Her devrim yokolup gidiyor ve peþinden yalnýzca yeni bir bürokrasinin artýklarýný býrakýyor. -Kafka |
|
||||||||||
|
Dinsel terminolojide þeriat denince dinsel kanunlar, dinsel hukuk ve kurallar anlaþýlýr. Yahudi-Hristiyan ilahiyatýnda “Þeriat” denince “Musa Þeriatý”na ve Tevrat'a iþaret edilir, sözcüðün ilk harfi büyük yazýlýr (Ýng: Law, Fr. Loi, Lat. Lex) . Ýslamiyet'te de “þeriat” ile kastedilen Kuran ayetleri, dinsel kanunlar, ilahi emirlerle yasaklar ve Ýslam Hukuku'dur. (“Sonra seni de buyruk(umuz)dan bir þeriate (bir hukuk düzenine) koyduk. Sen ona uy, bilmeyenlerin keyiflerine uyma.” [Kuraný Kerim, Casiye Suresi: 18, Prof. Dr. Süleyman Ateþ ]) Ýsa'nýn yoldaþlarýndan ve ilk Hristiyan önderlerden Pavlus'un öðretisinin temelini Þeriat karþýtý yorumlar oluþturur. Bunun üzerinde duruyorum çünkü bu eleþtiriler, dolaylý olarak, Yahudiliðin bir benzeri ve uzantýsý olan Ýslam þeriatýný da ilgilendirmekte ve kapsamaktadýr. 1ci yüzyýlda yaþamýþ olan Pavlus (MS 5-67) ünlü bir Yahudi din bilgini olmasýna raðmen Ýsa'nýn yoldaþý olduktan sonra Yahudiliðe ve Yahudi þeriatýna karþý çýkmýþtýr. Ulaþtýðý bireþim þudur: Ýnsan þeriatýn gereklerini yerine getirerek Tanrýnýn gözünde aklanmýþ sayýlamayacaktýr. Ýnsan, ancak “inan” (iman) ve “tanrýsal kayra” (inayet, lütuf) ile kurtuluþa erebilecektir. Þeriatýn þekilci, kuralcý, görsel uygulamalarý, yasaklar (elleri yýkamak, domuz eti yememek, kurban kesmek, sünnet olmak, Tapýnak'a gidip ibadet etmek, bayramlar vb) ile çok kadýnla evlilik kesinlikle kabul edilemez. Ýyi iþler ödül için deðil salt sevgiden ve karþýlýksýz yapýlmalýdýr. Öyle ki Pavlus Yahudiler tarafýndan “çocuklarýný sünnet etmemeleri, törelere uymamalarý, Musa'nýn kanununa sýrt çevirmeleri gerektiðini öðretmekle” suçlanýr. (Elçilerin Ýþleri 21:21) ÞERÝATA ALTERNATÝF YENÝ ÞERÝAT MI? Kuþkusuz, Pavlus bu görüþlerinde Ýsa'nýn öðretisinden esinlenmiþtir. Bu çerçevede dinbilimciler Ýsa öðretisinin Pavlus’un þeriat hakkýndaki yorumlarý yüzünden deðiþik bir kapsam kazandýðýný, Pavlus'un ilk öðretiyi bozduðunu ileri sürerler. Hatta bazýlarý Pavlus'u Yahudi düþmaný olmakla bile itham ederler. Bunlarýn hiçbiri doðru deðildir. Ýsa ve Pavlus, birçok düþünür ve dinbilimcinin iddia ettiði gibi bozulmuþ Yahudiliði ýslah etmeye çalýþan veya Musa þeriatýný aslýna dönüþtürme çabasý içinde olan kiþiler deðildi. Tam tersi Yahudiliði, dinsel kanunlarý, Yahudi ýrkçýlýðýný ve dinsel ayrýmcýlýðýný ortadan kaldýrmaya çalýþýyorlardý. Ancak, her ikisi de Yahudi Þeriatý'nýn yerine baþka bir þeriat veya “yeni bir þeriat” getirmemiþ ve önermemiþlerdir. Tanrý yolunda yürümek isteyenlere önerilen kurallar sadece þunlardýr: “Kutsal Ruh ve bizler, gerekli olan þu kurallarýn dýþýnda size herhangi bir þey yüklememeyi uygun gördük: putlara sunulan kurbanlarýn etinden, kandan, boðularak öldürülen hayvanlarýn