M.NÝHAT MALKOÇ

     “Marifet iltifata tabidir, sermayesiz meta zayidir” demiþ atalarýmýz…. Yani yerinde ve zamanýnda yapýlan iltifatlar, iltifat yapýlan kiþiyi kamçýlayarak onun baþarý ve performansýný fazlasýyla artýrýr. Güzel sözler ve samimi övgüler ferdin daha mükemmel eserler ortaya koymasýný beraberinde getirir. Bu, bir anlamda yeteneklerin cilalanarak daha parlak ve göz alýcý olmasýný saðlar. Zira kiþisel becerilerin geliþtirilmesinde iltifatýn sihirli bir tesiri vardýr.

Ýltifat bir çeþit ödüllendirme ve takdir anlamýna gelir. Ödülün ille de maddî olmasý gerekmez. Hoþ bir söz de bir çeþit ödüldür insanlar için…. Baþka bir deyiþle sözle kamçýlama… Motivasyon için iltifattan daha etkili bir ilaç yoktur. Bazen bu, maddî ödüllerden daha etkili olabilir. Yeter ki samimi ve yerinde olsun; ölçüsü iyi ayarlanabilsin.

Ýltifat demek kiþiyi körü körüne övmek deðildir. Överken de gerekçe belirtmek gerekir. Aslýnda en zor iþtir eleþtirmenlik… Bunun ayarýný ve kývamýný iyi tutturmak gerekir. Onun için eleþtirmenleri de birer sanatkâr kabul ediyoruz. Onlara ‘sanat eðitmenleri’ demek de doðru bir ifade olsa gerek… Çünkü yerinde ve isabetli eleþtiri kadar, kiþiyi eðiten baþka bir þey yoktur. Sanatkâr, isabetli eleþtirilerden kendine pay çýkararak eksikliklerini giderir.

Millet olarak eleþtiri algýmýz ne yazýk ki yanlýþtýr. Eleþtiri, sadece olumsuzluklarý görmek olarak anlaþýlýyor. Oysa olumluyla olumsuzu bir arada dile getirmek, bir çeþit kritik yapmaktýr gerçek eleþtiri… Sözünü ettiðim bu tarz eleþtiri, tahammülsüz toplumlarda geliþmez. Biz de tahammülsüz insanlardan oluþan bir toplum olduðumuz için eleþtiri bizde de geliþmemiþtir. Bu, aslýnda geliþmemizin ve deðiþmemizin önünü týkayan büyük bir engeldir.

Yerel ve ulusal olmak üzere bugüne kadar otuzun üzerinde ödül kazandým. Evimde plaket koyacak yer kalmadý desem abartmýþ olmam sanýrým. Ödüllerimi sýralamaya kalksam herhalde birkaç sayfa tutar. Bu beni fevkalade mutlu ediyor; yazma þevkimi daha da artýrýyor; hissiyatýmý kamçýlýyor. Ben bu bereketli kaynaktan besleniyorum. Eserimin beðenildiðini görmek bana enerji olarak yansýyor. Onun içindir ki bu durumu bilen ve yaþayan bir insan olarak beðendiðim eserlerin sahiplerine övgü dolu sözler sarf etmede cimri davranmýyorum. Biliyorum ki övgü; büyük küçük, kadýn erkek herkes için bir ilaç kadar tesirlidir. Fakat bilinmelidir ki samimiyetten uzak olan övgüler bu tesiri saðlamaktan çok uzaktýr.

‘Marifet iltifata tabidir’ der eskilerimiz… Samimi iltifat görmek dünyanýn en güzel duygusudur. ‘Samimi’ sözünü özellikle vurguluyorum. Çünkü günümüzde iltifatýn da ayarýný bozdular. Ne yazýk ki bu alanda da kantarýn topuzu kaçtý. Ýnsanlar iltifatlarýnda da samimi deðiller çok kere. Bunda, iltifat edenler kadar iltifat görenler de suçludur. Zira eleþtiriye tahammül edemeyen fertlerden oluþan bir toplumuz. Adam þiir kitabý yayýnlýyor. Size de getiriyor kitabýný. Bir anlamda hediye ediyor size. Fakat açýkça söylemese de sizden kitapla ilgili bir yazý bekliyor. Okuyorsunuz þiir kitabýný. Aslýnda hiç de beðenmiyorsunuz. Bunu dile getirmek hiç de kolay deðil. Çünkü size kitabýný imzalayan kiþi sizden nasihat deðil, övgü dolu sözler bekliyor. Sözde eleþtirmenler basýyor övgüyü. Fakat gerçek eleþtirmenler gördüðü hatalarý açýk yüreklilikle ifade ediyor. Bu sefer de kitabýn sahibiyle bozuþuyorsunuz.

Bunlarý bizzat yaþayan biri olarak konuþuyorum. Bana da þairinden imzalý birçok kitap geldi bugüne kadar…. Nezaketle aldým, teþekkür ettim, okudum ve hakkýnda yazýlar kaleme aldým. Beðenmediðime, gerekçelerini de sýralayarak açýkça ‘beðenmedim’ dedim. Beðendiklerimi de överken hiç cimri davranmadým. Hakkýnda olumsuz eleþtirilerde bulunduðum bir kýsým þair ve yazardan ondan sonra selam bile alamadým. Fakat doðru bildiðim yoldan sapmadým yine de… Bunu yaþayan biri olarak, iltifatýn da samimi ve yalancý olanlarýný ayýrt etmek gerektiðine inanýyorum. Samimi eleþtiriler aslýnda eleþtirilen kiþinin elinden tutmak, ona yol göstermek anlamý taþýr. Beni önyargýsýz eleþtirenler aslýnda benim gerçek dostlarýmdýr. Onlar benim yoluma ýþýk tutuyorlar aslýnda. Ödüllere de böyle bakýyorum ben. Zaten akýllý bir þair ve yazar ödülün niteliðini de anlayabilecek yetkinliktedir.