Yazar böyle bir baþlýk açarak kendisinin hakim olmadýðý bir alanda yazma cesareti göstermektedir. Bu biraz önünü görmediðin bir yolda yeri yoklayarak yürümeye benziyor. Paldýr küldür ilerlemiyorsun bekliyorsun kendinden emin oluyorsun ve devam etmeye çalýþýyorsun. Aslýnda bu kafa bulanýklýðý ile nasýl böyle bir yazý yazmaya kalkýþtým bilmiyorum sadece yazmak istediðimden belki de.

    Bizden baðýmsýz bir dýþ dünya var mýdýr? Realistlerin cevabý evettir. Bizden baðýmsýz nesnel olarak algýlanabilen bir dünyanýn varlýðýndan kuþku duymazlar. Ýdealistler ise bu durumun bizim algýmýzla ilgili olduðunu ileri sürer. Dýþ dünya bizim algýmýza baðlýdýr. Hatta yeni akýmýn iddiasý dýþ dünyanýn bizim düþüncelerimizle þekillenebileceði üzerinedir. (þu "secret" tarzý kitaplarýn yaklaþýmý) ama bunu irdelemek istemiyorum þu an. Bu konu biraz daha metafizik.

    Rene Descartes, insan algýsýnýn dünyayý deneyimlemekte etkin rol oynadýðýný farkederek, algýmýzýn dýþýnda neyi mutlak kesinlikle bilebilirim? sorusunu ortaya atmýþtýr. Bu soru üzerine çalýþarak matematiksel öðelerin mutlak olarak bilinebileceði çýkarýmýna ulaþmýþtýr. Fakat yöntemini gerçek dünya algýsý üzerine çalýþtýramamýþtýr. Çünkü gerçek dünya için yöntemi çok katýdýr. Saf geometri ile de bir yere kadar idare edebilirsiniz. Sonradan devreye giren Newton dünya iþleyiþinde kuvvet- kütle kavramlarýný ortaya atarak Descartes yöntemini bir ileri seviyeye taþýmýþ dünyada gerçekleþen olaylarý matematiksel öðeler ile açýklar hale gelebilmiþtir. Buraya kadar sorun çözülmüþ gibi gözüküyor. Descartes saf matematiði ortaya koydu, fiziksel olaylara genelleyemedi, fakat Newton genelledi. Elimizde matematiksel yapý var o zaman dünya bizim dýþýmýzda algýlanabilir ve var.

    Peki ya Matrix'te yaþýyorsak? Ayný fiziksel yasalar programlanarak matematiksel yapý inþa edilebilir.

    Matrix benzeri bir yapýnýn varolduðunu farzedelim (hala bilmiyoruz aslýnda) ama Matrix'e baðlý deðiliz ve Matrix'in dýþýndayýz . Gerçek dünyada yaþadýðýmýza yüzde yüz emin olduðumuzu düþünelim. (Makine savaþý mevzusunu atlýyorum sadece böyle bir sanal ortam var olduðunu kabul edelim.) Gerçek dünyada mutsuz olduðunuzu düþünün. Ama çok mutsuzsunuz(belki de þimdi olduðu gibi) ve size, Matrix'e baðlanýrsanýz arkadaþ, ün, para, iyi bir görünüþ her türlü olanaðýn saðlanacaðý garanti ediliyor.

    Kabul eder misiniz?

    Biliyorsunuz filmde Cypher böyle bir teklifi kabul ediyordu. Aslýnda bu soru Robert Nozick tarafýndan ortaya atýlmýþ sorunun alternatif versiyonudur. Nozick bu soruyu deneyim makinesine baðlanýr mýsýnýz? þeklinde sormuþtur. Beklendiði gibi öðrencilerinin büyük çoðunluðu böyle sanal bir mutluluðu kabul etmemiþtir.Çünkü bu bir nevi gerçeklikten kaçýþtýr.

    Mushishi adlý animenin bir bölümünde bu gerçeklikten kaçýþla ilgili bir hikaye anlatýlmaktadýr. Bir adada yaþayan Akoya isimli kýz, her gün yaþlanýp tekrar gençleþmektedir ve geçmiþiyle ilgili hiçbir þey hatýrlamamakta ve çok mutlu yaþamaktadýr. Ada sakinleri ona “ikigami” (yaþam tanrýsý) demektedirler. Kahramanýmýz gelir ve onu iyileþtirerek normal insan haline döndürür. Ama Akoya bu durumdan hiç memnun olmaz. Çünkü ikigami iken kendisini çok mutlu hissetmektedir. Hiçbir derin düþünceye ve endiþeye kapýlmadan yaþamaktadýr. Ama þimdi der Akoya ” korkuyorum, geleceðimden endiþe duyuyorum.” hikayenin sonunda Akoya yaþadýðý olaylarýn kederine dayanamaz ve tekrar ikigami olmanýn yöntemini bulup ikigami olur. Akoya bizim sorumuza evet cevabý vermiþ oldu.Soruyu tekrar düþünürsek dünyada bu kadar acý yaþanýrken hayatýmýzda bu kadar þey ters giderken belki cevabýmýz etkilenebilir. Bu bizim mutluluk durumumuz ve dünyaya bakýþ açýmýzla ilgilidir.

    Nozick'in sorusunu cevaplamak aslýnda kolaydýr. Kimse elimizdekileri kaybetmemizi istemedi. Gerçek dünyada olduðumuzu varsaydýk, geriye sadece sanallýðý kabul edip etmeyeceðimiz sorunsalý kaldý. Peki daha zorlayýcýsýný sorsaydýk nasýl olurdu? Hayatýnýzdan çok memnun olduðunuzu düþünün. Þu anda size sahip olduðunuz paranýn, arkadaþlarýn, sevgilinizin gerçek olmadýðý ve deneyim makinesine baðlandýðýnýzý unuttðunuz söylenseydi.

    Þimdi ne cevap verirdiniz?


    KAYNAKLAR

-Lyle Zynda, Cypher haklý mýydý? Gerçekliðin Doðasý; Bunu Gerçekten Sorun Etmeye Deðer Mi?

-Mushishi bölüm 6, Çiy Damlalarýný Ýçen Sürü