etinden ve cinsel ahlaksýzlýktan sakýnmalýsýnýz.” (Elçilerin Ýþleri 15:28-29) Asýl amaçlarý Yahudi hukukunu, Musa þeriatýný ve dinsel kanunlarý, dolayýsýyla, Yahudiliði geçersiz kýlmaktý. Ancak bu hayalleri gerçekleþememiþtir. Eðer bunu baþarabilselerdi belki dünyada Yahudilik kalmayacaðý için antisemitizm de kalmayacak, o zaman Hitler gibi bir baþ belasý da belki ortaya çýkmayacaktý ! Ancak, Roma dini olduktan sonra Hristiyanlýk hýzla bu radikal hedeften uzaklaþmýþ, emperyalist güçlerin halklarý ezmek, kýrmak ve pasifize etmek için kullandýðý bir sömürü aracýna dönüþmüþtür. Üstelik Katolik Kilisesi'nin eþcinsellik, lezbiyenlik ve çocuk tacizleriyle dünya gündemine oturmasý bu dinin içine düþtüðü acýklý durumun somut bir göstergesidir. ÞERÝAT YIKILMADI, ANCAK “TAMAM EDÝLDÝ” Gerçi Ýsa, Yahudi bir aileden geldiði için “görünürde” ve ilk baþta Musa þeriatýna uygun bir yaþam sürmüþ, Þeriata göre 8 günlük iken sünnet edilmiþ , düzenli olarak Tapýnak'a gitmiþ, orada öðretmiþ, bilgi ve zekasýyla dikkat çekmiþ, oruç tutmuþ, Rabbi (Haham) sýfatý kazanmýþ, her Yahudi’nin ödemesi gereken “Tapýnak vergisi”ni bile ödemiþtir (Luka 2: 21, Matta 17:24; 21: 23; 26: 55). Ancak, günü geldiðinde beklenmedik bir geliþme yaþanmýþ, “marangozun oðlu” birden bire isyan bayraðýný çekmiþ, þeriata karþý tavýr almýþ ve hahamlarla çatýþmaya baþlamýþtýr. Þöyle der: “Sanmayýn ki ben þeriatý ya da peygamberleri yýkmaya geldim; ben yýkmaya deðil, fakat tamam etmeye geldim” Matta 5: 17 Ýlk bakýþta çok sýradan görülen bu tümce aslýnda þeriata karþý büyük bir gizli tehdidi içermekteydi. Buradaki “tamam etmek” fiilini doðru bir þekilde algýlamak gerekir. Burada kullanýlan “tamam etmek” fiili eksik bir þeyi tamamlamak anlamýnda deðildi -çünkü Allah'ýn þeriatý nasýl eksik olabilir?- ama bir þeyi “bitirmek, sona erdirmek” anlamýndaydý. Fransýzca çeviride “accomplir” (sona erdirmek, tamamen bitirmek), Ýngilizce’de “fulfill” (bitirmek, ifa etmek, itmam etmek) dendiðini görüyoruz. Nitekim, Ýncillerin özgün Yunanca metninde ise “pliro” ve Latincesindeki “adimplere” sözcükleri de “bitirmek, sona erdirmek, itmam etmek” anlamlarýna gelir. O halde, Musa Þeriatý “yýkýlmamýþ”, ancak, sona erdirilmiþ, bitirilmiþ, iþlevini tamamlamýþ, dolayýsýyla “geçersiz” kýlýnmýþtýr. Kuþkusuz burada dikkat edilmesi gereken bir husus da Ýsa'nýn “peygamberleri” de tamam etmeyi hedeflediðini açýklamasýdýr. Demek ki þeriatýn yaný sýra peygamberlerin de tamam edilmesi, bitirilmesi söz konusu. O halde, bu koþullar altýnda, þeriat ve peygamberler devri sona erdiðine göre, Ýsa'dan sonra bir baþka þeriat veya baþka bir peygamberin gelmesinin de söz konusu olmamasý gerekir. ÝSA VE YAHUDÝLÝK Ýmdi bu gözü pek iddia ve bildirimle Ýsa'nýn Yahudilik ve din adamlarýyla olan iliþkisi tamamen kopmuþ, Ýsa öldürülmemek için sürekli saklanmak zorunda