YANKESÝCÝ


Çocukluðumda yankesici sözcüðüne takýlmýþtým bir ara. Nasýl kesiyor ? Niye dik
kesmiyor da yan kesiyor ? Soruma hiç bir zaman doyurucu bir yanýt alamamýþtým. Bu kiþilerin jiletle cepleri yanlamasýna kesip paralarý çaldýklarýný, bu sebeple yan kesici dendiðini düþünmüþtüm hep.

O otobüs yolculuðunu yaptýðým güne kadar hiç yankesici görmemiþtim. Ya da ben öyle sanýyordum. Görmüþümdür de, sanatýný icra etmeye kalkýþmadýðýndan farkýna varmamýþýmdýr. Þimdi, karþýmda kalaklý kulaklý bir adam oturuyor, yankesici mi, halkýn hali pürmelalini görmek için tebdili kýyafet etmiþ önemli bir devlet adamý mý nereden anlaþýlacak.

Hani görmedim, dedim ya, her þeyin bir ilki varmýþ. Komþu Safiye Teyze’nin
“Yavrum yolunun üstünde, þu parayý satýcýya veriver” deyiþiyle yaþayacakmýþým o ilki.

Yapacaðým iþ de çocuk oyuncaðý; Hatay Montrö otobüsünden inip, Konak
Bornova otobüsüne binmeden önce köþedeki beyaz eþyacýya parayý verivermek. Taþ
çatlasa bir buçuk dakikalýk bir iþ.
     
…

Sabahleyin durak kalabalýk. Bakýnýrken Yeþilyurt yönünden ayaktasý olmayan bir otobüs göründü. Çok beklememenin sevinci ile bindim. Otobüs bir anda týklým týklým oldu. Ýki elimle de bir yerlere tutundum. Mezarlýkbaþý’ndan yokuþ aþaðý ineceðiz. Bu iniþte, þoförün her fren sýkýþýnda yolcular birbirlerinin üstüne yýðýlýrlar.

Bir ara, üçüncü bir elin pantolon cebime girdiðini farkettim. Sað elimle o yabancý eli kavradým. Ayakta daha zor durur hale gelsem de, paralar önemli. Þimdi, Safiye Teyze’nin paralarý adamýn avucunda, adamýn eli de benim avucumda. Elini çekmeye çalýþýyor. Sýkýca kavramýþým, býrakmýyorum. Ama birbirimizden de ayrýlamýyoruz. Sabah trafiðinde birbirimize kenetlenmiþ halde aþaðýya doðru ilerliyoruz. Ayrýlmamýz olanaklý görünmüyor. Ne o parayý býrakabiliyor , ne de ben onun elini.

Sürekli inen binen oluyor. Gelip geçene, bir bütün halinde bir saða bir sola kývrýlýp yol veriyoruz. Önde de bir amca var, her fren sýkýlýþta ikili darbe yiyip dönüyor, iki kiþilik homurdanýyor.

Biz yankesiciyle neredeyse bir bütünüz. Hani derler ya, birlik ve beraberliðe en çok ihtiyaç duyulan böyle bir zamanda, diye; biz bunu tam anlamýyla baþarmýþ durumdayýz.

     …

Ne yapmalý ne etmeli ? Þoföre “Çek karakola” desem yararý olur. Ama saatler sürer. Ýþe geç kalýrým. Dün de trafik sýkýþýklýðýndan iþe geç kalmýþtým, bugün de gecikirsem kesin iþime son verilir. Ýlk gecikmede bile þef “Vali bey makamýný onurlandýralý epey oldu …” gibi gereksiz bilgiler vermiþti.

Baþka bir çözüm bulmalýyým. Ýþi geciktirmeyecek bir yöntem…

Adamýn gözüne þöyle kýrk beþ derecelik bir açýyla baktým; kararlý. Hiç öyle rica minnet, yalvarma, sýzlanma kabul edecek birine benzemiyor.

Kendi kendime kýzýyorum. “Ýyilik etmek sana mý kalmýþ? Gitsin kendisi yatýrsýn. Ya da baþkasýyla göndersin”.

      Benim iki aylýðýmdan fazla para, ne denli tasarruf etsem bir yýlda ödeyemem. Bir de Safiye Teyze duyarsa; ki duyar elbet. En azýndan alacaklý söyler. Artýk önüne gelene “Yidi namussuz paramý. Garýlara mý yidirdi, gumara mý gitti ? Gittiii. Yidi ahlaksýz paramý” diye anlatýr da anlatýr. Herkes beni konuþur artýk. Kim inanýr o taraklarda bezimiz olmadýðýna ?

     …

      Bir yandan da düþünüyorum, acaba yankesiciye kýrýþmayý teklif etsem kabul eder mi ?

Sonra dikilirim satýcýnýn karþýsýna “Arkadaþ durum böyleyken böyle. Kalan yarýsýnýn gecikmesini de hesapla, altý ayda ödeyeceðim” derim. Belki kabul eder. Tabii Safiye Teyze’ye söylememek koþuluyla.

      Haydi satýcý ile anlaþtýk. Ya yankesici ! O kabul eder mi, paranýn yarýsýný geri vermeyi ? Adam o kadar çalýþmýþ çabalamýþ. Gül gibi meslek sahibi olmuþ, icra ediyor. Durduk yerde kazancýnýn yarýsýný niye baðýþlasýn ?

      Ama bir çare bulmalýyým. Biz bir yandan birlik ve bütünlük içinde salýnmaya, eðilip bükülüp gelene geçene yol vermeye, öndeki amcaya çarpýp olaðan azarýmýzý iþitmeye devam ediyoruz; öte yandan da o parayý, ben de onun elini býrakmamaktaki kararlýlýðýmýzý sürdürüyoruz. Aklýmdan yarým yamalak kýrk türlü kurtuluþ yöntemi gelip geçiyor. Ne yapsam acaba ? Üstelik çözüm garantisi de yok diye düþünürken, aklýma deðiþik bir yöntem geldi. Yankesici benden oldukça genç abisi, ustasý olacak yaþtayým. Usulca kulaðýna:

     - Allah seni kahretsin, rezil ! dedim.

      Hiç beklemiyormuþ. O ana kadar hiç renk vermeyen adam, yüzünü sertleþtirdi. O da fýsýltýyla:

     - Ne oluyor be ! diye çýkýþtý. Ben artýk iþe baþladým ya kendimden emin sürdürüyorum :

- Ben seni, gelsin beni soysun diye mi yetiþtirdim ? Eline ekmek verdik edepsizin. Yazýklar olsun !

      Plan iþe mi yarýyordu ne ? Adamýn yüzü deðiþti. Sanki baþka biri oldu. Bir yandan sýmsýký kavradýðý paralarý býrakýrken, bir yandan da özürler dilemeye baþladý.

     - Kusura bakma abi. Kalabalýkta bir an seçemedim abi…

      Kaç büyük ustadan meslek öðrendi, feyz aldýysa, karýþtýrdý. Ben de cabadan ustalar listesine katýlmýþ oldum.

     …

Ayrýlýrken elimi öpmek istedi. Vermedim tabi. Elimde Safiye Teyze’nin paralarý, sýmsýký kavramýþým. “Ben usta mutsa tanýmam, aldým gittim !” deyiverir. Dinleyin artýk Safiye teyzeyi: “Garýlara mý yidirdin, gumarda mý üttürdün uðursuz !” diye diye…

Boynu bükük yankesici de ilk durakta inip gözden yitti.