Geçmiþ zaman uygarlýklarý için mitolojik deðerler üretebilmekte önemli bir meziyetmiþ doðrusu. Kazanýlan tecrübelerin, geliþtirilen kolektif bilincin, sonraki nesillere aktarýmýnda ya da rekabet halinde yarýþan diðer alternatif eðilimlerle boy ölçüþebilecek yetenek ve donanýmda, ikna gücü yüksek deðerler koymak ortaya, o toplumlar için öyle dýþarýdan göründüðü þekliyle hiçte kolay bir uðraþ olmasa gerek. Peki, doðruluðu önemli miydi bu deðerlerin? Doðruluk, realiteye uygunluk mu olmalýydý? ya da amaca uygun sonuçlar elde etmenin dýþýnda baþkaca nasýl tanýmlanabilirdi ki vicdan da aðýrlýk oluþturmaya baþlayan bu kavram? Sanýrým toplumlar için metodolojik, objektif düþünce ile efsane ve mitolojik inançlara yönelmek þeklindeki ayrým bu noktadan itibaren belirmeye baþladý. Deizm; yüce bir yaratýcýnýn, insan aklý ve ihtiyaçlarýnca reddedilememesi gerçeði karþýsýnda inkâr psikolojisinin ürettiði, zihinleri bulandýrmak amacýyla geliþtirdiði bir çözüm metodolojisinin adý. Ön yargýlardan arýnýp, hakký teslim etmek, insaf ve adalet duygularýnýn samimi, içten, açýk söylemlerinden ürkerek toplum vicdanýný rahatsýz edecek gizli amaçlarýna ulaþmada kapalý, estetik duygulara yönelen ezoterik, þekilci ve sýradanlýða yatkýnlýðý olan ilkelliði ikna etmede yüksek bir becerinin çapý ve cürümü, deizm.

Aydýn AKDENÝZ