Anayasa deðiþikliklerinin TBMM’ nde görüþmeleri sýrasýnda, CHP Genel Baþkaný Deniz Baykal’ ýn, Baþbakan R. Tayyip Erdoðan’ ý hedef alarak söylediði :

“ … 2. Dünya Savaþý’nda Churchill, Hitler’e karþý ‘daðda, denizde, ovada, sonuna kadar mücadele edeceðiz’ demiþti. Biz de bu üç maddeye (yargýyla ilgili maddeler) karþý, parlamentoda, referandumda, Anayasa Mahkemesi’nde sonuna kadar mücadele edeceðiz.” sözleri gerek iki lider ve gerekse iki parti arasýnda oldukça hararetli bir polemiðe yol açtý.
Baþbakan, kendisine yöneltilen bu aðýr suçlamaya karþýlýk cevap verirken, 1940’ lý yýllara gönderme yapar ve :
“… CHP lideri son derece çirkin, son derece münasebetsiz bir benzetme yaparak kendisini Churchill’e, hükümeti de Hitler’e benzetiyor. Ýllâ Hitler’e benzetecek bir siyasi figür arýyorlarsa, genel merkezlerindeki eski genel baþkan fotoðraflarýna baksýnlar. Orada Führer’ e özenip, kendisine ‘Milli Þef’ dedirtmiþ genel baþkanlarýnýn Hitlervari býyýklarýnýn altýndan kendilerine gülümsediðini görecekler. Ona baksýnlar…” diyerek, polemiði baþlatýr.
Necip Türk basýný da, önlerine gelen bu malzemeyi, benzerlerinde olduðu gibi azamî ölçülerde iþlemeye ve sakýz gibi uzatmaya hazýrdýr. Bunun için de, sadece parti yetkililerine deðil, Ýsmet Paþa’ nýn kýzý ve torununa kadar ulaþýr ve onlara konu hakkýnda görüþlerini sorarlar.
Taraflar, gerek ideolojik, gerekse kan baðý sebebiyle yakýn olduklarý Ýnönü’ ye yöneltilen suçlamalarý, Ýstiklâl Savaþý’ ndaki kiþiliðini öne sürerek reddederler.
Bu gün Baþbakan’ ýn Hitler’ e ne kadar benzeyip, benzemediðini, aklý siyasî tarihe birazcýk eren her insan üç aþaðý, beþ yukarý belirleyebilir.
Bu yazýda biz, Millî Þefliði biteli 60, ölümü ise neredeyse 40 yýla yaklaþan Ýsmet Paþa’ nýn Hitler’ e benzeyip, benzemediðini araþtýrmaya çalýþtýk. Bunu yaparken de, tabii dir ki, o dönemde yaþananlara dair neler söylenip yazýlmýþ, bunlarý dikkate aldýk.
Özellikle yaþanan bu polemiðe iliþkin görüþlerini bildiren tarihçi bir Profesör diyor ki :


“… Dikkati, ihtiyatý, elitist muhafazakârlýðý içinde Ýsmet Paþa, olanca popülist demagogluðuyla Hitler'e þahsen o kadar benzemeyebilir. Ancak 1930'larýn büyük kýsmý ile 1938-45 arasý Mussolini ve Hitler'den izler taþýyordu. Bu bir 'Tek Parti' diktatörlüðüydü. Siyasetin yaný sýra, kültür ve düþünce hayatýnýn her alanýnda da, çok koyu bir resmî ideoloji tekeli hüküm sürmekteydi. Bu resmî ideoloji hem Ýtalyan Faþizmi'ni hem Alman Nazizmi'ni andýrýr. Hepsi liberalizme ve demokrasiye düþman ve otoritarizmden yanaydý. Haklar deðil görevler ön plandaydý. Hepsinde yoðun bir devlet fetiþizmi söz konusuydu. Devletin tepesi ve merkezinde bir büyük lider bulunuyor ve "çizgi"yi asýl bu lider belirliyor; her dediði tartýþýlmaz kabul ediliyordu. Hitler'in, Mussolini'nin, Stalin'in etrafýnda hep benzer lider kültleri yükselmiþti. 1938'de ölen Atatürk'e "Ebedî Þef", Ýnönü'ye ise "Millî Þef" unvanlarýnýn verilmesi, bu atmosferin yansýmasýydý. Alman Nazizmi'ni karakterize eden ýrkçýlýk da Türkiye'nin 1930'lar ve 40'larýnýn özellikleri arasýndaydý. Varlýk vergisi uygulamasýnýn beraberinde getirdiði çalýþma kamplarý ise Alman ve Sovyet kamp sistemlerine ne kadar hayranlýk duyulduðunu ortaya koyuyor…” 1

