Durumsallýðýn arasýnda durduðu iki kavramý izah edersem, iþimiz kolaylaþacak.

Bir uçta evrensel reçeteler gelir. Baþarýlý yönetimin 51 evrensel ilkesi gibi listeleri düþünün. Sanki her durumda, her zamanda, her ortamda aynen geçerli kurallar varmýþ gibi. "Öldürmek kötüdür" gibi çok savunabilir bir kavramýn bile evrensel geçerliliði yoktur. Yüzlerce kiþiyi öldürecek mayýný patlatmak üzere düðmeye basmak üzere olan bir teröristi þahdamarýndan vurarak öldüren bir keskin niþancýyý düþünün. "Çok iyi bir iþ yapmýþtýr."

Diðer uçta da her vakanýn tamamen baðýmsýz ele alýnmasý gerektiði düþüncesi yer alýr. Böyle bir yaklaþýmda, hukuk, genel geçer kurallar, davranýþ kalýplarý... hiçbirini inþa etmek mümkün olmaz.

Durumsallýk þunu öngörür: Evrensel gerçekler yoktur, ama benzer durumlarda geçerli olan durumsal ilkeler vardýr. Yeterince benzeyen olaylarý gruplandýrýp birlikte ele alabilirsiniz.

Evrensel reçetelerin en acý örneklerinden biri Komünizmdir. Komünizmin temelinde yer alan tarihsel materyalizme göre, toplumlarýn geliþim zincirinin kaçýnýlmaz sonucu komünizmdi. Evrensel bir reçete uðruna ölen milyonlarca insan.

Her hangi bir inanca kökten baðlanmanýn gittiði yer evrensel reçeteciliktir. Oysa din, özünde durumsallýða dayanýr.

Mesela Ýslam dininde iki ayrý akait mezhebi, dört ayrý fýkýh mezhebi, oniki ayrý tasavvuf meþrebi vardýr. Ýnsanlardaki çeþitliliði ve durumsallýk prensibini yakalayan bir yaklaþým. Bu bahsettiklerimin hepsi Sünni inanýþa dahil olanlardýr. Her biri diðerlerini kabul eder, her biri genel geçer kabul görmüþtür.

Hayatýnda karþýlaþtýðý kiþiler, yaþadýðý olaylar, çözmek zorunda kaldýðý sorunlar konusunda durumsallýk ilkesiyle hareket edip gruplandýrmalarý doðru yapabilen insanlar, daha baþarýlý ve mutlu olurlar.

Ben hiç bir þey beceremiyorum, hep böyle oluyor, zaten ne zaman bi þeyi becerdim ki... gibi söylemler evrensel reçeteciliðin çok acý örnekleridir. Öte yandan her olayý tamamen baðýmsýz bir olgu olarak ele alan bir insan hiçbir þeye karar veremez. Orta yol, çoðu zaman en iyi olandýr. Durumsallýktan þaþmayýn. Hoþunuza giden olaylarý etkileyen faktörleri, hoþunuza gitmeyen olaylarý etkileyen faktörleri analiz edebiliyorsanýz, hep hoþunuza giden þeyler yaþama olasýlýðýnýzý artýrabilirsiniz.