-Geldin mi?Ne oldu?Yüzün oldukça asýk.
-Sorma,iþimi kaybettim.Doðrusu iþimden kovuldum.Zamanýmýn çoðunu hastanede geçirmem,iþe yorgun ve uykusuz gelmem verimimi düþürdü,hatta çalýþtýðým kurumu zarara uðratan çok önemli hatalar yaptým.Paraya en çok ihtiyacým olduðu bir sýrada bunun baþýma gelmesi hiç de hoþ olmadý.Para ve iþ konusunda dostlarýma güvendiysem de hiç birisi umduðum gibi çýkmadý.
- Karþýlaþtýðýn felaketten sonra etrafýndakilere bir bak,bakalým kaç kiþi sayabileceksin?Hiç kimse yoksa sayabileceðin, sakýn üzülme;belki onlar da daha önce senin yaptýðýn gibi davrandýlar...Dostlarýnýn yararýndan vazgeç,zararlarý olmasýn da... Dostun kini ve intikamý düþmanýnkinden daha büyük olur;çünkü açýðýmýzý ve vuracaðý yeri herkesten daha iyi bilir.
-Onlara karþý bir yanlýþým olmadý,ama olsa bile dostluðumuz bitmemeliydi. Dostlarýmýz neden bizi affetmezler,oysaki düþmanlarýmýz bile bazen affedicidir.
- Dostun bir gün amansýz bir düþmanýn olursa,þaþýrma;düþün:onu eleþtirdin mi,borç para verdin mi,bir sýrrýný açýkladýn mý?Þimdiki dostlarýn seni terk ettilerse yenilerini bulmalýsýn.
-Nasýl?
- Dost kazanmak için ilk adýmý atan sen olmalýsýn,karþýdan atýlmasýný beklediðin adým hiç gelmeyebilir. Karþýndaki insana konuþma fýrsatý verirsen,bil ki o kiþi yakýnda seni dost listesine ekleyebilir. Seninle de dost olmak isteyen yýðýnla insan vardýr.Hiç olmazsa bundan sonrakileri kaybetmemek için dikkatli ol. O kiþiye anlatmaktan çekindiðin en ufak bir þey bile varsa,bil ki o kiþi senin dostun deðildir.Dostun bencillik yapýyorsa,onunla dostluðunu bitir.Çünkü yakýnda sen de bencil olacaksýn ve bencilliðin nedeniyle zaten o senden vazgeçecek.Bir dostunu kaybetmek istiyorsan yada bir düþman kazanmak istiyorsan kiþilerin kusurlarýný uluorta söyle.Eðer dertlerini anlatmak için dost arýyorsan,bir tane ses alma cihazý temin et,daha iyi.
-Doðrusu çok iyi moral veriyorsun!Umutsuzluðumu iyice artýrdýn.
- Hepimiz arýnýn kuyruðundaki iðneyi deðil de aðzýndaki balý isteriz.Oysa bazý durumlarda arýnýn iðnesi balýndan daha gereklidir. Umudu olmayan insan potansiyel bir tehlikedir;baþkalarýnýn umutlarýný yok etmek için. Umut bir okyanus iken bir çok kiþi onun ufacýk bir göl olduðunu düþünür.Kavgalarýn çoðu bu ufacýk göle sahip olma isteðinden çýkar.Ýþini kaybetmek sana umutsuzluk vermesin; inmesini bilmeyen,çýkmayý hiç beceremez.Ýyi þans da kötü þans da kimi bulacaðýný çok iyi bilir.
-Senin konuþmalarýnda bir bilgelik seziyorum,oysa ilk baþlarda seni sadece kötülük yapan bir büyücü olarak algýlamýþtým.Belki de seni anlamakta zorlanýyorum.
- Ömer Hayam diyor ki:Bir elde kadeh, bir elde Kur'an- Bir helaldir iþimiz, bir haram- Þu yarým yamalak dünyada- Ne tam kafiriz, ne tam Müslüman . Senin tarafýndan hemen anlaþýlmak için çalýþmýyorum.Eðer beni kolayca anlarsan aramýzda hiçbir fark kalmaz.
-Ben de senin gibi felsefe yapabilmeyi isterdim.Gerçi o tip kiþiler biraz uçuk oluyor,ama...
