01.11.2006
‘SINAV’ HEDEFÝ OLMAYAN OK

Eðitim, bir düþünüþ biçimi; duygunun karanlýktaki rehberi; eylemin öncüsü. Eðitim insanlarýn hayatlarýný inþa ettikleri iskeletin projesidir. Eðitim dünyaya açýlan gözlerin ýþýltýsý, umududur. Eðitim insanýn kendi benliðinde bir bilinç oluþturma sürecidir…
Eðitimin önemi insan varlýðýný oluþturan her zerreyi kuþatmasýndan kaynaklanmaktadýr. Ancak bizde eðitim denince sadece okul, öðrenci, öðretmen, sýnav ve ÖSS anlaþýlmaktadýr. Özellikle toplum olarak ÖSS ile yatýp kalkma hastalýðýna tutulduk. Tabii ÖSS’nin önemi iþ kapýsý olarak algýlanýþýndandýr. ÖSS için çok þey söylendi, çizildi, yazýldý ama ÖSS oturduðu koltuktan kimse kaldýramadý. ÖSS’nin oturduðu koltukta rahatýnýn devam etmesinin altýnda eðitime bakýþ açýlarýnýn yüzeysel-sýð olmasýndandýr. ÖSS’ye yapýlan yorum ve eleþtirilerin sadece deðini mahiyetinde olduðundan suyun akýþý deðiþmedi.
Bu sýð yaklaþýmlardan biri de ÖSS vurgusuyla ön plana çýkan, öykü ve senaryosunu Yiðit Güralp’ýn yazdýðý yönetmenliðini Vizontele G.O.R.A gibi giþe filmlerin giþe rekortmeni Ömer Faruk Sorak’ýn yönetmenliði yaptýðý, Türkiye’nin yarýsýnýn oluþturan genç, nüfusun yaþamlarýný çarpýcý dille beyazperdeye taþýyacak olan üçlemenin ilk filmi ‘SINAV’ filmidir.
Öncelikle filmi seyreden ve seyretmeyenler için özetleyelim: “Sýnav, aile baskýsý, gelecek kaygýsý, sýnav depresyonu ve bir yandan süregelen yoðun okul temposuyla birlikte öncelikle ortaöðretim baþarý puanlarýný yükseltmek için okuldaki yazýlý sorularýný ele geçirmekle baþlayýp, sonrasýnda iþi ÖSS soru bankasý soygununa kadar götürmeyi planyan Mert, Sinan, Gamze, Kaan ve Uluç’un heyecan dolu hikayesini konu alýyor.
Kahramanlarýmýzýn kendilerine idol olarak gösterdikleri, bir dönemin kopya çekme konusunda uzman sistem karþýtý efsane öðrencisi Levent Lemi; görevi her alanda kötüye kullanan okul müdürü Rafet; idealist müdür yardýmcýsý Zeynep Erez; sert matematik öðretmeni Fatma Hoca; çocuklarýn bir yarýþ atý gibi koþulduðu sýnav sisteminin yakýn bir tanýðý haline gelen Jokey baba Urfalý Sadettin; hayattaki tek dayanaðý oðlu olan Güler; çocuðunun hayatýnda tek onurlu yaþamýn önemini ýsrarla vurgulayan komiser baba Metin; oðlunun hayatýný bir saat gibi planlayan Almancý baba Sedat ve bütün derdi bir müzik albümü çýkarmak olan müzik hocasý Candan’ýn yollarýný da ayný temel öykü içinde kesiþtiren bir film Sýnav”
Sýnav, Türkiye’deki eðitim sisteminin demir baþlarýnda olan ÖSS’yi öðrencilerin ve velilerin gözleriyle duygusal yoðunlukta temalar ve filmin akýþýný zevkli hale getirmek için esprilerle süslenmiþ bir film. Ancak sýnav, izleyicisine yeni-farklý bir þey sunmadýðý gibi tek taraflý bir bakýþ açýsýyla gençleri haklý gösterme gafletine düþmüþ.
Eleþtiri yapmak farklý þeydir, var olan manzarayý olduðu gibi sinema diline aktarmak farklýdýr. Sinema dili aksaklarý görselliði ile beraber kitlelere doðrudan yahut imalý yollarla hem durumdan haberdar eder, hem de ne yapmalarý gerektiði konusunda ipucular verir. Sýnav, ise öðrencilerin içinde bulunduklarý handikabý dillendirdiði için öðrencilerin beðenisini kazandý. Toplum olarak bizi anlatan her þeye ilgi duyarýz. Üzerinde düþünmeyiz. Birileri bizim adýmýza sýkýntýlarýmýzý anlatmýþtýr ya bizde ‘evet, iþte bu!’ deyip, rahatlama yoluna gideriz.
