Yüce Allah pek çok Kur’an ayetinde insanlarý derin düþünmeye davet eder. Ýnsan, herþeyi yoktan var eden, sonsuz güç sahibi Yüce Yaratýcýyý takdir edebilme gücünü, korkusunu ve O’na olan yakýnlýðýný ve sevgisini derin düþünerek artýrabilir.

Kur’an’da birçok ayette "...yine de öðüt alýp-düþünmeyecek misiniz?" (Nahl Suresi, 17), "...düþünen bir topluluk için deliller vardýr" (Bakara Suresi, 164) ifadeleriyle yaratýlýþýn kanýtlarý üzerinde düþünmenin önemi bildirilir. Çevremizde gördüðümüz herþey Allah’ýn benzersiz yaratýþýnýn ve varlýðýnýn delilidir. Bu nedenle gökler, yer ve bunlarýn arasýnda bulunan herþey insanýn düþünmesi için birer sebeptir.

"Allah; gökleri, yeri ve ikisi arasýnda olanlarý altý günde yarattý, sonra arþa istiva etti. Sizin O’nun dýþýnda bir yardýmcýnýz ve þefaatçiniz yoktur. Yine de öðüt alýp -düþünmeyecek misiniz? (Secde Suresi,4)

Ýnsanlar gün içinde birçok konu hakkýnda düþünürler. Ancak bu düþüncelerin büyük bir kýsmý yararsýz, gereksiz, insaný hiçbir sonuca götürmeyen, insana hiçbir þey kazandýrmayan boþ düþüncelerdir. Oysa önemli olan, insanýn yaþamýnýn her anýnda olaylarýn sebeplerini, hikmetlerini araþtýrarak gerçek anlamda “derin bir þekilde” düþünmesidir.

Örneðin; insanda diþler oluþurken milyonlarca hücrenin önce kalsiyum depolayýp ardýndan yan yana gelerek büyük bir blok oluþturmasý ve devamýndaki aþamalar, Allah’ýn yaratma sanatýndaki kusursuzluðu ve örneksizliði bizlere gösterir. Bu bloðun þeklini de yine bloðu inþa eden hücrelerin belirlemesi büyük bir yaratýlýþ mucizesidir. Alt damakta bulunan hücreler, kendilerinden uzakta bulunan üst damaktaki hücrelerin nasýl bir þekil inþa ettiklerini adeta çok iyi bilirler ve her iki hücre grubu da ürettiði dev bloðu, kendisine karþý gelecek blokla birbirlerine en uygun þekilde üretirler. Hiçbir uyumsuzluk gerçekleþmez ve 32 kalsiyum bloðundan oluþan karmaþýk yapý, birbirlerine en uygun þekilde inþa edilir.

Derin düþünen insan için açýktýr ki, vücuttaki bütün hücrelere olduðu gibi diþleri oluþturan hücrelere de sahip olduklarý özellikleri veren üstün güç sahibi Allah’týr.
Ve kiþinin Allah’ýn yaratma sanatýna duyduðu hayranlýk, Allah’ýn izniyle imanýný artýrýr. Düþünen insan, Allah’ýn kudretini ve sanatýný görür, O’nu bütün noksanlýklardan tenzih eder ve Allah’a yakýnlaþmaya bir yol bulur..

Etrafýmýzdaki herþey Allah’ýn benzersiz yaratma sanatýnýn birer delilidir. Bu delillere sadece bakmak bir anlam ifade etmez. Baktýðýmýz herþeyi görmemiz ve üzerinde düþünmemiz gerekir. Çevremizdeki güzellikler üzerinde tefekkür ederek muhteþem yaratýlýþlarýný farkedebilir, Allah’ýn üstün yaratmasýný kavrayabiliriz.

Etrafýndaki deliller üzerinde düþünen insan, her þeyin bir varoluþ nedeni olduðunu görecek, kendisinin de bir amaçla yaratýldýðýný anlayacak ve Allah’ýn sonsuz kudretini kavrayabilecektir. Allah’ý çok düþünmek, Allah’tan çok korkmak, insanýn güzel ahlaklý olmasýný saðlayacaktýr.

Ýnsan yalnýzca Allah’ýn evrende yarattýðý varlýk delilleri üzerinde deðil, “Kendi nefisleri konusunda düþünmüyorlar mý?..” (Rum Suresi, 8) buyruðu gereði kendi nefsi konusunda da derin düþünmelidir. Rabb’inden bir aðýrlanma olarak O’nun hoþnutluðunu umut eden insan, gün içinde her attýðý adýmý Allah için attýðýnda, nefsinin bencil dünyevi tutkularýndan uzak olacaktýr.

Onlar, ayakta iken, otururken, yan yatarken Allah’ý zikrederler ve göklerin ve yerin yaratýlýþý konusunda düþünürler. (Ve derler ki:) "Rabbimiz, sen bunu boþuna yaratmadýn. Sen pek yücesin, bizi ateþin azabýndan koru." (Al-i Ýmran Suresi, 191)

Hiçbir þey boþuna yaratýlmamýþtýr. Ancak derin düþünen insan Allah’ýn yüceliðini, büyüklüðünü kavrar ve korkusu artar. Bütün bunlarý önemsemeden geçmek ve düþünmemek, Allah’ýn ayetlerinden yüz çevirmek anlamýna gelir. Kuran’da pek çok yerde, Allah’ýn ayetlerinden ve yaratýlýþýn delillerinden yüz çevirmenin, inkar olduðu vurgulanýr.

Gökyüzünü korunmuþ bir tavan kýldýk; onlar ise bunun ayetlerinden yüz çeviriyorlar. (Enbiya Suresi, 32)

Size kendi ayetlerini gösteriyor; artýk Allah’ýn ayetlerinden hangisini inkar ediyorsunuz? (Mü’min Suresi, 81)

Ýman etmeyen insanlar ise "O gün cehennem de getirilmiþtir. Ýnsan o gün düþünüp-hatýrlar, ancak (bu hatýrlamadan) ona ne fayda?" (Fecr Suresi, 23) ayetinde de haber verildiði gibi ancak azabý gördüklerinde gerçek anlamda düþünmeye baþlarlar.

Bu kiþiler o ana kadar, dünyadaki yaþama amaçlarýný, evrendeki ve canlýlardaki yaratýlýþ mucizelerini, Allah’ýn Kuran’daki emir ve yasaklarýný, kýsacasý gerçek anlamda kendilerine yarar saðlayacak konularý hiç düþünmemiþlerdir. Bir gün öleceklerini ve Allah’ýn huzurunda sorgulanacaklarýný akýllarýna bile getirmemiþlerdir.

Oysa Yüce Allah’ýn hiç var olmamýþ gibi her þeyi yok edecek olan buyruðu, hiç beklemediðimiz bir anda, aniden gelebilir. Hükmünü yerine getiren Allah’ýn herþeye gücü yeter.

Dünya hayatýnýn örneði, ancak gökten indirdiðimiz, onunla insanlarýn ve hayvanlarýn yediði yeryüzünün bitkisi karýþmýþ olan bir su gibidir. Öyle ki yer, güzelliðini takýnýp süslendiði ve ahalisi gerçekten ona güç yetirdiklerini sanmýþlarken (iþte tam bu sýrada) gece veya gündüz ona emrimiz gelmiþtir de, dün sanki hiç bir zenginliði yokmuþ gibi, onu kökünden biçilip atýlmýþ bir durumda kýlmýþýz. Düþünen bir topluluk için biz ayetleri böyle birer birer açýklarýz. (Yunus Suresi, 24)