M.NÝHAT MALKOÇ

     Toprak kokar Karadeniz kadýnýnýn elleri… Kýnalý parmaklarý aþ ve iþ’te yara bere olmuþtur hayatla mücadele eden bu yiðit savaþçýlarýn. Odun kesip taþýmak, çay toplamak, tarla kazýp biçmek, inek saðmak, fýndýk toplamak, evin iþlerini görmek…. Bunlar Karadeniz’de kadýnýn bitmek tükenmek bilmeyen iþleridir. O eli öpülesi kadýnlarýn bu iþlerden emekli olma gibi bir þanslarý da yoktur. Son nefeslerini vermeden bu iþler onlarý bir türlü býrakmaz.

     Karadeniz’de erkek gurbete gider genellikle. Çünkü ekmek parasý kazanmak için baþka yapacak pek bir iþ de yoktur bölgede. Gurbete gitmeyen erkekler de ya gündelik iþlerle uðraþarak evine bir somun ekmek getirir, ya da gününü kahve köþelerinde geçirerek zaman öldürür. Evin ve köyün iþlerini paylaþmak gibi bir dertleri yoktur erkeklerin. O iþler doðuþtan kadýnlara ihale edilmiþtir. “Onlar erkek iþi deðildir” deyip iþin içinden çýkmýþlardýr.

     Karadeniz kadýnýnýn çileli hayatýný konu alan nefis bir belgesel izledik geçenlerde. Forum Trabzon’da ikinci galasý yapýlan belgesel film “Ýfakat” adlý talihsiz bir kadýnýn þahsýnda Karadeniz’in tüm kadýnlarýnýn çileli hayatýný getiriyor ekranlara. Bu mühim belgeseli, bu yörenin çocuklarýndan biri olan gazeteci Orhan Tekeoðlu hazýrlamýþ. Çaykara’nýn zor coðrafyasýnda doðan, çocukluðunu bu topraklarda geçiren Tekeoðlu gördüklerini yansýtmýþ belgesele. Onun için çok doðal ve gerçekçi bir belgesel çýkmýþ ortaya.

     Belgesele ad olan “Ýfakat” Çaykaralý bir kadýn… 1991’de iki kýzýyla birlikte yaylada öldürülen bu talihsiz kadýnýn öldürülme sebebi hâlâ bilinmiyor; onu hunharca öldürenler hâlâ bulunamamýþ. “Ýfakat” bu belgeselde Karadeniz kadýnýnýn acýlý hayatýný sembolize ediyor. O öldürüldükten sonra bu yörede yaþayanlar “Ýfakat öldü, kurtuldu; biz hâlâ kurtulamadýk” derlermiþ. Ne kadar acý ve acýklý bir manzara teþkil ediyor Karadeniz kadýnýnýn yaþadýklarý...

     Deðerli gazeteci ve yönetmen Tekeoðlu çok güzel ve isabetli bir iþ yapmýþ bu belgeseli çekerek… Bir yýlda son halini almýþ “Ýfakat-Uçuruma Yürüyen Kadýnlar” belgeseli… Bu sanýldýðý kadar kolay olmamýþ; Orhan Tekeoðlu, çekeceði belgesele destekçi bulmak için kapý kapý dolaþmýþ iþ camiasýnda... Neticede beklediði desteði bularak kollarý sývamýþ Tekeoðlu…

“Ýfakat” çoktan çekilmeliydi. Aslýnda geç kalmýþ bir çalýþma olarak da deðerlendirilebilir bu... Zira Karadeniz kadýný bu çileyi yüzyýllardan beri çekiyor; herkes bu durumdan haberdar, fakat “Ýfakat” çekilene kadar kimse bunu sanal platformda ne hikmetse pek dile getirmiyordu. Kim bilir belki de erkeklerin iþlerine gelmiyordur kadýnýn zor hayat þartlarýný ülke gündemine taþýmak… Bunu, ‘bindiði dalý kesmek’ olarak da yorumlayabilir iþ kaçkýný erkekler!… Fakat Orhan Tekeoðlu duyarlý bir Karadenizli olarak fincancý katýrlarýný ürkütmeyi de göze alarak bu iþe el atmýþ çok þükür… Ses getirmiþ her bir çile karesi…

Belgeseli izleyen þehirli hanýmlar yatýp kalkýp hallerine þükretmelidirler. Zira bu belgeselde de görüldüðü gibi Karadeniz’in bahtsýz kadýný çile kazanýnda piþmektedir. Onlarýn bir günü bir yýl kadar uzun olmaktadýr. Gün ýþýmadan baþlayan zorlu hayat, gece karanlýðýna kadar devam etmektedir bu yörede… Burada yaþayan kadýnlar sabýr taþýna dönmüþtür. Erkeðin askerliði bir buçuk yýl sürse de onlarýn askerliði bir ömür sürmektedir. Belgeseldeki bir teyzenin dediði gibi “Karadeniz’de gelinlik yapan bir kadýn direkt cennete gider!...”

Karadeniz’e dýþarýdan bakanlar her nedense bu bölgenin sadece yeþilliðini görürler; bu yeþilliðin içindeki kara bahtlý kadýnlarýn çileli hayatýný hiç düþünmezler. “Ýfakat” belgeseli bize yeþilin içindeki karayý ve moru gösteriyor. Bu belgeselde ormandan küfelere doldurulup getirilen, ineklerin dýþkýsýyla gübreye dönüþen, tarlalardaki ekinleri gürleþtiren hayvan gübresinin ve bir avuç unun hangi safhalardan geçtiðinin acý hikayesine tanýk oluyoruz. Fakat kan kusup kýzýlcýk þerbeti içtiðini söyleyen bu kadýnlar, yine de hayata dört elle sarýlýyorlar.

Karadeniz kadýnýyla karýncalar arasýnda ilgi çekici benzerlikler tespit eden gazeteci Orhan Tekeoðlu; Karadeniz erkeðinin de, karýncalarýn erkeðinin de yuvayý erken terk ettiðini söylüyor. Hayatýn zor iþçiliði kadýnlara kalýyor. Gazeteci Tekeoðlu’nu yürekten kutluyorum.