ï¿½zEdebiyat - Rabia Suluk - Hatasï¿½ Aï¿½ï¿½k da Olsa, Kullar Hakkï¿½nda Hï¿½kï¿½m Allah"ï¿½ndï¿½r

Bir zamanlar dört oðlu olan bir adam varmýþ. Çocuklarýnýn önyargýlý olmamalarý için onlarý bu hususta eðitmek istemiþ. Bu sebeple her birini farklý bir mevsimde bir aðacýn yanýna gönderip, ona bakmalarýný istemiþ. Ýlk oðlan kýþýn, ikincisi ilkbaharda, üçüncüsü yazýn, sonuncusu da sonbaharda gitmiþ. Geri döndüklerinde adam hepsini çaðýrýp ne gördüklerini sormuþ. Ýlk oðlan, aðacýn çok çirkin, yaþlý ve kupkuru olduðunu söylemiþ. Ýkincisi, “hayýr yeþillikle doluydu ve canlýydý” diye itiraz etmiþ. Üçüncüsü baþka fikirdeymiþ, “Çiçekleri vardý ve kokusuyla görüntüsüyle o kadar muhteþemdi ki, daha önce hiç böyle bir þey görmemiþtim” demiþ. Sonuncu oðlan ise, hepsinin söylediklerinin noksan olduðunu, aðacýn meyvelerle yüklü, canlý ve hayat dolu olduðunu belirtmiþ. Sýra yaþlý adamýn oðullarýna vereceði derse gelmiþ. Öncelikle hepsinin haklý olduðunu; çünkü farklý mevsimlerde aðacý görmeye gittiklerini hatýrlatmýþ. Sonra da onlara, bir aðacý veya bir insaný kýsa bir sürede tanýyýp hemen yargýlayamayacaklarýný anlatmaya çalýþmýþ. Ve demiþ ki: “Gerçekleri ancak sonunda, dört mevsimi gördükten sonra tam olarak anlayýp idrak edebilirsiniz.”

Hikâyeye ibret nazarýyla bakarsak bize çok þey söyler: Hiçbir þey kýsa bir sürede tanýnamaz. Hiçbir þeyi yargýlamayýn. Ýnsanýn tamamlanmasý için þu dünya hayatýndaki süresini doldurmasý gerek. Ömür sonlanmadan kimin ne olduðunu anlamak mümkün deðil. O nedenle Allah dostlarý dahi son nefeslerinden emin olamamýþlar. Hal böyleyken insanlar hakkýnda kolayca hüküm vermek doðru olmasa gerek. Fakat Doç. Dr. Kemal Sayar’a göre uygulama bunun tam tersi yönde maalesef. “Ýnsanlarla etkileþime girdiðimizde önce yargýlarýmýzýn konuþtuðu bilinen psikolojik bir gerçektir” diyen Sayar, karþýmýzdakini tanýmadan önce onu yargýladýðýmýza ve sýk sýk doðru olmayan ve olumsuz hükümlere vardýðýmýza dikkat çekiyor. Üstelik bu hatanýn cazibesine hemen herkes kolayca yakayý kaptýrabiliyor. Sahabeden biri bir müþrikle savaþýrken, düþmaný kelime-i þehadet getiriyor. Ancak sahabi yine de öldürüyor o kiþiyi. Efendimiz (s.a.v) sebebini sorunca, onun gerçekten inanmadýðýný, ölümden kurtulabilmek için son anda kelime-i þehadet getirdiðini söylüyor. Efendimiz (s.a.v) ise “Bunu onun kalbini yarýp da mý gördün?” diyerek, ölçümüzü belirleyen son derece manidar bir cavap veriyor.

