Atasözlerimize çok meraklýyým. Atasözleri ile ilgili kitaplar, ansiklopediler okurum. Duyduðum, okuduðum atasözlerini hemen not alýrým. Yazýlý ve sözlü anlatýmda sýk sýk onlardan yararlanýrým. Atasözleri beni, uzun uzun konuþmaktan kurtarýr. Söylemek istediðimi kýsa yoldan anlatabilmemi saðlar.

Þöyle örneðin: Ben kahve tiryakisiyim. Günde en az altý, yedi fincan kahve içerim. Nereye gitsem, kime gitsem, hemen bir fincan kahve ikram ederler bana. Zaten yaþadýðým kasaba küçük bir yerleþim birimi olduðu için, hepimiz her birimizin neyi sevdiðimizi neyi sevmediðimizi biliriz. O nedenle eþim-dostum, hemþehrilerim benim kahve tiryakisi olduðumu bilirler. Ama yine de sorarlar bazen:
”Kâmuran Haným! Kahve içer misiniz?”
Hemen bir atasözüyle yanýt veririm:
“Tilkiye tavuk eti sever misin diye sormuþlar; adamýn güleceðini getirmeyin demiþ.”
Ve hemen kahvem gelir.

Hani yakýnlarýnýn varlýðýyla, baþarýlarýyla öðünenler vardýr. Kendilerinin öðünecek bir þeyleri olmadýðý için, kurtuluþu yakýnlarýnda ararlar.Onlarla öðünürler. Ýþte onlara, yaptýklarýnýn yanlýþ olduðunu, eðer varsa, kendi baþarýlarý ile öðünmeleri gerektiðini uzun uzun anlatmaya hiç gerek yoktur. Kendilerine þu atasözünü söylersiniz o zaman: “Kel kýz, ablasýnýn saçý ile öðünür.” Týk diye keserler öðünmeyi. Veya: ”Katýra – baban kim?- diye sormuþlar; -At dayým olur. – demiþ.”..... Uzun söze ne gerek var!


Bazýlarý da, kolay yoldan amaçlarýna ulaþmayý severler. Pek yorulmadan falan. Hani, ressamý resim yaparken izleyerek, resim yapmayý hemen öðrenmek isteyenler ya da öðreneceklerini zannedenler gibi. Onlara da þu atasözünü söylemek yeterli olur:
“Bakmakla öðrenilseydi, kediler(köpekler) kasap olurdu.”

Beceriksiz birkaç kiþi bir araya gelirler.Asla baþaramayacaklarý bir iþe kalkýþýrlar. Ama birkaç gün içinde, baþaramayacaklarýný anlarlar.Ýþe baþlamadan býrakýrlar sizin anlayacaðýnýz. Bu kiþileri anlatacak en güzel atasözü þudur: ”Kargalarýn kurduðu meclis, “kýþþþþ” deyince daðýlýr. Hatta þu atasözü daha yerinde olur: ” Kaz deðilsin, ördek deðilsin.Paçana kadar suda ne gezersin!”

Bazen de þöyle bir durum olur: Sizin için çok ama çok deðerli bir þeyi kaybedersiniz.Yaþamýnýz alt-üst olur.Çok üzülürsünüz. Ama sonra, kaybettiðinizi sandýðýnýz þeye yeniden kavuþursunuz. O kadar sevinirsiniz ki, öyle anlatýlýr gibi deðil. Zaten sizin olan þeye yeniden kavuþmak, sizi çok mutlu eder. Ýþte o zaman þu atasözünü mýrýldanýrsýnýz:

“Allah fakir kulunu sevindirmek isterse; eþeðini kaybeder, üç gün sonra buldururmuþ.”

Eðer birisi, bir konuda boþ çaba veriyorsa; iflah olmaz biri için uðraþýyorsa, þöyle dersiniz:
”Zaten sýska, ne yapsýn muska!”

Hak etmeyen birini, hak etmediði bir makama getirirsiniz; ilk icraatý, en yakýnýna hatta size zarar vermek olur...Ýçinizden þöyle homurdanýrsýnýz:
”Çingeneye cellâtlýk vermiþler, önce babasýnýn baþýný kesmiþ.”

Mektep- medrese gördüðü halde, bilgili , görgülü olmasýna raðmen; kendisinden hiç de beklenmeyen yanlýþlar yapanlar vardýr bir de.Yani aldýklarý eðitimi boþa çýkarmýþ kiþiler.....O zaman da þu atasözünün, bu kiþiler için söylenmiþ olduðunu düþünürsünüz: “Adam hacý mý olur varmakla Mekke’ye; eþek evliya mý olur, taþ çekmekle tekkeye.”

Bazen de, hiç sevmediðiniz, hiç minnet etmeyeceðiniz birine iþiniz düþer.Ya da baþkalarý, o kiþiden yardým istemenizi öðütler size. Oysa siz asla bir yardým istemeyi düþünmezsiniz o kiþiden.Bu durumda söylenecek en güzel atasözü þudur: ”Baldýrýmýn etini yerim, gene de kasaba minnet etmem.”
Yaptýðýnýz güzel bir çalýþmayý hiç anlamayanlar olur.Sanki siz boþa uðraþ vermiþsinizdir. Ýþte böyle sizi ve yaptýðýnýz çalýþmayý anlamayanlara þöyle dersiniz: ”B.k böceði misk kutusundan ne anlar!” Ya da: ”Eþek hoþaftan ne anlar! Suyunu içer, danesini býrakýr.”

