Mona Roza, siyah güller, ak güller
Geyve’nin gülleri ve beyaz yatak
Kanadý kýrýk kuþ merhamet ister
Ah, senin yüzünden kana batacak
Mona Roza siyah güller, ak güller
Sezai Karakoç




Sezai Karakoç’un Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatýna armaðan ettiði ve ona “Mona Roza” þairi denmesine sebeb olan bu þiir on dokuz yaþýnda iken yazýlmýþtýr. Yýl 1952. Edebiyatýmýzýn en güzel örneklerindedir. Dört bölümden daha doðrusu dört þiirden oluþmaktadýr. Bu þiir üniversite gençliðinin baþ ucu þiirlerindendir. Karakoç, o yýllarda tanýnmadýðýndan dolayý bazý taþra gazetelerinde birileri kendi adlarýna yayýmlamýþlardýr. O dönemde his ve heyecan doruðunda olan ve þiire ihtiyacý olan herkesin þiir olmuþtur Mona Roza.

Þair o günlerdeki edebiyat ortamýný anlatýrken þiirin sebeb-i telfini de aktarýr. “ 1952 baharý girerken 19 yaþýnda ve mülkiye ikinci sýnýftayým. Bir þiir üzerine çalýþýyorum.Þiir gittikçe beni kendi dünyasýna çekiyor. Yýllar, serbest þiir denen ölçüsüz, kafiyesiz þiirin zafer yýllarý.Orhan Veli akýmý bir sel gibi edebiyatýmýzý kaplamýþ. Yaþlýlar, Edebiyat Fakültesi Hocalarý Yahya Kemal’den bahsededursun, dergilerde gençler Orhan Veli ve arkadaþlarýnýn açtýklarý yolda ilerliyorlardý. Geleneksel þiirle bað koparýlmýþtý. Þairanelik hor görülüyor, edebiyatýmýzýn gül, bülbül mazmunlarý alay konusuydu. Kadýn; tak takýþtýr, sür sürüþtür, muhallebiciye gel, piyasa vakti” çerçevesinde algýlanýyordu. Ben hecede ýsrar ediyorum. “Gül” kavramýnýn yeniden diriltilmesi gereðini düþünüyordum hep. Mona Roza böyle doðdu. Modern bir Leyla u Mecnun denemesiydi. Roza bilindiði gibi gül demekti. Böylece aþaðýlanan Gül kavramýný yeniden gündeme getirmek istedim.

Þiire bu yönüyle baktýðýmýzda elbette ki bir aþk þiiri diyeceðiz. Fakat Aþk ve Çileler bölümünde beþliklerin ilk mýsralarýna baktýðýmýzda “Muazzez Akkaya” ismi ile karþýlaþýyoruz. Buna Türk edebiyatýnýn en mahrem akrostiþi gizlidir diyebiliriz. Þiirin her kýtasýnýn baþýndaki harfleri yan yana getirdiðinizde "Muazzez Akkayam" çýkar. Muazzez haným, þairimizle ayný sýnýfta okumaktadýr. Karakoç’un adý geçen bayana kalbi bir yakýnlýk duyduðu aþikardýr. Hatta bu ilginin bir süreði olarak ayný yýl þairimizin memlekete evlenme isteðiyle bir mektup yazdýðýný ancak, bu arzusunun reddeldiðini hatýralarýndan anlýyoruz.

