Törelere Ýsyan Eden Adam Nazým-4 (Nazým Hikmet’e dair kýrk baþlýk)

Nazým Hikmet ve Vala Nureddin 1921 de Mustafa Kemal ’in karþýsýna çýkarýldýlar. Mustafa Kemal “ Bazý genç þairler modern olsun diye mevzusuz þiir yazma yoluna sapýyorlar. Size tavsiye ederim gayeli þiirler yazýnýz.”

18- Ankara Hükumeti Faruk Nafiz ve Yusuf Ziya Ortaç’a neden izin vermemiþtir?

Ýnebolu’da Ankara Hükümetinden izin bekliyorlardý. Faruk Nafiz ve Yusuf Ziya’ya izin
çýkmamýþtý. Nazým Hikmet ve Vala Nureddin’e izin 100 er lira yol harçlýðýyla yola çýktýlar.

Faruk Nafiz Çamlýbel ve Yusuf Ziya Ortaç’ a izin çýkmamasýnýn en önemli sebebinin Faruk Nafiz’in Osmanlý’ya dolayýsýyla Padiþah a þiirler yazdýðý için bu iznin verilmediðini düþünüyorum. Oysa Nazým Hikmet aldýklarý bu izni Ankara Hukümeti içiþleri bakaný Abdulhak Adnan Adývar’a dolayýsýyla hanýmý Halide Edip Adývar’a borçluyum der ama yine ben Faruk Nafiz ve Yusuf Ziya cephesini açýklamaktan kaçýndýðýný düþünüyorum.

Ýnebolu Ankara arasý 9 gün sürer. Nazým Anadolu’yu o zaman görür yazarlar ve yazýlar yalan söylemektedirler. Anadolu insanýnýn evlerini “ayý inine benzeyen kulübeler” olarak nitelendirir. Yine bana göre Nazým Hikmet’in düþünce ve hayata bakýþ yapýsýnda temel tesis edebilecek bir olay daya vardýr ki Ýnebolu’dan Ankara’ya yolculuklarý esnasýnda erkeðini sýrtýna alarak dereden karþýya geçirdiðini görünce erkeðin kötürüm veya sakat olduðunu düþündüðü bir durumda erkeðin suyu geçtikten sonra kadýnýn sýrtýndan inerek yürüdüðünü görür iþte o an Nazým Hikmet’in kafasýnda kadýnlarýmýzýn durumu tam olarak yer eder. Haksýzda deðildir hani. Gördükleri Ýstanbul’da iken okuduklarýyla örtüþmemektedir. Ýþte o zaman anlar Ýstanbul’da oturan yazarlarýn saraya yakýn olmak için yada edebiyatýn hayale dayalý kýsmýný öne çýkararak yalan söylediklerini, yalan yazdýklarýný çünkü yazýlarda geçen çobanlarýnda olduðu gibi deðil gerçek hayatlarýný gördüðü çobanlarýn deðil kavlarlý, abalarý yiyecek azýklarý bile yoktur. Sefil bir yaþamýn kýyýsýnda açlýk ile tokluk arasýnda bir yaþama mahkumdurlar. Bu sebeple Ýnebolu-Ankara yolculuðu Nazým Hikmet’in düþünce yapýsýný deðiþtirmiþtir.