Ýsmet Ýnönü Cumhurbaþkaný olduðunda, Almanya’ da Naziler, Ýtalya’ da Faþistler, Rusya’ da Komünistler iktidarlarýnýn en kuvvetli dönemlerini yaþamakta ve birbirleriyle çýkar çatýþmasý ve hakimiyet rekabeti sonucu Dünya , Ýkinci Dünya savaþýnýn öncesinde kazan gibi kaynamaktadýr.

Buradan yola çýkarak Ýnönü’ nün en karakteristik özelliklerinden biri de dünya konjonktürüne göre izlediði politikalar olduðunu belirten bir yazar der ki :

“…Devletin 1940’ larda yükselen Alman Nazizminin etkisiyle ýrkçýlýða dönük eðilimler beslediðini, sonra da savaþýn Almanya aleyhine dönmesi üzerine tasfiyelere giriþtiðini nasýl unutabiliriz?..” 2

Bir baþa yazar da, o dönemde Türkiye’ nin içinde bulunduðu siyasý sistemi :

“…Türkiye de 1933’ den baþlayarak resmi ideolojiyi, tek partiyi ve ’ebedi þef-milli þef ‘ anlayýþýný çelik bir çenber haline …” 3 þeklinde tarif eder.

O dönemin ünlü gazetecisi Bedii Faik ise, þunlarý söyler:

“…Ýnönü döneminde onunla ilgili haberler sadece birinci sayfada baþ makalenin üzerinde verilirdi. Mesela, 'Refikasý Ýstanbul'a teþrif ettiler!' diye. Bir gün validesinin Ýstanbul'a geliþini atlamýþlar. Ertesi gün gazete kapandý..” 4

Bedii Faik’in söyledikleri doðruysa, bu diktatörlüðün derecesindeki vahameti ortaya koymaz mý ?

Atatürkçülüðünden kuþku duyulamayacak bir kiþi olan Türk edebiyatýnýn önemli ismi Attila Ýlhan’ ýn, Atatürk’ e karþý hayranlýðý ne kadar sýnýrsýz ise, Ýnönü’ ye olan öfkesinin de had safhada olduðu bir gerçektir. Bunu Ýlhan’ ýn geride býraktýðý, kitap ve makalelerinde oldukça bol miktarda görüyoruz. Ýþte örnekleri :

“ Ýsmet Paþa ise, emperyalizme göbek baðýyla baðlanan, Avrupa’ da esen faþizm rüzgârlarýndan etkilenip, Türkiye’ yi tek parti, tek þef, tek millet sloganýna uydurmaya kalkýþan bir diktatör…

… 1940’ larda TBMM artýk ‘ dekoratif ‘ tir. ‘Tek millet ‘, ‘ tek parti ‘, ‘ tek þef ‘ sloganý geçerli; MÝLLÎ ÞEF otarþik, tekelci bir devlet kapitalizmi uyguluyor, ekonomi dýþa kapalý, buna karþýlýk ‘ çaðdaþlaþmak ‘ artýk ‘ batýlýlaþmak ‘ 0larak anlaþýlmaktadýr… “ 5

Þayet yukarýdaki tanýmlamalar doðru ise, Baþbakan’ ýn suçlamalarý karþýsýnda, hiç de reddedilmeyecek kadar kuvvetli bir argüman halinegelecektir.