Ne var ki Sezai Karakoç, ýsrarla þiirin öyküsünü gizlemeye çalýþmaktadýr. Bu tavra da saygý duymak gerekir. Þiir, kolay gibi görünür, fakat söylenmek istendiðinde söylenemeyen sözlerle kuruludur. Bu nedenle bütünüyle bir sehl-i mümteni görünümündedir. Þiirde ilk yayýnlandýðýnda bir mýsrada “Geyvenin Gülleri” dizesi “Malatya’nýn Gülleri idi”. Bu bir nevi tek taraflý bir aþkýn bilinmemesi için hedef saptýrmadýr. Daha sonra Muazzez’in doðum yeri “Geyvenin gülleri” mýsrasý deðiþtirilmiþtir. Þiir de bir hedef saptýrma daha vardýr. Mesela þiirde sevgili intihara kalkýþmýþtýr. “Bir tüfeðin burnu havadadýr/ateþ almak üzeredir mermisiz./…Ocak sönüyor,ateþ kül oluyor…” mýsralarý tamamýyle sevgilinin intihara kalkýþtýðýný ve öldüðü mesajýný bize verirken son zamanlarda yapýlan bir araþtýrmada Muazzez Akkaya’nýn Amerika’da yaþadýðý ve þairimizle ayný karede bir fotoðrafta yer almasý þiirin kurgusal yapýsýný bir romana doðru götürüyor. …Çünkü roman sokaða tutulan bir aynadýr. Aynada sokaðýn bazý çirkinlikleri görülmez. Yazar Ahmet Hakan’ýn köþe yazýsýndan bir kesit:
“……Okuyunca "Vay be" diye haykýrdým. Muazzez Akkaya’nýn izini bulmuþtum.
Hemen bir yanýt yazdým: "Lütfen anneniz hakkýnda biraz daha bilgi verebilir misiniz?"
Yanýt þöyleydi:
"Annem Mülkiye’de okumuþ. Öðrenciliðinde çok güzel bir kadýnmýþ. Grace Kelly tipinde. Pingpong þampiyonu olmuþ okulda. Bugün anneme Sezai Karakoç’un aþkýný ve þiirini sordum. Annemin bu aþktan ve þiirden haberi olmamýþ. Ama þunu anýmsýyor: Paltosunun cebinde þairi meçhul aþk þiirleri bulurmuþ! Babamla evlenirken babama bu þiirlerden söz etmiþ, babam da þiir yazmaya kalkýþmýþ annem için ama tabii ki çocukça þiirler olmuþ bunlar. Annem Hazine avukatlýðýndan emekli oldu. Maliye Bakanlýðý’nda çalýþýrken babamla tanýþýp aþk evliliði yapmýþlar. 48 sene harika bir evlilikleri oldu. Maalesef geçen hafta babamý kaybettik."
* * *
Muazzez Haným’ýn Mülkiye’de okurken "pingpong þampiyonu" olduðunu öðrenince...
Hemen aklýma Sezai Karakoç’un "Ping-Pong Masasý" adlý baþka bir þiiri geldi.
Þiiri bulup okudum...
Þu dizelere dikkat kesildim:
"Ha Sezai ha ping-pong masasý / Ha ping-pong masasý ha boþ tüfek / Bir el iþareti eyvallah ve tak tak / Gözlerin ne kadar güzel ne kadar iyi / Ne kadar güzel ne kadar sýcak / Tak tak tak tak tak……"

Þiirde Batý ve Doðu farký da göze çarpýyor. Annesinden ilk sütü Geyve’de içen Muazzez göðsünü Karacadað’ýn sert rüzgarlarýyla dolduruyor. Yani aþký doðuludur ve serttir. Bu yüzden kýrýlgan bir aþk ortaya çýkýyor.

Þiirin bir bölümünde:

Benim gözlerim yeþildir onun gözleri kara
Ben günah kadar beyazým o tövbe kadar kara
Dizelerinde ilk bakýþta tezatmýþ gibi gözüken deðerlere aykýrý gibi sanýlan bir durum tersinden okunduðunda kýzýn görünüþte beyaz olduðunu ama ruhen günahkar olduðundan kara olduðunu bilmemiz gerekir.

Þiirde seyrek de olsa “kurþun, hançer” gibi öldürücü yaralayýcý aletlerin oluþu Karakoç’un doðulu oluþuna yorabiliriz.

Dört ayrý bölümden oluþan 288 mýsralýk bu esrarlý þiiri yazar Mehmet Gökalp’ýn deyimiyle eðer Ýngilizce ve Fransýzca’ya tercüme edilebilirse onlar Türkiye’de Boudlaire’nin yaþadýðýna kanaat getireceklerdir. Saf þiirin mükemmel bir örneði, usta bir ressamýn fýrçasýndan çýkmýþ gibi renkli ve canlý olan bu þiiri on dokuz yaþýnda yazmak herkesin harcý olmasa gerek.



(Bu yazý yazarýmýzýn baský aþamasýnda olan “Cumhuriyet Dönemi Türk Þiiri” adlý eserinden alýnmýþtýr.)