Bazýlarý da þikâyet etmeyi, sýzlanmayý çok severler. En küçük bir sorunlarýný, dünyanýn en büyük sorunuymuþ gibi gösterirler. Sanki dünya yýkýlmýþ da altýnda kalmýþlar gibi. Onlara, herkesin az-çok kendine göre sorunlarý olduðunu, ancak herkesin sadece kendi sorunlarýný bildiðini ve bu nedenle baþkalarýnýn hiç derdi yokmuþ gibi bir düþünceye kapýldýklarýný uzun uzun anlatmanýn hiç gereði yoktur. Ýþte bu kiþilere þu atasözünü söylemek yeterli olur: “Dertsiz baþ, sadece bostan korkuluðunda bulunur.”

Bazýlarý da yaptýklarý iþlerle kafa þiþirirler. Hele hele, ileri bir yaþta baþladýlarsa bu iþe. Diyelim ki saz kursuna gidiyorlar. Bazen gereksiz yerde ve zamanda saz çalarlar.Ya da bu iþin muhabbetini yaparlar saatlerce. Çevrelerini býktýrýrlar. Bu kiþiler için de þu atasözü ne kadar uygundur: ”Altmýþýndan sonra zurna öðrenen, artýk mezarda da çalar.”

Ne yapacaðýnýza bir türlü karar veremediðiniz durumlar olur. Baþkalarýna akýl danýþýrsýnýz. Kimi þöyle yap der, kimi böyle yap.Her kafadan bir ses çýkar. Eðer herkesin aklýna uyarsanýz, vay halinize! Çünkü sonunda, baþkalarýnýn aklýyla hareket ettiðinize piþman olursunuz. Ve þu atasözünü söylersiniz içinizden: “Bir çocuðun kýrk ebesi olursa; ya kör olur, ya topal.”..... Hatta þu atasözü daha yerinde olur: ”Kalabalýkta eþek kuyruðu kesme. Kimi uzun der, kimi kýsa.”

Bir de, pire için yorgan yakanlar vardýr. Küçük bir kýzgýnlýklarý nedeniyle, gözleri hiçbir þeyi görmez. Birine kýzarlar, onlarca kiþiye zarar verebilirler. Bu kiþilere þu atasözünü öðütlersiniz: ”Bir Arap için bir Arabistan yakýlmaz.”

Çocuðunuz, sizi örnek alarak bir yanlýþ yaptýysa, kendinize þu atasözünü söylersiniz:
”Aðaca çýkan keçinin, dala bakan oðlaðý olur.”

Bazýlarý öðünmeyi çok severler. Kendilerinden baþka hiç kimseye hiçbir yararý olmayan mal varlýklarýyla veya ne bileyim aldýklarýyla, yaptýklarýyla öðünürler. Anlatýrlar da anlatýrlar. Ýþte bu kiþilere söylenecek en uygun atasözü þudur:
”Koyunun kuyruðu ne kadar büyük olursa olsun, ancak kendi k...çýný örter. ” Ne güzel bir söz ama!

Çocuðunuz; çukulata kutusunun yerini gördüyse ve çukulatalarý silip süpürdüyse, þu atasözünü mýrýldanýrsýnýz: ”Bal tattýrma ayýya, pekmez tulumunu yýrttýrýrsýn.”

Gevezeliði yüzünden baþýna iþ açýlan arkadaþýnýza þu atasözüyle ders verirsiniz: ”Boþboðazý cehenneme atmýþlar, odunlar yaþ demiþ.”

Bir arkadaþýnýz, densizliði yüzünden sizi sýkýntýya sokarsa; ya da kaþ yapayým derken göz çýkarýrsa, o zaman da þu atasözünü hak etmiþtir:
”Eþeðe cilve yap demiþler, tekme atmýþ.”

Birkaç günlük tecrübesine güvenerek, boyundan büyük iþe kalkýþan ve bunu yüzüne- gözüne bulaþtýran; üstüne üstlük baþkalarýna akýl veremeye kalkýþan birine, þu atasözünü söylersiniz:
”Altý aylýk seyislikle, kýrk yýllýk b...k karýþtýrýlmaz.”...Zaten bu atasözünü de haketmiþtir.

Ýþ iþten geçtikten sonra ; ”Keþke þöyle yapsaydým...Eðer böyle yapsaymýþým....Meðer þöyle olmasý gerekiyormuþ.” gibi boþ konuþanlara söylenecek en güzel atasözü ise þudur:
”Eðerle meðeri evlendirmiþler, keþke doðurmuþ.”

Yapýlacak iþinizi acemi birine teslim ederseniz ve muhtemelen sonu kötü olursa, þu atasözünü söyleyerek dövünebilirsiniz:
”Baþýný acemi berbere emanet eden, cebinden pamuðu eksik etmesin.”

Gördünüz iþte. Uzun uzun konuþmaya ne gerek var! Bir atasözü “hoþafýn yaðýný hemen keser.”

Saðolsun atalarýmýz. Ne güzel sözler söylemiþler! Uzunu kýsa, zoru kolay, uzaðý yakýn eylemiþler.Varsýnlar yerlerinde rahat uyusunlar. Her birinin ruhu þadolsun.