- Her felsefe yapan insan baþkalarýna biraz uçukmuþ gibi görünebilir.Bunun nedeni biraz da o insanlarýn felsefeye yaklaþmaktan,hatta düþünmekten korkmalarýndan kaynaklanýr.Felsefe yapmak için zamanýn bol olmasý gerekir;çoluk çocuðunu geçindirmek için gece gündüz çalýþmak zorunda olan birisi için elbetteki felsefe bir lükstür.Felsefe,düþündeki dünyamýzý bize gösterir.Dünyanýn büyüklüðü ya da küçüklüðü kiþilere göre deðiþir.Kör bir insanýn dünyasý ellerini dokundurabildiði kadardýr.Ona dünyanýn çok büyük olduðunu anlatsanýz da kabul ettiremezsiniz.Býrakalým insanlar istedikleri büyüklükteki bir dünyada yada evrende yaþasýnlar.O dünyanýn büyüklüðünün veya küçüklüðünün fazla bir önemi de yoktur.
-Bu söylediklerine katýlýyorum.Benim dünyam da O’nun etrafýnda döndüðüm kadar.Bana yaptýklarýnýn hepsini unuttum ve onu affettim.Her þeye yeniden baþlayabileceðimizi düþünüyorum.Bir an önce onun iyileþmesi için dua ediyorum.
-Önce kendini affet, kendisini affetmesini bilmeyen bir kiþi baþkalarýný affetmeyi hiç bilmez.Sýk sýk da olsa kendimizi affetmeliyiz.
-Kendimi nasýl affedeceðimi bilemiyorum.Çocuk yada genç olsaydým belki.. Nedense çocukluk ve gençlik döneminde iþlenen günahlarý daha kolay affederiz.
- Yaþlandýðýmýzda bir çok þeyi farklý düþünürüz,bir çok gerçeði görmeye baþlarýz;ama onlarý uygulamayý bir türlü beceremeyiz. Mazeretimiz de hazýrdýr: Artýk zamaným kalmadý!Dolayýsýyla döneriz tekrar geçmiþe,geçmiþteki yanlýþlara... Oysa ki yanlýþlarýmýzýn ýþýðý doðrularý aydýnlatmaya yeterlidir.Bir bardak deniz suyunun aðzýmýzda býraktýðý tuz tadýný yok etmek için bir sürahi tatlý su içmek zorunda kalýrýz.Tecrübelerden ders almasýný bilseydik,yeryüzündeki tüm olumsuzluklar yok olurdu.Ayný hatalarýn yüz yýllardýr yapýlýyor olmasý tecrübelerin bize fazla bir þey kazandýrmadýðýný gösteriyor.Yaptýðýn kötülükleri biliyorsan, tövbe etmesini de bilirsin.Þimdiki yenilgiler gelecekteki zaferlerin ilk adýmlarý olabilir.Biraz da iþinden atýlmandan bahsedelim mi?Tabii moralin bozulmayacaksa!
-Benim iþten atýlmama biraz da sebep benim yerimde gözü olan astlarýmdýr. Bire bin katarak anlatmýþlardýr olumsuzluklarý patrona.Vedalaþýrken hemen hepsinin gözlerinin içi gülüyordu sevinçten.Boþa sevindiklerini anladýklarýnda da yüzlerini görmek isterdim;çünkü boþalan yer bir kiþilik,talip ise bir sürü...Hangi birisi geçecek acaba benim yerime?Bu davranýþlarý doðrusu bana çok koydu,oysa ben onlara karþý hep dürüst ve adil davranmýþtým.
- Adil olmak,alkýþlanmayý gerektirmez.Baþkalarýndan övgü almak için mi adil davranýyorsun?Senin yerine geçmek isteyenleri neden suçluyorsun? Baþka insanlarýn akýlsýzlýðýndan bize fýrsatlar doðar,bu fýrsatlarý deðerlendiremezsek bizim akýlsýzlýðýmýz ortaya çýkar. Üstelik yalan da söylüyorsun bu konuda.Çünkü yerini alýr korkusuyla þef yapmadýðýnýn yerine bir aptalý getirmiþtin oraya. Yalan, asla gerçeðin üzerini örtemez.Yalanla gerçeði kapattýðýný sananlar ,uyanýk geçinen aptallardýr. Vicdan sahibi insan cesurdur,vicdansýz ise korkak.Korku ile yalan arasýnda bir pozitif korelasyon vardýr.Yani biri azalýrken öteki de azalýr,artarken de artar.Yoksa dalkavuk olduðu için mi o adamý seçmiþtin?