kalmýþtýr. Ýsa'nýn Yahudi yetkelere karþý tutumu da bundan sonra hiçbir zaman “barýþçýl” ve “hoþgörülü” bir düzlemde olmamýþtýr. Toplumun en alt katmanlarýna (sarhoþlar, fahiþeler, dilenciler, serseriler vs) büyük sevecenlik ve hoþgörüyle yaklaþmasýna karþýn, Ýsa Yahudi din bilginlerini (ulema) ve tarikat erbabýný (Ferisiler, Sadukiler), hiç bir ayýrým yapmaksýzýn, “kör kýlavuzlar, açgözlüler, ikiyüzlüler, pislikle dolu mezarlar, yýlanlar, engerekler soyu” gibi çok aðýr, hakarete varan sözlerle eleþtirmiþ ve suçlamýþtýr: “ Ey kör kýlavuzlar! Küçük sineði süzer ayýrýr, ama deveyi yutarsýnýz! Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyüzlüler! Bardaðýn ve çanaðýn dýþýný temizlersiniz, ama bunlarýn içi açgözlülük ve taþkýnlýkla doludur. Ey kör Ferisi! Sen önce bardaðýn ve çanaðýn içini temizle ki, dýþtan da temiz olsunlar. Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyüzlüler! Tek bir kiþiyi dininize döndürmek için denizleri ve kýtalarý dolaþýrsýnýz. Dininize döneni de kendinizden iki kat daha cehennemlik yaparsýnýz. Vay halinize ey din bilginleri ve Ferisiler, ikiyüzlüler! Siz dýþtan güzel görünen, ama içi ölü kemikleri ve her türlü pislikle dolu badanalý mezarlara benzersiniz. Dýþtan insanlara doðru kiþilermiþ gibi görünürsünüz, ama içte ikiyüzlülük ve kötülükle dolusunuz. (...) Sizi yýlanlar, sizi engerekler soyu! (...)” (Matta 23: 1-33 den özetle) ÞERÝATIN SON BULMASI Þeriatýn sona erdiði düþüncesi, hele o devirde, algýlanmasý çok zor, hatta olanaksýz gözükse de ilk inanlýlar tarafýndan kabul görmüþ, fakat, bazý cemaatlerde kargaþa yaþanmýþtýr. Ýsa'nýn çok genç yaþta öldürülmesinden sonra büyük bir hayal kýrýklýðý yaþayan inanlýlar Yahudilerin aðýr baskýlarý ve yýldýrmalarý yüzünden Yeruþalim'de (Kudüs) kalamamýþ, Anadolu'ya kaçmýþlardýr. Ýþte bu kargaþa döneminde Pavlus Þeriatýn nasýl anlaþýlmasý gerektiðini Anadolu'da kurulan ilk Hristiyan kiliselerine açýklamaya çalýþmýþ, helal/haram ayrýmý yapan, sünnet olan, Yahudi bayramlarýný kutlayan, Þabat gününü tutan, Galatya (Ankara) ve Kolose (Denizli) topluluklarýný mektuplarýyla sert bir dille uyarmýþ, þeriatý tutanlarýn “lanet altýnda” olduðunu söylemiþtir: “Ey akýlsýz Galatyalýlar! Sizi kim büyüledi? Þeriatýn gereklerini yapmýþ olmaya güvenenlerin hepsi lanet altýndadýr. Tanrý katýnda hiç kimsenin Þeriat ile aklanmadýðý açýktýr. Çünkü inan ile aklanan yaþayacaktýr. (…) Öyleyse nasýl oluyor da bu deðersiz, etkisiz, ilkelere dönüyorsunuz? Yeniden onlarýn kölesi mi olmak istiyorsunuz? (...) Mesih bizi özgürlük için özgür kýldý. Bunun için dayanýn. Bir daha kölelik boyunduruðunu takýnmayýn. Bakýn, ben Pavlus size þunu söylüyorum, sünnet olursanýz Mesih'in size hiç yararý olmaz. (...) Bu nedenle kimse yiyecek, içecek, bayram, yeni ay, ya da, Þabat günü konusunda sizi yargýlamasýn. (Galatyalýlar 3: 1, 