19. Nazým Hikmet’e göre Ankara Hükumeti’nin eþitsizliði ve Þiirine müdahale edilmesi

Sonunda Ankara’ya varmýþlardý. Umudu Kemalistlerdi ama yok etmeyi düþündüðü eþitsizlik Ankara’da da egemendi. Yüksek rütbeli subaylar ve askerler arasýndaki iliþki Ýstanbul ordusunda nasýlsa öyleydi. Yine bana göre bir þeyler ters gitmeye baþlamýþtý. Onlar kurtuluþ mücadelesine katýlmaya gelmiþlerdi ama dayýsý Ali Fuat Paþa’nýn önerdiði iþi beklemiyorlardý. Basýnda bir iþ verip Ýstanbul gençliðini mücadeleye çaðýran þiirler yazmalarý önerildi ve bu iþ onlara verildi. Öyle bir þiirde yazýldý. Nazým Hikmet’in mücadele için yazdýðý ilk þiirdi hatta bu þiir Nazým Hikmet’in sansüre uðrayan ilk þiiriydi ve deðiþtirmesi istenilmiþti. Bu þiirin baþka bir tarafý daha vardýr ki þiir birkaç bin adet basýlarak daðýtýlmýþtý ama mecliste skandal olmuþtu. Bazý delegeler ya bu þiiri binlerce genç okur Ankara’ya gelirse ne yaparýz bize asker lazým diyerek tepki gösterdiler. Bu tepkiler üzerine iþlerinden kovuldular. Onlarsa Kemalistlerin Osmanlý ordularýnda yetiþmelerine ve mücadele için desteklenmelerine raðmen Osmanlý Padiþahýna karþý olduklarýný ama dini muhalefetten çekindikleri için söyleyemediklerini anlamayacaklardý.

20- Nazým Hikmet’in Mustafa Kemal ile karþýlaþmasý

Nazým Hikmet ve Vala Nureddin 1921 de Mustafa Kemal’in karþýsýna çýkarýldýlar. Mustafa Kemal “ Bazý genç þairler modern olsun diye mevzusuz þiir yazma yoluna sapýyorlar. Size tavsiye ederim gayeli þiirler yazýnýz.” diyerek tavsiyede bulunmuþtu. Nazým Hikmet uzaklardan gördüðü, çaba ve mücadelesini duyduðu kahramaný ile karþýlaþmýþtý.

21- Nazým Hikmet Mustafa Kemal’i öven þiir yazmayý neden reddetmiþtir?


Birkaç gün sonra Nazým Hikmet’in akrabalarýndan biri Mustafa Kemal’i öven þiir yazmasýný önerdi ve karþýlýðýnda elliþer lira olacaklarýný söyler. Nazým Hikmet cevap olarak söver. Nazým Hikmet þairlerin yöneticilere þiirler yazmasýna karþýydý. Bu sebeple saray edebiyatýný sevmiyordu. (Ateol Behraoðlu çevirisinde bu ismin kim olduðunun Ekber Babayev’in eserinden okunmasý gerektiði notunu düþse de bu ismin meclis baþkaný Ali Fuat Paþa olduðunu düþünüyorum) Bundan 20 tam yirmi yýl sonra kurtuluþ mücadelesini anlatan “Destan”ý yazacaktý.

22. Nazým Hikmet askerlikten kaçmýþ mý?

Kemalistler siyasal inançlarý uymayan bir þairi asker cepheye göndermediler. Nazým askerlik beklerken öðretmenliðe yönlendirildi. Dolayýsýyla Nazým Hikmet askerlikten kaçmýþ birisi deðildir. Hatta kendi isteðiyle mücadeleye katýlmak isteyen binlerce gençten birisidir. Nazým Hikmet ve Vala Nureddin cephe görevi beklerken Bolu’nun bir okulunda öðretmenlik görevi verilmiþtir. Bolu’ya doðru yine yayan ve topal bir sürücüyle yine eþeðin sýrtýnda yola koyuldular. Yaþamak Güzel Þeydir Kardeþim isimli eserini okuduðumuzda anladýðýmýz þudur Bolu’da kendi sýnýfýyla baðlarýný koparmýþ ezilen halkýn yanýnda yer almýþtýr.


Yani Nazým Hikmet’in Bolu’da aðýrceza reisi Ziya Hilmi Bey’le tanýþmasý.sosyalist düþünce için Almanya’ ya gitme isteði karþýsýnda Rusya ya gitme önerisi ve Trabzon’a geliþ…



Bekir K. Ahýskalý
3 Ocak 2009
Törelere Ýsyan Eden Adam Nazým-4