Edebiyat bir toplumun yaþayýþýný toplumun kültürünü toplumdaki olaylarý yazýldýgý dönemin askeri siyasi özelliklerinin bir yansýmasýdýr.Nitekim divan edebiyatý da bu bizim toplumumuzun birçok kültürünü içerisinde barýndýrmakla birlikte bizim toplumumuzun bir yansýmasýdýr.Bizim atalarýmýzýn yaraatmýþ oldugu edebiyat þimdi svilmemekle birlikte arkasndan bir yýgýn dedikodu yapýlmaktadýr.Lisedeki kitaplarda koca 600 yýllýk bir geçmiþimizi beþ altý madde ile geçiþtiriyoruz.Ve kabul edilmiþ asparagas bir kaç kuralý çýkýp bu edebiyat gerçekten böyle mi? Demiyoruz bile..Hazýrcýyýz evet artýk bu su götürmez bir gerçek...
Biz divan edebiyatýna karþý sanki bir düþmanlýgýmýz var gibi.Onu anlamýyoruz o yüksek zümre edebiyatý dili çok agýr zaten aþk þarap gibi konular iþlenmiþ diyoruz.bu bilgilerimizi bile araþtýrmýyoruz.körükörüne inanýyoruz ne hikmetse.Divan edebiyatýný anlamak öncelikle dili bilmekle mümkün olur.Ama boþ ver o dönemin dilini ögrenmeyi biz þimdiki Türkçeyi biletam anlamýyla bilmemekteyiz.Bu durumlar da yetmiyormuþ gibi baþkalarýn dilini kültürünü ögrenmeye çalýþýyoruz.sokaga çýktýgýnýzda sokaklarda tabelalara dikkat edin neredeyse çogu baþka dil...Bu niye bizim dilimiz yok mu? O güzel türkçemizde o þeylerin Türkçesi Yok mu?O güzel Türkçem onlarýn yerlerini karþýlamýyor mu?Bu niye.. Ulu Önder Atatürk bakýnýnýz Türkçeninin önemini ne güzel vurguluyor:Türk milletinin dili Türkçe’dir. Türk dili dünyada en güzel, en zengin ve en kolay olabilecek bir dildir. Onun için her Türk, dilini çok sever ve onu yüceltmek için çalýþýr.Diyerek bizlere düþen görevi de dile getirir.Atatürk yine baþka sözünde: Türk dili Türk milleti için kutsal bir hazinedir. Çünkü Türk milleti geçirdiði sayýsýz felaketler içinde ahlakýnýn, geleneklerinin, hatýralarýnýn, çýkarlarýnýn, kýsaca bugün kendi milliyetini yapan her þeyin dili sayesinde korunduðunu görüyor. Türk dili Türk milletinin, kalbidir, zihnidir.Diyerek önemini vurguluyor.Ýþte toplumu toplum yapan dildir. günümüzde malum...Biz nreye gidiyoruz nereye.
Bunlar ne yazýk ki toplumumuz için bir gerçek ve gerçekler acýdýr.Ýþte bir þeyi anlamanýn birinci þartýdýr dil.Ýletiþimi saglayan en araç dil.þimdi kendimize soralým divan dilini ne kadar biliyoruz.Yine Divan edebiyatý dönemi hakkýnda ne biliyoruz.Divan edebiyatýný bilmek iyi bir tarih bilgisi bilmekten geçer.Ama biz ne yazýk ki onu da bilmiyoruz .Onun içindir ki þiir de anlatýlan olaylara yapancý kalýyoruz.Anlatýlanlarýn derinliklerine inemiyoruz ve yüzeysel bilgilerle þiiri anlamaya çalýþýyoruz.Atalarýmýzda dedigi gibi:Yarým bilen hoca dinden eder yarým yarým doktor candan eder. Bu da bizim olayýn özünü anlamamýza yanlýþ yargýlar içine düþmemize zemin hazýrlar.Divan edebiyatý anlamanýn bir þartý da dönemin zihniyetini dönemin sosyal özelliklerini tam olarak bilmemizle mümkün olur.Biz onu da bilmiyoruz ve Divan edebiyatýna yine karalar atýyoruz .Siz kusuru hiç kendinizde aranýz mý ..Zaten kusur aramayý bos verin kendimize toz kondurmayýz.þimdi bu beyi inceleyi Þair Baki’den:
Âvâzeyi bu âleme Dâvut gibi sal
Bâki kalan bu kubbede bi hoþ sadâ imiþ
(Sesini duyurabildiðin kadar duyur, bu dünyada kalacak olan ne malýn, ne mülkün, ne de geride býraktýðýn insanlar olacaktýr; kalan, sadece senin sesin (eserlerin) olacaktýr.)
Diyor Baki bir þiirinde þimdi divan edebiyatýna toplumdan uzak aþk þarap anlatýlýr diyorlardý.Þiirde ki manaya bakýn elinizi vicdanýnaza koyun bir daha düþünün.Bu beyit gerçekten aþk mý anlatýyor.Zevk sefa mý yoksa?SankÝ Baki dünya da olmyan hayali þeyler mi anlatmýþ.dünyanýn gerçeklerinden bahsetmemiþ mi?Þairin dedigi þimdi bile geçerli degil mi?
Biz nasýl yaklaþýrsak edebiyatýmýza bize o þekilde gelir.Onu seversek oda bize bir þeyler verir.Ýskender Pala da þöyle der bir yazýsýnda:Divan edebiyatýný anlamaya çalýþýn ne kaybedersiniz ki belki oradaki bir þiirde yazýda dedeniz size bir þey söyler.Diyerek edebiyatýmýzýn bizim dedelerimizden kaldýgýný bizlere bir þeyler anlattýgýný vurgulamýþtýr.
Artýk iþte divan edebiyatý iþte siz.Artýk seçim sizin ister bu divan edebiyatýna karþýt savunma makanizmanýzý söylemeye devam edin. Ama þunu unutmayýn ki yanlýþ hesap bagdattan döner.Siz bu edebiyatla sýrdaþ olur o size derdini sen ona derdini anlatabilirsin.Bu senin elinde.Herþey sende gizli yapman gereken tek þey bakýþ açýný degiþtirmen..
05/12/2010_____ AFYONKARAHÝSAR
SÝNAN ÝSPENOÐLU