10-12; 5: 1-2; Koloseliler 2: 16) Pavlus hemen hemen tüm yazdýðý mektuplarda insanlarýn “þeriat ile deðil “inan” ile, Kutsal Ruh ve tanrýsal kayra ile yaþayacaklarýna, insanlarýn þeriatla kurtulmasýnýn mümkün olamayacaðýna, þeriatýn sadece ölüm getireceðine vurgu yapar: “Yazýlý þeriat öldürür, Ruh ise yaþatýr. (...) Çünkü hiç kimse þeriatýn gereklerini yapmakla aklanmaz.” (2 Korintoslular 3:6; Galatyalýlar 2:16) SÜNNET VE ÞERÝAT KURALLARI Pavlus sünneti savunanlarý da yerden yere vurur: “Kötülük yapan o adamlardan, o köpeklerden sakýnýn; o sünnet bozguncularýndan sakýnýn! Çünkü asi, boþboðaz, aldatýcý birçok kiþi vardýr. Özellikle sünnet yanlýlarý bunlardandýr.” (Flp 3:2; Tit 1:10) Pavlus’un sünnet konusundaki yorumu “yüreklerin ve ruhun” sünneti ile ilgili “elle yapýlmayan” sünnettir. Ruhsal sünnet ile “eski iþler” ve “eski insan” (bir deri parçasý gibi) koparýlýp atýlýr. Vaftiz (suya gömülmek) eski insanýn simgesel gömülmesi, “yeni insan dirilmesi”, ortaya çýkmasýdýr. Ýsa ile birlikte “yazýlý antlaþma” þeriat da “çarmýha çakýlarak” sanki öldürülmüþ, ortadan kaldýrýlmýþtýr: “Mesih’in gerçekleþtirdiði sünnet sayesinde bedenin benliðinden soyunarak elle yapýlmayan sünnet ile onda sünnet edildiniz. Vaftizde onunla birlikte gömüldünüz, onu ölümden dirilten Tanrýnýn gücüne iman ederek onunla birlikte dirildiniz... Kurallarýyla bize karþý ve aleyhimize olan yazýlý antlaþmayý sildi, onu çarmýha çakarak ortadan kaldýrdý.” (Koloseliler 2: 11, 12, 14) Pavlus, mektubun devamýnda tüm þeriat kurallarýný sorgular. Bu kurallarýn kullanýldýkça yok olan, kaybolan, tüketilen dünyasal, maddi nesnelerle ilgili olduðunu; bunlarýn töre, gelenek ve yanlýþ öðretilerden kaynaklandýklarýný; benzer kurallarýn insanlarý gereksiz yere baský altýnda tuttuðunu; sürekli ibadet, dindarlýk, çilecilik, keþiþlik, ermiþlik gibi uygulamalarýn da, sözde bilgelik maskesi altýnda, ikiyüzlülük ve bedene eziyetten baþka hiçbir katkýsý olmadýðýný belirtir. (Koloseliler 2: 16-23) Diðer taraftan, Pavlus, çok eski bir gelenekleri olmasýna raðmen, Musevilerin þeriat sayesinde kurtuluþa kavuþamadýklarýný, bu nedenle örnek alýnacak bir ulus olamadýklarýný, çünkü inan ile deðil, salt iyi iþler ile olurmuþ gibi aklanmaya çalýþtýklarýna da dikkat çeker. Ýnsan iliþkilerinde belirleyici etken þeriat deðil karþýlýksýz sevgi olacaktýr. Ýnsanlarý sevmek þeriat kurallarýný tutmaktan çok daha zordur. ÞERÝAT KALKTIYSA SUÇ ÝÞLEYENLERÝN DURUMU NE OLACAK? Peki, þeriat 2000 yýl önce yürürlükten kalktýðýna göre, o zaman suç iþleyenler nasýl cezalandýrýlacaktýr? Þeriatýn veya dinsel kanunlarýn kalkmasý toplumdaki yasalar, hukuk kurallarý, etik ve yasal yaptýrýmlarýn kalkmasý anlamýna gelmez. Yasalar doðrular için deðil, eðriler içindir. Doðru adama yasanýn bir etkisi yoktur. Ama eðri adama vardýr. Pavlus suç iþleyenlerin dinsel yasalara