M.NÝHAT MALKOÇ

Hz. Âdem’le dünya macerasý baþlayan insanoðlunun duygularýný ifade etme ihtiyacý da o zaman baþ göstermiþtir. Þiirin bilinmeyen tarihini ta oraya kadar indirebiliriz. Fakat bahsettiðimiz þey, bugünkü anlamda olgun bir þiir deðildir. Neticede duygularýn bir çeþit dýþa yansýmasýdýr. Ýnsan nesli bugüne kadar geçen serüveni içinde duygu, bilgi ve görgü bakýmýndan olgunlaþtýkça þiir de onunla paralel olarak olgunlaþmýþtýr. Ýster iptidai, ister modern olsun; þiirin her çaðda ve her toplumda varlýðýný sürdürdüðünü görüyoruz. Zira þiir, kiþinin kendini ifade etme þeklidir. Üstelik özün özüdür þiir… Bir ihtiyaçtýr ayný zamanda…

Þiirin köklerini çok derinlerde aramak gerekir. Cahiliye Arap toplumlarýna baktýðýmýzda onlarda da þiirin baþköþede olduðunu, büyük itibar gördüðünü görürüz. Onun içindir ki yüce kitabýmýzýn da þiirsel bir belagati vardýr. Çünkü o zamanki toplumun genlerinde bu özellikler vardý. Hatta son Peygamber olarak gönderilen Resulullah’ý da þair olarak görenler vardý içlerinde… Fakat Allah onlara cevap vermekte gecikmiyordu: “Cinlenmiþ bir þair için biz tanrýlarýmýzý mý terk edeceðiz, derlerdi. Hayýr, o (ne þairdi, ne de mecnun). O, gerçeði getirmiþ ve peygamberleri de doðrulamýþtý” (es-Saffat, 37/36-37)

624 sene boyunca dünyaya adaletle nizam veren Osmanlý’da þiir çok önemli yerdedir. Öyle ki Osmanlý padiþahlarý, þairleri koruyup onlara her türlü maddi ve manevi destekte bulunmuþlardýr. Bunun ötesinde Osmanlý þairlerinin çoðu þairdir. Þiirdeki mahlasý “Muhibbi” olan Kanunî’nin kocaman bir Divan’ý vardýr. 2. Murad(Muradî), Fatih Sultan Mehmed(Avnî), 2. Bayezid(Adlî), Yavuz Sultan Selim(Selimî), 3. Mehmed(Adnî), 1. Ahmed(Bahtî), 3. Selim(Ýlhamî), 2. Mahmud(Adlî), 3. Mustafa(Cihangir) gibi padiþahlar ayný zamanda ciddi Divan þairleridir. Bu da gösteriyor ki þiir Osmanlý’da büyük ilgi ve itibar görmüþtür.

Þiir, yüzyýllardan beri edebiyatýn tahtýna oturan ve bu tahtý hiçbir zaman diðer edebî türlere kaptýrmayan bir estetik oluþumdur. Bu tür, edebiyatla adeta özdeþleþmiþtir. Bu sadece bizde deðil, bütün dünya edebiyatlarýnda da böyledir. Þiir deyince bütün akan sular durur.

Þiir modern zamanlara yenilmeyen bir türdür. Dünya deðiþtikçe þiir de deðiþiyor, yenileþiyor ama deðerinden hiçbir þey kaybetmiyor. Þiire ilgi dün olduðu gibi bugün de var. Hatta internetin icadýyla þiirin etki alaný alabildiðine geniþlemiþtir. Hayatýnda þiir yazmayan insan yok gibidir. Herkes ömrünün bir döneminde þiirsel bir þeyler karalamýþtýr muhakkak… Bugün internet ortamýnda binlerce þiir sitesi mevcuttur. Bu sanal ortamlarda birçok kiþi kalem(pardon klavye) oynatmaktadýr. Bunlarýn ne kadar þiir olduðu ayrý bir tartýþma konusudur. Fakat sonuçta hemen herkes þiire bir þekilde hizmet etmek istiyor.

Edebiyat bahçesinin solmayan gülüdür þiir.. O, bütün alýmlýlýðýyla gönül bahçelerini süslüyor. Þair duygularýn tercümanýdýr. Onlar, gözleri kapalýyken de gören insanlardýr. Sevdiðini kaybeden bir aþýðýn iç çekiþleri, bir annenin evladýna duyduðu tarifi kelimelere sýðmayan sevgi, bir askerin vatan için yüreðinde besleyip büyüttüðü sevgi ve muhabbet; þairin ruhunda filizlenir, vakti gelince þiir olup çýkar. Bir çocuðun geleceðe dair umutlarýný, bir aþýðýn kavuþma arzularýný, göklerin sonsuzluðunu, denizlerin enginliðini, dualardaki samimiyeti, en iyi þair bilir ve en iyi o ifade eder. Þiir okuru da bu duygulara ortak olur; ‘ Þair tam da benim gibi düþünmüþ’ der. Kitlelerin duygularýna tercüman olduðu kadar büyür þair… Fakat hissiyatý alelade ifade edenler bodur aðaçlar gibi yerlerinde kalakalýrlar.

Edebiyat uzun asýrlardan beri þiirin büyüsünden nemalanmaktadýr. Zira edebiyatýn geniþ kitlelerce sevilmesini saðlayan türlerin baþýnda gelir þiir… Þiir olmasaydý edebiyat bu noktada olur muydu acaba? Hiç sanmýyorum… Keza þiir edebiyatý bir ana þefkatiyle besliyor.

Þarkta yani Doðuda þairlerin bol olmasý buradaki insanlarýn ruh derinliðinden kaynaklanýr. Onlar köklü bir medeniyetin izlerini ruhlarýna nakýþ nakýþ iþleyerek yarýnlara taþýmýþlardýr. Bu aslýnda þarkýn övünülecek yanýdýr. Batý, hayata daha realist açýdan baktýðý için þiir orada bizdeki kadar itibar görmemiþtir. Fakat bu demek deðildir ki Batý þiiri geridir.