Yaþamýn her evresinde bedensel ve zihinsel yönden saðlýklý olmak ve saðlýðý devam ettirmek yeterli ve dengeli beslenme ile mümkündür. Beslenme; büyüme, geliþme, saðlýklý ve verimli olarak uzun süre yaþamak için gerekli olan enerji ve besin öðelerinden her birini yeterli miktarda saðlayacak olan besinleri; Besin deðerini yitirmeden, saðlýk bozucu hale getirmeden en ekonomik þekilde almak ve kullanmaktýr.

Fakat, SGK'ya kayýtlý iþyerlerinde ortalama 7 milyon 570 bin iþçi çalýþmakta ve bu çalýþanlarýn 3 milyon 350 bin kadar iþçi asgari ücret almakta, cari ücretler ortalamasýnýn, iki çocuktu ve dört nüfuslu bir ailenin yalnýz yiyecek ihtiyacýný güçlükle karþýladýðý(net 603,90TL), asgari ücretlerin ise iþçinin almasý gereken ücretin dörtte birine yaklaþtýðý günümüz þartlarýnda açýkca ortadadýr.

Ýþ kazalarý tüm iþyerlerinde ve iþ kollarýnda yadýrganacak kadar yüksek olduðu herkesin bildiði ve birçok vesileyle açýklanmýþ bir gerçektir. Ücretleri düþük, ihtiyaç maddeleri ve hizmet fiyatlarýný yüksek olduðu bu oramda, iþçilerin üretim için harcadýklarý besin yapýtaþlarýný, dengeli ve yeterli biçimde almalarýný engellemekte, onlarý kendi dokularýný yakýt olarak kullanmaya ve yarý açlýk halinde (yalancý tokluk) çalýþmaya zorlamaktadýr. Bu durum bilim dilinde ‘otofaji’(Hücre içinde lizozomlar tarafýndan yapýlan sindirme olayý) olarak bilinmekte, otofaji halindeki iþçinin dikkatinin azaldýðý, sosyal davranýþýnýn deðiþtiði, iþ veriminin düþtüðü; uzun süre çalýþma yeteneðinin yitirîldiði, uygulamalý birçok denemeler ile saptanmýþtýr.

Ýþçi zorlanarak çalýþtýrýlýp, ücret düþük tutulursa, alýnan ile harcanýlan arasýnda bir açýk ortaya çýkacak sonunda, dokularýný yakýt gibi kullanma %10 zayýflamasý iþveriminin %20 azalmasýna, sosyal davranýþýn belirli biçimde bozulmasýna neden oluyor. Aðýrlýk kaybý %15 olunca iþverimi %50 azalmakta, sosyal davranýþ bozuklukarý ciddi bir hal almaktadýr. Aðýrlýk kaybý %20 olunca iþverimi %80 yitiriliyor, sosyal davranýþ çok ciddi biçimde bozulmaktadýr (tahminen ülkemiz bu sýnýrdadýr).

Yarý açlýk ve kötü beslenme halinde ortaya çýkan mental(zihinsel) deðiþmeler, deneysel olarak saptanmýþ ve psikolojik gerilemeler tanýmlanmýþtýr. Kötü besenenlerde öncelikle ruhi depresyon hali ve miskinlik(yavaþ hareket etme, uyuþukluk) dikkati çeker. Baþkalarýyla konuþma isteði ve beceri azalýr. Olaylar karþýsýnda tepki artar(irritabilie). Öngüdü(insiyatif) azaldýðýndan doðru karar verme olasýlý azalýr, zihinsel(mental) kapasite daralýr, çevreyle iliþkiler sýnýrlanýr ve sosyal davranýþ bozulur, amirlere ve komþulara karþý saygý kalmaz. Yarý açlýk çoðunluðu etkiliyorsa hýrsýzlýklar ve kanunsuz davranýþlar artar. Çok ileri hallerde çevreyle ilgisiz, siñmiþ bîr insan ortaya çýkar.


