Geçtiðimiz yüzyýlda Batý felsefenin hükümsüzleþip yerini dil felsefesine ve ardýndan dilbilime býrakmasý sadece bir baþlangýç deðil, ayný zamanda bir sonuç; hakký teslim edilmesi gereken felsefenin, binlerce yýllýk birikiminden elde edilmiþ bir sonuçtur. Dil, varlýðýyla kültürel pratiklerin uzlaþý alanýndaki çarpýklýk ya da eksikliklerin giderilmesi ihtiyacýna (‘nedir ki nasýl olabilir’e) cevap arayan felsefenin, gerçek hareket alaný olduðunun kavranýlmasýyla yönelinmiþ, görece çok daha yeni bir cevap alanýdýr. Konumuz baðlamýnda dile dair günümüzde yaþanan katliamýn ardýndaki saik; aslýnda varlýk bilincinin etik sorumluluðuyla yaþam alanýný düzenlemeye çalýþan ‘insan’ýn, hareket alanýný daraltmak ve üzerinde ilerlenecek bir yol olmaktan çýkarmak suretiyle, felsefenin asýl konusu olan ‘nedir ki nasýl olabilir’ sorusunu ortadan kaldýrmaktýr. Bu sorunun ortadan kalkmasý demek, insanýn kendi hayatý üzerindeki ‘farkýnda eylem’inin son bulmasý, insanýn makineleþmesi -doðanýn kendi iþleyiþinin kurallarý doðrultusunda deðil- mekaniði araçsal mantýkla oluþturulmuþ bir sistemin hizmetine teslim olmasý demektir.
Önce Tanrý öldü, sonra söz; sýra insanda...
Post-modern algý yasalarý, ‘felsefenin intiharý'nýn katilleri tarafýndan bir tür silah olarak küreselleþen medya aracýlýðýyla bütün dünyanýn alnýna dayanmýþtýr. Oysa post-modern felsefenin önderleri sayýlan düþünürler ve düþüncelerinin, insanýn yok edilmesine dair bir silah üretmedikleri ortadadýr. Onlar, sözün düþünceyi deðil, düþüncenin sözü taþýdýðýnýn görünmesiyle; eylemi yönetenin söz olduðunu deðil, sözün eylemde hayat bulduðunu göstermeye çalýþmýþlardýr.
Kapitalizmin özünü koruyarak sadece biçimsel dönüþümleri sonucu geldiði noktada, sistemin uluslarýn varlýðýna olan ihtiyacý son bulmuþ, sürdürülebilirliði küreselliðe baðýmlý hale gelmiþ ve bu ana kadar halklar tarafýndan kültürel farklýlýklarýn koruyucu enstrümaný olarak algýlanan ulus bilinci, sözde küresel insanlýk fenomeni karþýsýnda aþaðýlanan bir ‘deðersiz’ olarak lanse edilmeye baþlanmýþtýr. Dolayýsý ile her kültürün iç dinamiklerinin farklýlýklarý sonucu oluþmuþ çeþitlilik deðersizleþmeye mahkûm edilmiþtir. Þimdi insan olarak ne kadar küreselsen o kadar deðerli, ne kadar aynýysan o kadar üstün olabilmekte ‘BÝR’ olma kutsallýðý ‘ben’ olma bilincinin yerine geçmektedir. Burada aslolan, iktidarý ve ekonomik gücü elinde bulunduran azýnlýðýn; tarihsel süreç içinde geldiði her yeni aþamada, kendini bir öncekinden daha yaygýn ve hükümran kýlabilmek için insana dair olan her þeyi araçsallaþtýrma kabiliyetini tam da bu güçten almasýdýr. Azýnlýðýn gücü kendini çoðunluðun gücüyle beslemekte, çoðunluk kendine dair olanlarýn, kendi varlýðýna dönük bir silah haline gelerek, gücü elinde bulunduranlarýn besleyeni olmaya direnememektedir. Bütün insanlýðý sevmek, eþit görmek, ortak paylaþýmda bulunmak, aynýlýða ve birliðe vurgu yapmak birer erdem, bunun karþýsýnda olmak doðal olarak bireyin kendini varlýk bütünlüðünde yok ettiði erdemsizlik olarak nitelenmekte; bu önkoþullara dayanarak, küresel tektip ‘insanlýk’ modeli itiraz edilemez bir deðer olarak kabul görmektedir. Oysa insanlýðýn toplumsal DNA’sý olan gelenek, tüm bu erdemlerin ancak farklýlýklarýn varolduðu koþullarda hayat bulduðu bir zemindir. Buradan anlaþýlacak olan ‘farklýlýk’ adaletsizlik deðil, erdemin sýnanabilirlik zemini olan ‘öteki’nin varlýðýný bilmenin koþulu; yani kendilik ayrýmýný ‘öteki’nin varlýk bilincine sahip eylemlilikle ortaya koyabilmektir. Ýþte tam bu noktada dil, kendilik ve öteki olmanýn inþasýný saðlayan veri olarak farklýlýðýn özünü oluþturup koruyan kültür çevrenidir. Dili, dolayýsýyla iletiþimi kaybetmek kültürsüzleþmek yani erdemsizleþmek, deðer yitimine uðramaktýr. Ben’in yok edilip (insanýn ölümüdür bu) ‘bir’ olmayý kutsallaþtýrma giriþimleri, ben’den yola çýkarak ulaþýlan her türlü keþfin son bulacaðý; insaný, geliþimin tetikleyici gücü olan eleþtirel düþüncenin zeminini kaybedeceði mekanik bir dünyada, bir daha açýlmamak üzere, üzerine kapanacaðý kapýlarýn ardýnda köle makineler haline getirecektir.
Günümüzde küresel medya aracýlýðýyla araçsallaþtýrýlan dil, kültürleþme yoluyla deðil, dillerin deformasyonuyla ulaþýlan sözde bir ortak dil üretimine zemin olarak kullanýlmakta, dünya bu araçsal dilin tektipliðinde iletiþime koþulmaktadýr. Küresel medya internet, televizyon ve hatta gazete (Wikileaks küresel gazetecilik örneðinde olduðu gibi) dünya insanýnýn algýsýný asýl köklerinden koparýp simülasyon algýlara terk etmekte, bu baðlamda dil, insanýn yeni tür köleliðine açýlan kapýnýn anahtarý, yeni köleliðinin aracý olarak kullanýlmaktadýr. Þimdi bize düþen, düþüncelerimizi bu dilin aracý olmaktan kurtarmak, dili tekrar hak ettiði yere oturtmaktýr. Bu, her ortaçaðýn sonunda yaþandýðý üzere baþtan baþlamak, felsefeyi yeniden keþfetmek olacaktýr. Velâkin, her seferinde olduðu gibi ayný zamanda bir önceki ortaçaðdan bir adým ileriye gitmek olacaktýr.

Nilüfer Aydur