göre deðil mevcut devletlerin yasalarýna göre yargýlanacaklarýný belirtir: “Herkes baþta olan yönetici yetkelere baðlý olsun; çünkü Tanrý tarafýndan olmayan yönetim yoktur ve olanlar Tanrý tarafýndan tanzim olunmuþtur. Bundan dolayý yönetime karþý koyan Tanrý’nýn tertibine karþý durmuþ olur, ve karþý duranlar kendilerine karþý yargý alýrlar. Çünkü yönetimler iyi iþe deðil fakat kötü iþe korkudurlar. Ve yönetimden korkmamak ister misin? Doðru olaný yap ve onun tarafýndan takdir edilirsin” (Romalýlar 13: 1-3) Pavlus, Tanrý’nýn bizi artýk “taþ levhalar”a deðil, insan yüreðinin “ruhsal levhalar”ýna yazýlmýþ “yeni antlaþma”ya çaðýrdýðýný belirtir. Musa'ya verilmiþ taþ tabletlerdeki maddesel yasalar “ölüm ve yok oluþ”, yüreðe yazýlý ruhsal yasalar ise “yaþam ve kurtuluþ” verir. Yürekler sünnetli, ruhlar oruçlu olmalýdýr. Yuhanna'nýn müjdeli görümüyle de yaþam ve kurtuluþ “yeni bir gök” ve “yeni bir yeryüzü”nün kurulmasýyla saðlanacak, Tanrý insanlara ýþýk olacak ve sonsuza dek egemenlik süreceklerdir. (Esinleme 21:1; 22:5) Ýsa ve Pavlus'un insanlýða verdiði müjde ve umut buydu. ÝSLAM ÞERÝATI NE ÝÞ? Peki o halde, ne oldu ve nasýl oldu da þeriatýn tamam edildiði, itmam olunduðu, bittiðinin ilan edilmesinden 600 yýl sonra Müslümanlýðýn ortaya çýkmasýyla tekrar þeriata, yani eskiye geri dönüþ oldu? Bu 180 derecelik U dönüþü nasýl ve neden oldu? Nasýl oldu da kurban, sünnet, aptes, secde, çok eþle evlilik gibi Yahudi Þeriatýnýn yararsýz ve gereksiz görülen yasaklarý ve kurallarý Ýslamiyet ile tekrar yürürlüðe konuldu? Nasýl oldu da Muhammet, Ýsa tarafýndan tamamlanmýþ, bitirilmiþ, sona erdirilmiþ, eskimiþ olan “Ahdi Atik, Eski Ahit, Eski Antlaþma” denilen Musa Þeriatýný benimseyerek ve üstelik çok eþli evliliðe de izin veren bir din kurmaya kalkýþmýþtýr? Muhammet’in, “Ýbrahim dini” diyerek Yahudiliðe çok benzer feodal bir dini neden Araplara önerdiðini, neden Musa’ya daha yakýn durduðunu, kendinden önceki son peygamber olarak kabullenmesine raðmen Ýsa’nýn yeni, radikal ve devrimci görüþlerini neden örnek almadýðýný nasýl açýklayacaðýz? O halde, Ýsa'nýn geliþi ile þeriat sona erdirilmiþ ise, Yahudi þeriatý yürürlükte deðilse, þeriatý tutanlar lanet altýndaysa ve þeriat sadece ölüm getiriyorsa, o halde, Yahudi þeriatý esas alýnarak oluþturulmuþ Ýslam þeriatýnýn durumu ne olacaktýr? Muhammet'in insanlýða verdiði umut nedir? Cennette gýlmanlar ve hurilerle birlikte olmak mý? [Alýntýlar: Kutsal Kitap, Yeni Çeviri, Kitabý Mukaddes Þirketi, 1. Basým, Aðustos 200; Bibel oder die gantze heilige Schrift, Württenbergische Bibelanstalt Stuttgart, 1963; Biblia Sacra, Iuxta Vulgatam Versionem, Deutche Bibelgeselschaft, 1983; The Holy Bible, NIT, Zondervan P.H. 1986]
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Hulki Can Duru, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |