþiliðinin geliþme süreci anadilinde baþlýyorsa, Alman okulu bu süreci dikkate almakla sorumludur. Yani okula gelinceye kadarki sosyal, kültürel ve bilgisel birikimini anadilinde kazanmýþ olan bir çocuðu, sadece Alman dili ve kültürü ile eðitim ve öðretime zorlamak, onun etnik-kültürel kimliðini yadsýmanýn da ötesinde baþarýsýzlýða mahkum etmek anlamýna geliyor. Göçmen çocuklarýnýn bir çoðunun karþý karþýya kaldýðý bu durum, ancak iki dilliliðe ve iki kütürlülüðe dayalý bir eðitim ve öðretim ile önlenebilir.

Böyle bir eðitim, yeni müfredat programlarý ve yeni öðretim metodlarý gerektirir. Ama ilk koþul, anadil derslerinin tüm okul türlerinde ve seviyelerinde düzenli ders olarak konulmasýdýr. Anadil dersi, çocuklarýn iki dillilik durumu dikkate alýnarak verilmeli. Her iki dilin de duygusal, sosyal ve bilgisel öðrenim süreçlerinde hem bir ifade aracý hem de bu süreçlerin bir ürünü olduðu unutulmamalýdýr. Bu nedenle, okulda verilen bütün dil dersleri (Almanca-anadil-yabancý diller) arasýnda hem kýsa erimli hem de uzun erimli bir eþgüdüme ihtiyaç vardýr.

Ýki dilli öðretim konusunda altý çizilmesi gereken diðer iki önemli noktayý da hatýrlatalým: Birincisi; iki dilli, iki kültürlü eðitim, ancak iki dilin ve kültürün de paralel ve eþgüdümlü bir biçimde öðretilmesi ile gerçekleþebilir. Ýkincisi; bunun hayata geçirilebilmesi için de öðretmen ve eðiticilerin bu tür bir eðitim-öðretim için hazýrlanmalarý, yetiþtirilmeleri gerekir.


© Mevlüt Âsar