Bir baþkasýný yargýlama, karþýsýndakinden daha üstün özelliklere sahip bulunulduðu vehmiyle yapýlýr. Aslýnda kimse kendini bir yere oturtmadan yargýlamaya baþlayamaz. Eleþtirebilmek, insanýn kendini beðenmesini gerektirir. Oysa bize ýsrarla alçak gönüllü olmamýz ve herkese deðer vermemiz tavsiye edilir. Hatta Sýbgatullah Arvasi Hazretleri (k.s) müridi Abdurrahman-i Tahi Hazretlerine (k.s) kendini herkesten, kafirden dahi daha kötü görmesini tavsiye eder, ruh olgunluðuna tam olarak ulaþabilmesi için.

Baþkalarýnýn hatalarýna bakýp kendimizi temize çýkarýyoruz

Ýnsanlarý yargýlamak, bir bakýma kendini psikolojik açýdan rahatlatma yöntemi de olabilir. Baþkasýnda gördüðü kusurlar sayesinde kendindekini daha hafif bularak rahatlar kiþi. “Onlar benden daha kötü” psikolojik rahatlamasýný yaþar. Fakat bize tavsiye edilen tersten baþlamak; yani önce kendi kusurlarýný görmek. Böylece baþkalarýný yaftalamadan önce, kendini düzeltmek mümkün olabilir. Bu durumda, mükemmele ulaþmaya ömür yetmeyeceðinden, baþkalarýný yargýlamaya da fýrsat bulunamadan geçip gidilir bu dünyadan. Bu baþkalarýnýn da kurtuluþu olacaktýr. Çünkü insanlara önyargýlarla yaklaþmayý, onlarý itmeyi býrakarak varsa hatalarýný düzeltmelerine imkan saðlanmýþ olunur. Baþkalarýnýn hatalarýný görmek, onlarýn eksiklerinden medet uman insanlarýn iþidir. Oysa bilmelidir ki, etraftaki kötüler ya da hatalar yargýlayana hiçbir deðer katamaz.

Fakat kimileri içinde binbir problem hallolunmuþ namazlarý, kârý açlýðý olmuþ oruçlarý, gafletle çektikleri tespihleri, þuuruna ulaþýlamamýþ hizmetleri gözlerinde büyütüp, o büyümeyle çýktýklarý kerevetlerden hükümlerini “insancýklara” yöneltirler. Sanki bu þekilde kendi eksiklerini kapatýrlar. Daha kendileri hamlýktan yemyeþil dururken, olduðunu varsayýp çevresindekileri þöyle bir göz ucuyla süzüp, evliya makamýnda bulunduðu sanrýlarýyla ahkam savururlar. Lakin baþkalarýyla uðraþýrken kendi hatalarýný bilmezler.

Kullar hakkýnda hüküm vermek kimsenin haddi deðil!

Bazen iyice ileri giderek kularýn hükmünü verip bol keseden ceza keserler: “Yakýnda tokatý yer, ayaðý kayar, cezalandýrýlýr, mahvolur, kaybeder, iflas eder” vs. özenle belirlenmiþ en kötü sonlar arasýndan seç beðen!Ruz-i mahþere, mizana ne hacet; nasýlsa ahkam kesmeyi kendi yetkilerine almýþ kullarý, diðerleri hakkýnda, hesap-kitap, iyi-kötü, veli-zýndýk, cennetlik-cehennemlik, cennet-cehennem derecelendirmelerini O’nun yerine yapmýþlardýr halihazýrda yaþanýlan dünyada. Aslýnda bir nevi yaptýklarýna karþýlýk olmasýný istedikleri temennilerdir kafalarýnda kurup dillendirdikleri. “Rahmetim gazabýmý geçmiþtir”, diyen sanki onlarýn inandýðý Allah deðildir. Baþlarýnda kýlýç sallayan, habire kafa koparan bir ilah vardýr zihinlerinde.

Son olarak; yargýlama iþi ne bu dünyaya ait, ne de bize ait bir þey! Yüce Rabbimiz bile dünyada kullarýna süre vererek, yargýlama iþini ahrete býrakmýþken, insanlara ne oluyor ki böylesine acele ediyor; gördükleri birkaç hareket, duyduklarý birkaç dedikoduyla o kiþinin hakkýnda nihai hükmü verip, kalemleri kýrýyorlar!..