Ýnönü’ nün Baþbakanlýðý sýrasýnda, CHP’ nin Genel Sekreteri olan Recep Peker’ in Europaische Revue isimli bir Alman dergisindeki, Volk und Stat Werdung baþlýðýyla yayýmlanan makalesinde :

''...Ýnsanlýðýn en büyük eseri devlettir, Türkiye'de parti, yurdun tek ulusal partisi, devleti ve ulusu, birbirine baðlamalýdýr. Çünkü tek tek bakýldýðý zaman, insanlarýn deðeri sýfýrdýr; demek insan, devlet içinde, ulus içinde deðer taþýmaktadýr; onun için daima bir, bir arada olmalý, tek bir kalp gibi çarpmalýdýr...
… Gidiþat oydu ki, o sýrada Ankara 'da görev yapmakta olan Amerika Birleþik Devletleri Büyükelçisi, Joseph Grew, Washington 'a konuyla ilgili raporunda kelimesi kelimesine þunlarý yazacaktý:
''...Eðer çýkardýðým sonuçta yanýlmýyorsam, bu yeni örgütlenme Halk Partisi' ni, Faþist Ýlkelere dayalý bir siyâset eðitim örgütüne dönüþtürecek; Faþizm'in Türkçe adý 'Yeni Kemalizm' olacaktýr (Bkz. Dr. Necdet Ekinci , A.g.e)…” 6

CHP’ nin Genel Sekreteri ve Ýsmet Ýnönü’ nün Baþbakanlarýndan Recep Peker’ in bu ifadelerinin, Alman Nazi Partisinin Führer’ inin savunduðu görüþlerden bir farký varmýdýr?

Ýsmet Ýnönü’ nün CHP’ nin Genel Baþkan vekili olarak izlediði siyasette ülke ve kiþi olarak neyi ve kimi örnek aldýðýný aþaðýdaki satýrlar bütün açýklýðý ile ortaya koyuyor :

“ .. Ýsmet Paþa, CHP 'nin Genel Baþkanvekili olarak, Genel Sekreter 'in bu patavatsýz tavrýný müsâmaha ile karþýlýyor; yeni kurultayda deðiþtirilecek Nizamname ve Program'ýn tesbiti mevzuunda çalýþmasý için, kendisini Avrupa 'ya, iki ülkede 'tetkikler yapmasý' için gönderiyordu: O ülkelerin hangileri olduðunu belirtmiþtik: Birisi Mussolini 'nin Ýtalya 'sý idi, öbürü Hitler 'in Almanya 'sý !
Zaten Mustafa Kemal Paþa 'yý sonunda feverâna sevk eden de, bu defa hazýrlanan nizamname ve program'daki açýk faþizan temayüldü !
Güler misin, aðlar mýsýn? …” 7

Þimdi, baþýmýzý iki avucumuzun arasýna alalým ve hükmümüzü verelim; Hitler’ e, Tayyip Erdoðan mý, yoksa Ýsmet Paþa mý benziyor !...

D Ý P N O T L A R :

1 Ýlker AKGÜNGÖR-Emre ÖZTÜRK, “Hitler Polemiði Tarihçileri Böldü “ Vatan Gazetesi, 3 Mayýs 2010
2 D.Mehmet DOÐAN, ”Halka Karþý Demokrasi”, Rehber Yayýnlarý, Ankara ( 4. Baský), s. 32
3 Hasan Bülent KAHRAMAN, ”Dört Kemalizm Bilmecesi”, Sabah Gazetesi, 21 Mayýs 2008
4 “ Atilla Ýlhan Tüm Dostlarýný Sattý “ Takvim Gazetesi, 14 Þubat 2010
5 Attila ÝLHAN, “ Aydýnlar Savaþý “, T.Ýþ Bankasý Kültür Yayýnlarý, Ýstanbul, 2004, 1.Baský, s.21
6 Attila ÝLHAN, “ Güler misin, Aðlar mýsýn?” www.attilailhan.com, 25 Mart 2005
7 Attila ÝLHAN, “ a.g.e “
http://ferahnak.wordpress.com/2010/05/04/%e2%80%9c-hitler-%e2%80%9c-tartismalarinda-hakli-olan-kim/