-Doðrusu beni övmesi hoþuma gitmiyor deðildi.
- Dalkavuklar olmasaydý ,bazýlarýnýn büyük adam olduðunu (!) nasýl öðrenecektik? Dalkavuklarý eleþtiririz,hatta kýnarýz.Bazen onlarla dalga da geçeriz.Ama nedense gene de onlarsýz edemeyiz.Dalkavuklar annelerimizin okþamadýðý baþýmýzý okþarlar, aþaðýlarda sürünen kiþiliðimizi yukarýlara çýkarýrlar, olmayan özelliklerimizi bize kabul ettirirler.Celladýn kestiði gözleri pörtlemiþ baþýmýzýn bile Zeus’tan daha çekici olduðuna bizi inandýrýrlar.Çoðunlukla halkýn tutumuyla dalkavuklarýn davranýþlarý arasýnda bir benzerlik vardýr.Nitekim halkýn alkýþlarý birçok lideri sehpaya yollamýþtýr . Alkýþlara bakýp da kendimize bir deðer biçemeyiz.
-Patronlarýn bana karþý yaptýklarý da büyük bir haksýzlýk deðil mi?Ben o iþletmeye onlarca yýlýmý verdim,karþýlýðý bu mu olmalýydý?
-Onlarla ilgili olarak da hüküm vermekte acele etme,zamanýn ne getireceðini bilemezsin. Her kapý hem çýkmak hem de girmek içindir.Çýktýðýn bir kapýdan tekrar girmeyeceðini sakýn düþünme.Belki bugün girmezsin,ama ya yarýn... Sonra,çalýþan ile çalýþtýran arasýndaki iliþkiye biraz dikkat et! Ýliþkiyi yönlendiren çýkarsa,o ortadan kalkýnca iliþkinin sonlanmasý da doðaldýr.Bunda þaþýlacak bir durum yok.Ýliþkinin tekrar sürmesini istiyorsan birinciden daha etkili bir çýkar bulmalýsýn.Karýnla aran nasýl,hâlâ seni öldürmek istediðini sanýyor musun?
-Sanmakta ne ki,biliyorum.Eminim öyle olduðundan.Sadece bildiðimi belli etmiyorum.Bir þey olmamýþ gibi davranýyorum.Hatta en ufak bir davranýþýnda ona övgüler düzüyorum.
- Haksýz övgü,küfürden de beterdir.Karýn bunu anlamýyor mu?
-Sanmam.Bana kalýrsa bu sözlerime inanýyor da .Ýltifatlarýmý ise hiç esirgemiyorum.
- Erkekler iltifatlarýný harcarken paralarýný harcadýklarýndan daha cömerttirler. Gerçekleri söylemekten kaçýnan yalanlara ortak olmuþ demektir.Karýnýn inanýp inanmadýðýný kolayca öðrenebilirsin:Ýnsanlarý anlamak yada tanýmak istiyorsan gözlerine bak.Ýyilik de kötülük de,doðru da yalan da,sevgi de nefret de dilde saklanabilir;ama gözlerde asla...
-Davranýþlarýmýn gerisinde ölüm korkusu olduðunu da düþünmüyor deðilim.Yaþamýmda ölümü en az isteyeceðim günler bunlar.
- Ölüme kafa tutmak kahramanlýk gibi algýlanýrsa da aslýnda þuursuzca bir baþ kaldýrýdýr.Ölümü düþünerek yada düþünmeyerek ölümden kurtulamazsýn.O seni bulduðunda ya onu düþünüyor yada düþünmüyor olacaksýn!Yaþamý deðerli kýlan ölümün varlýðý mýdýr?Ölüm olmasaydý yaþam önemini yitirir miydi?Sorularý kadar saçma soru olamaz.Çünkü bunlar birbirinin varlýðýný zorunlu kýlan þeylerdir. Biri yoksa ötekinden de söz edilemez.Hep iyi yaþayýp yaþamadýðýmýzý düþünürüz, iyi ölüp ölmeyeceðimiz hiç aklýmýza gelmez.O nedenle yaþamýn için deðil ölümün için hayýrlýsýný dile...
-Bazen tüm cesaretimi toplayýp her þeyi karýma itiraf etmek istiyorum.
