Ýmtihan, insanýn hem sýnanmasý hem de gerçekte bir eðitim mekaný olan dünyada, imani açýdan olgunlaþmasý için vardýr. Ýnanan insan, Allah’ýn varlýðýnýn ve gücünün bilincindedir; neden yaratýldýðýný ve Rabb’inin kendisinden neler istediðini bilir. Bu nedenle dünya hayatýnda belirlediði hedef, Allah’ýn hoþnut olduðu bir kul olmaktýr; her durum ve koþulda çabasý bu yöndedir. Kendisini hedefine ulaþtýracak her yolu dener, bunun için ciddi bir þekilde gayret eder. Sýnavlarýný güzel veren ve imani derinliðe kavuþan mümin, güzel davranýþlarý karþýlýðýnda hem dünyada hem ahirette sonsuz nimet ve güzelliklere kavuþturulur.

Zorlu imtihanlarý özel olarak yaratan Allah, bu zorluklardan kurtuluþ yollarýný da kuþkusuz yaratmýþtýr. Kur’an, "Allah, hiç kimseye güç yetireceðinden baþkasýný yüklemez. (Bakara Suresi, 286) ifadesiyle bu sýrrý haber verir.

Ýmtihanýn olmadýðý bir dünya düþünelim. Bu ortamda, olaylar ve insanlar karþýsýnda güzel ahlak sergilemek artýk gereksizleþir. Ýnsaný ’iyi’ ve ’güzel’ yapan sevgi, saygý, merhamet, þefkat, özveri, dostluk gibi deðerler anlamýný yitirir. Ýyiliði emredip kötülükten sakýndýrmak, hayýrlarda yarýþýp öne geçmek, ihtiyacý da olsa kardeþine vermek, sevdiðinden infak etmek; tüm bunlar artýk önemsizdir. Çünkü insanýn vermek zorunda olduðu bir imtihan yoktur. Dahasý Allah’ýn rýzasýný kazanmak gibi bir amacý da yoktur.

Ýnsanýn imtihan zamanýnda tevekkül ve güzel bir sabýr göstermesi Allah’a duyduðu derin sevgiden kaynaklanýr. Aþkýný, sadakatini ve teslimiyetini en iyi ifade ettiði an da, dünyadaki imtihan ortamý gereði yaþadýðý zorluk zamanlarýdýr. Ýmtihanýn olmadýðý bir ortamda ise Rabb’ine sevgisini göstereceði bir zorluk yokken insan, sadakatini ve aþkýný nasýl kanýtlar?

Ýnanan insan, yukarýda saydýðýmýz Kur’an ahlakýnýn gereði olan güzel davranýþlarýna kendisi de þahit olduðunda mutluluk ve huzur duyar. Bu davranýþlar ortadan kalktýðýnda ise doðan, büyüyen, yiyip içen, çoðalan, ruhu adeta boþalmýþ bir yaratýk haline gelir. O artýk, yaþadýðý hayattan zevk almayan, hiçbir amacý olmayan, yalnýzca günü yaþayan biridir. Yaptýklarý hayvanlarýnkine benzer; zaten kendisi de hayvandan farksýz biri olmuþtur. Ruhsuz, yalnýzca et ve kemikten oluþan ve bedenini besleyen bir hayvan.

Aslýnda hayvanlar, Allah’ýn ilhamýyla insanlara hayret verecek derecede sevgi, þefkat ve özverili davranýþlarda bulunur, diðer hayvanlarla dayanýþma örneði sergilerler. O halde deðerlerini yitirmiþ amaçsýz insanlar, Kur’an’da "... Kalpleri vardýr bununla kavrayýp-anlamazlar, gözleri vardýr bununla görmezler, kulaklarý vardýr bununla iþitmezler. Bunlar hayvanlar gibidir, hatta daha aþaðýlýktýrlar... (Araf Suresi, 179) ayetiyle haber verildiði gibi hayvanlardan da aþaðý konumdadýrlar.

Birçok insan imtihandaki güzellik ve hikmeti kavrayamaz. Ýmtihaný anlayamayanlar, yaþam amacýndan uzak ve gaflette olan, nefislerinin bencil tutkularýný gözeten kiþilerdir. Onlar imtihaný düþünmek istemezler; çünkü çýkacak sonuçtan çekinir, alacaklarý karþýlýktan korkarlar.

Ýnsanýn imanî olgunluða ulaþmasý için imtihan zorunludur. Örneðin okullarda, "artýk sýnav yapýlmayacak" dense; hangi öðrenci ders çalýþýr? Ders çalýþmayýnca bir þey de öðrenilmeyecektir. Yani sýnav aslýnda bir tür ödüldür; çalýþan kazanýr...

Allah, bela ve musibeti insana acý çekmesi için vermez. O, sonsuz merhametiyle, zorluk vererek kiþiye Kendisini hatýrlatýr. Ýmtihan, Allah’a gönülden yönelmiþ mümin için gerçekte bir ecir fýrsatýdýr. Yaþadýðý imtihanda Rabb’ini gören ve O’nun için sabreden, kolaylýk vermesi için O’na dua eden, çýkýþ yolunu göstermesi için Allah’a sýðýnan insanýn deðeri artar. Rabb’inin hoþnutluðunu kazanan, kalbini, ruhunu ve bedenini Allah’a tam bir teslimiyetle teslim eden insan, her an mutluluðu ve güzelliði yaþar.

Ýnsan sýcak evinde, imtihan ve zorluk yaþamadan sevgisini kanýtlayamaz. O nedenle imtihan, yüreði Allah aþkýyla dolu mümin için Allah’tan nimettir, rahmettir. Allah’ýn hoþnutluðunu kazanma yolunda çektiði çileler insaný inceltir; kiþinin saðlýðýný, þevk ve heyecanýný artýrýr. Allah, rýzasýný kazanma yolunda mücadeleden kaçýnan, gösterdiði yollarda yürümeyen insanýn kalbine rahatlýk ve huzur vermez; kiþi sürekli bir azap ve sýkýntý içinde ömrünü geçirir.

Ýmtihan gereklidir; insan bir þeyleri aþmalýdýr ki Allah’ýn huzuruna arýnmýþ olarak çýkabilsin. Belalar yaðmur gibidir; yaðan her yaðmurla mümin daha arýnýr. Yaþanan hiçbir bela kalýcý ve sonsuz deðildir. Samimi mümin, Rabb’i için sabreder; teslimiyetle, tevekkülle, yine O’nun yardýmýný bekler. Kendisine yalvaranlarýn isteklerini veren Rabb’i, güç yetiremediðinde yardýmýyla yanýndadýr. Zaten Allah, güç yetireceðinden fazlasýný yüklemez.

Bu dünya hayatý, oldukça kýsa ve geçici bir yararlanma yeridir. Ýnsan eðer binasýnýn temelini Allah’ýn hoþnutluðu üzerine deðil de‘göçecek bir yar’ýn kenarýna kurmuþsa, aþaðýlarýn aþaðýsýna yuvarlanýr. Yaþadýðý piþmanlýðýn geri dönüþü de artýk yoktur.

Ýmtihan için yaratýlan dünya hayatýndaki sistemin anahtarý Allah’ýn hoþnutluðudur. Bu anahtarýn yokluðunda "... gökler, yer ve bunlarýn içinde olan herkes (ve herþey) bozulmaya uðrardý. (Mü’minun Suresi, 71) Yapmamýz gereken -Allah’ýn dilemesiyle- doðru anahtarla doðru kapýyý açmaktýr.

Doðrusu bu, apaçýk bir imtihandý. (Saffat Suresi, 106)