Sýnav, ailelerin çocuklarýna yaptýklarý baskýyý ilgisizliði ve yanlýþ yaklaþýmý, öðrencileri yakýn çekime alarak, öðrencilerin çaresizliðini, isteklerini yapamamanýn sýkýntýsýnýn yüzlerine yansýmasýný seyirciye lanse etse de, ailelerin beklentilerinin ve davranýþlarýnýn altýnda yatan nedenler seyirciye aktarýlmamýþ. Aile içi iletiþimsizliðin nedenleri sorgulanmamýþ. Sadece sürekli olarak ailelerin öðrencilere karþý haksýzlýk yaptýðýna deðinilmiþ.
Zaten filmdeki ÖSS eleþtirisini yapan öðrencilerin kimliklerine bakýldýðýnda filmin çeliþkisi hemen sýrýtmaktadýr. Beþ öðrenci, ders dýþýnda her þeye meraklý. Filmde, öðrencilerin istediði manzara þu: okul, ders, sýnav, öðretmen olmasa da rahat edelim. Sistem eleþtirisi, kitap okumayan, ders çalýþmayý sevmeyen, kabadayý geçinen, birbirlerinin kýz arkadaþlarýna göz diken, kültürel-sanatsal faaliyetlerden yakýndan uzaktan alakasý olmayan öðrenciler üzerinden olmaz. Kalkýp gelecekten ne istediðini bilmeyen, yorulmadan-emek vermeden köþeyi dönmeyi hedefleyen öðrencilerin model olarak gösterilmesi kýnanmalýdýr. Aksi durumda öðrencilere farklý özentiler oluþturulacaktýr.
Sýnav, okul müdürü Rafet ile uðraþacaðýna öðrencilerin þiddet eðiliminin altýnda yatan nedenleri, uyuþturucu bataklýðýna saplanmalarýnýn sebeplerini, cinsel merkezli iliþkilerini sorgulasaydý. Daha anlamlý bir iþ çýkaracaktý.
Rehber öðretmen ve müdür yardýmcýsý Zeynep hayata ve ÖSS’ye yönelik mesajlarýný asýk suratý, ciddi görünüþü, soðuk bakýþlarý, kendinden emin olmayan ve çaresiz görüntüsüyle deðil de kendinden emin, güler yüzlü ve sempatik tavýrlarla süslenseydi idealist öðretmenin mesajlarý hedefine daha kolay ulaþacaktý. Ama ‘Sýnav’ ne yapýyor, en önemli karakteri olmasý gereken Zeynep’i zayýf halka haline getirip, idealistliðin gereksizliðini vurgulayan Levent Lemi karþýsýnda da çaresizliðin resmini çizdirmektedir.
Levent Lemi gibi geçmiþi kötü örneklerle dolu birini kariyer günlerine çaðýrmanýn yanýnda sistem karþýtý bir kimlik vererek ÖSS eleþtirisi yaptýrmaktadýr. Peki eleþtirilerinde haklý olan Levent Lemi öðrencilere sunduðu alternatif nedir? Koca bir hiç.
Yarýþ atýna benzetilen ÖSS için Sýnav’ýn sunduðu çözüm nedir? Öðretmenleri yerden yere vuran Sýnav’ýn öðretmen profili nasýldýr? Sýnav, okuldan, dersten sýnavdan kaçan öðrencilere sunduðu alanlar hangileridir? Sýnav, eleþtirdiði bu konulara maalesef vereceði bir cevap yok.
Sinema, toplumlarýn eðitilmesinde önemli bir yere sahiptir. Ama hoyratça kullanýlmamalýdýr. Gençlerin sorunlarýna sadece deðinmek, gençlerin sorununa eðilmek deðildir. evet yanlýþ bir eðitim sistemimiz var. Ancak bu yapýcý eleþtiriler ve çözüm önerileri ile ortadan kaldýrýlýr. Eksik ve yanlýþ yaklaþýmlarla oluþturulan öðrenci profillerinin kahramanlaþtýrýlmasýyla deðil.
Kýsaca Sýnav sýnýfta kalmýþtýr. Eðitim ciddi bir konudur. Geleceðimizin emanetçileri olan öðrencilerimizi daha anlamlý yapýtlarla hitap edilmesi gerektiðini unutmamalýyýz.

Künye:
Yönetmen: Ömer Faruk Sorak
Senaryo: Yiðit Güral
Müzik: Ozan Çolakoðlu
Oyuncular: Ýsmail Hacýoðlu, Yaðmur Atacan, Rüya Önal, Caner Özyurtlu, Volkan Demirok, Hümeyra, Altan Erkekli, Güven Kýraç, Jean Claude Van Damme
Türü: Komedi

                                                  Osman Tatlý
                                             osmantatli@gmail.com