- Aptalca bir cesaret,büyük bir felaketin ilk habercisidir.Karýnýn her þeyi bilmesi de mümkün.Çünkü,seninle ilgili bir þeyi bir kiþi bile biliyorsa o artýk sýr olmaktan çýkmýþtýr.Ýnsanlarýn çoðu ”Ýtiraf ettiklerimiz hep küçük günahlarýmýzdýr;büyüklerini daima kendimizde saklý tutarýz.” düþüncesine sahiptirler.Olmayan itiraflarýný daha doðrusu olup da olmadýðýný varsaydýðýmýz itiraflarýný nasýl yapacaksýn?
-Olmayýp da olan nedir?Ben beni affetmesi için böylesi bir þey düþünmüþtüm. Belki dostça iliþkimizi bitirebilirdik.
-Olmayýp da olan itiraf karýný parçalamayý düþünmen...Karýnýn seni affetmesine gelince;bir kadýn erkeði affettiðini söylese de inanma;bu yeni bir strateji belirlemek için zaman kazanmaya yönelik bir þaþýrtmacadýr.
-Peki,þimdi ben ne yapacaðým?Kendimi çaresiz hissediyorum.
- Yolun bozuk ya da sarp olmasýndan yakýnma,hiç olmazsa yol var;ya o da olmasaydý! Hayal gücümüzü olumlu düþüncelerle doldurmalýyýz.O zaman kötümser düþünceler kaçacak bir delik arayacaklardýr. Olmasý gerekeni arzulayýp da ulaþamama en önemli mutsuzluk nedenidir.Olanla yetinen bir insan mutsuzluðun ne olduðunu bilmez. Ýnsanlarýn en çok mutsuz olduklarý anlarda bile mutluluk kýrýntýlarý vardýr;bütün mesele onlarý fark edebilmektedir.Bir sepet yumurtan kýrýldý ise geriye sepetin kaldýðý için sevinebilirsin.Kendimize verdiðimiz kadar büyük bir kötülüðü ,bize baþka hiç kimse veremez.Kazalarýn en büyükleri hep otoban gibi düz yollarda meydana gelmiþtir.Dümdüz yolda aheste aheste giderken aniden “aþk” direðine toslamanýn ne gereði vardý?
-Sana kýzmaya baþladým bunak!Durmadan öðüt veriyorsun. Öðüt para yerine geçseydi senin gibi bazý insanlar acaba gene de verirler miydi?Ben aþktan, sevgiden söz ediyorum.Sevginin miktarý,derecesi,metresi,gramý,karýþý olmaz; olsaydý marketlerin en çok sattýðý ürünler arasýnda hep birinci sýrayý alýrdý.Ben mi anlatamýyorum,yoksa karþýmdakiler mi anlamýyor;yada ikisi birden mi? Çoðunlukla sonuncusudur ve bu tür konuþmalar sanki anlamýþ ve anlatmýþ gibi karþýlýklý kafa sallamalarla sonuçlanýr.Seninle aramýzdaki diyalog da þimdi buna benzedi.Seni anlamýþ gibi kafa sallarsam mesele yok,itiraz edersem baþlýyorsun eleþtirmeye.Gazete köþelerinde ahkâm kesen eleþtirmenlere benzedin. Eleþtirmenler bir eseri beðenirlerse onun hakkýnda konuþacak bir þeyleri kalmayacaðýný sanýrlar.
- Düz yolda freni küçümseyen sürücü,eðri yolda ondan medet umar. Önyargýlarý yok etmeye uðraþacak kadar aptal deðilim;çünkü yok edilebilselerdi zaten önyargý olmazlardý.Sana tavsiyem öfkene hakim olmandýr.Öfke saðlýklý düþünmeyi öldürür,neþe ise ona hayat verir.Söylediklerim seni rahatsýz edebilir.Zira bilgenin ýþýðý bilge olmayanlarý yakar.Oysa bazýlarýnýn ateþi bile býrak yakmayý aydýnlýk dahi vermez. Iþýðýmý kendi yolumu görmek için tutarým,bu arada baþkalarý da bu ýþýktan yararlanýrlarsa ne âlâ!Üstelik ben,aptallara kýzmam, çünkü onlar aptaldýr.
-Ýþi hakarete kadar vardýrdýn.Ne umdum,ne buldum?
-Git artýk!Bu günlük bu kadar yeter.Bundan sonrasýnýn sana bir yararý da olmaz zaten.
-Pekâlâ gidiyorum,ama bir daha gelmemek üzere...