Bütün bu deðiþiklikler kazalarýn ve kazalar sonucu ölüm miktarýnýn artmasý için önemli nedenlerden birini oluþturur. Ýþ bu kadarla kalmaz, durum üretimi de etkiler. Ýnsan, hergün besinlerden aldýðý kalorinin 2200 kalorilik miktarýný, vücut ýsýsýnýn sabit tutulmasý, kalbin çarpmasý, baðýrsaklarýn çalýþmasý vb. nedenlerle yaþama payý olarak harcar ve bu enerji üretime katýlmaz. Ýþ kalorisi bundan artan ve üretim için kullanýlan kaloridir.


Yarý aç iþçiler daha çok üretmeye zorlandýðýnda, alýnan verilenden az olunca ; aþaðýdaki sonuçlar ortaya çýkmaktadýr.

· Ýþ kazalarýnda artýþ,

· Ýþveriminde düþüþ,

· Ýþçinin hastalýklara direnme gücü yitirilmesi ve her türlü hastalýk arttýðýndan ilaç harcamalarý ile devamsýzlýkta artýþ,

· Biyolojik nedenler ile iþçinin soyal davranýþý bozulduðundan sosyal patlama olasýlýðý artmaktadýr.

Tüm bunlar göz önünde bulundurulduðunda kurumlarda yapýlan toplu beslenmenin önemi ve diyetlere ne oranda dikkat edilmesi gerektiði ortaya çýkmaktadýr. Burada ilk husus, çalýþandan en uygun iþ veriminin alýnabilmesi için gerekli beslenme þeklinin saptanmasýdýr. Verilecek yemeklerin miktar ve kalite olarak iyi seçilmesi gibi hususlar amaca ulaþmada büyük rol oynamaktadýr. Ýþçi çoðu kez evinde kalitesi düþük besinlerle (genellikle tahýla dayalý) beslenmektedir. Bu nedenle iþ yerinde verilen yemeðin kaliteli ve dengeli olmasý evdeki eksikliði giderici yönden önemli bir rol oynamaktadýr.

Ýþçilerin beslenme alýþkanlýklarý incelendiðinde görülecektir ki genellikle öðün atlanýlmakta ve atladýklarý öðünün sýklýkla sabah kahvaltýsý olmaktadýr. Ýþçilerin sabah ve akþam öðünlerinde çok az besin tüketme olasýlýðý göz önünde bulundurulduðunda iþ yerinde verilen öðle yemeklerinin iþçilerin beslenmesinde oldukça önemli bir yere sahip olduðu görülecektir. Ayrýca iþyerinde verilen enerjinin tek öðünde yüklenmesi yerine enerjinin bir hatta iki ara öðün ve bir öðle yemeði þeklinde verilmesi çok daha yararlý olacaktýr. Bu baðlamda iþçilerin beslenmesi özel bir uzmanlýk alaný gerektirmektedir. Bu konu gerek diyetisyen, gýda tekniker ve mühendislerin, iþyeri hekimleri gerekse bu meslek kollarýný istihdam eden yemek hizmeti saðlayan kurumlar tarafýndan iyi bir þekilde idrak edilmeli; menüler çalýþan grubun özelliðine uygun bir þekilde, tüm besin öðelerini yeterli ve dengeli bir biçimde içerecek þekilde düzenlenmelidir. Ayrýca bu menülere çalýþýlan ortamýn özelliklerine ve koþularýna göre, vitamin,mineral ve sývý takviyesi yapýlmalýdýr. Ýþ yerinde beslenmenin saðlanamadýðý durumlarda iþverenler iþçilerin yeterli ve dengeli beslenmelerini saðlayabilecekleri þekilde maddi destek saðlamalýdýr.

Özet olarak söylemek gerekirse atalarýn deðimi ile ‘Aç ayý oynamaz’ veya halk aðzýyla söylemek gerekirse ‘Araba için benzin neyse, insan için yemek o dur’.