Ýnsaný tanýtan en önemli özelliklerden biri konuþma tarzýdýr. Hayata bakýþý, inancý, fikir, görüþ ve düþünceleri, insanýn sözleriyle anlaþýlýr. Kalpte hissedilenler, zihindeki gizli düþünceler, istekler, idealler, hedefler ve korkular konuþmalara yansýr.

Ýnsanlarý birbirine tanýtan, dost kýlan konulardan biri, sohbetleridir. Kur’an’ýn haber verdiði konuþma ve ahlak özellikleri samimiyetle uygulandýðýnda ise saygýlý ve hikmetli her söz kalplerde çok güzel etki oluþturur. Ýnsan, Allah’a sýðýnarak, samimi olmaya niyet ederek duygularýný konuþmalarýna aktardýðýnda, oluþan ortam da samimi olur.

Ýnsan yaratýlýþý gereði, karþýsýndakini rahatsýz etmeyen, samimi, saygýlý ve alçak gönüllü bir üslupla edilen sohbetten büyük zevk alýr. Görüþler farklý da olsa saygýlý bir üslupla konuþmak, olumlu etki uyandýrýr, gerçek dostluða zemin oluþturur.

Kiþinin sürekli kendi doðrularýný öne çýkararak, saygýsýz bir üslupla konuþarak bilmiþlik yapmasý, rahatsýzlýk verici ortamlar oluþturur. Bu üslup, karþý tarafta son derece itici bir izlenim uyandýrýr. Baskýn çýkacak þekilde, karþýsýndakinin sözünü keserek, hatta konuþma hakký tanýmayarak konuþmak, cehalet göstergesidir ve dinleyenler açýsýndan eziyettir.

Uzmanlýk gerektiren konular dýþýnda, sohbete herkes katýlmalý, görüþlerini açýklamalýdýr. "Ben daha iyi biliyorum; o bilgisiz, konuþmasýn" gibi düþünceler son derece yanlýþtýr. Diðerine oranla daha az þey biliyor da olsa bazý insanlar, Allah’ýn lütfettiði hikmetle olaylarýn herkesin bilemeyeceði karmaþýk yönlerini fark edebilir. Konuyla ilgili detaylý bilgi sahibi olan kiþi ise detaylarda boðulmuþ ve konunun hikmetli yönlerini görememiþ olabilir. Bu nedenle, her insanýn fikrini açýklamasý, yeni bakýþ açýlarý ortaya çýkarabilir.

Sohbet ortamlarýnda konuþaný dinlememek, ayný anda ve tartýþýr bir üslupla konuþmak, sýkça rastlanýlan davranýþlardýr. Televizyonlardaki tartýþma programlarýnda bunun örneklerini görmek mümkündür. Kendi dalýnda uzman kiþiler dahi zaman zaman kaba ve saygýdan uzak bir üslupla konuþurlar. Birçoðu, yüksek sesle ve büyüklenerek kendi sözlerini kabul ettirmeye çalýþýr. Dahasý birkaç cümleyle özetleyebileceði konuyu, birkaç saate yayarak dinleyenleri sýkar.

Birçok insan, bir konuda ne kadar derin bilgiye sahip olduðunu ortaya koyabilmek için, dinleyenlerin hiçbir iþine yaramayacak pek çok gereksiz konuþma yapar. Kimi zaman da kýsa birkaç cümleyle anlatabileceði bir konuyu, iki-üç saatlik bir konuþmanýn içinde boðar. Bu gibi konuþmalar karþýdaki kiþinin kalbinde istenen etkiyi uyandýrmadýðý gibi ayný zamanda insaný sýkar. Hiç kimse böyle insanlarý dinlemekten hoþlanmaz.

Peygamberimiz (sav) de bir hadislerinde, gereksiz konuþmayla ilgili þu þekilde buyurur: "Allah’ýn zikri dýþýnda kelamý çok yapmayýn. Zira, Allah’ýn zikri dýþýnda çok kelam, kalbe kasvet (katýlýk) verir. Þunu bilin ki, insanlarýn Allah’a en uzak olaný kalbi katý olanlardýr." (Tirmizi, Zühd 62, (2413). (5891)

Samimi inanan insanlar ise açýk ve anlaþýlýr konuþurlar. Gereksiz konuþmazlar; üste çýkmak, son sözü söylemek gibi nefsani amaçlar gütmezler. Kur’an ahlakýndan kaynaklanan üsluplarý nezaketlidir; sakin bir ses tonuyla konuþur, karþýlarýndaki insana öncelik tanýrlar. "… Her bilgi sahibinin üstünde daha iyi bir bilen vardýr." (Yusuf Suresi, 76) ayeti gereði mütevazý tavýrlar sergilerler.

Dikkat edilmesi gereken konulardan biri de din ve kutsallar ile ilgili espriler ve alaycý sözlerdir. Bu þekilde konuþan kiþinin sözü hemen kesilmeli, saygýya uygun olmayan esprinin yanlýþlýðý anlatýlmalý ve kiþi kesinlikle uyarýlmalýdýr. Dini konularda espri, fýkra ya da alaylý bir söz karþýsýnda gülmek, ayný yanlýþa ortak olmak anlamýndadýr. Kur’an bu konuda inananlarý birçok ayetle uyarýr.

O, size Kitap’ta: "Allah’ýn ayetlerinin inkar edildiðini ve onlarla alay edildiðini iþittiðinizde, onlar bir baþka söze dalýp geçinceye kadar, onlarla oturmayýn, yoksa siz de onlar gibi olursunuz" diye indirdi. Doðrusu Allah, münafýklarýn ve kafirlerin tümünü cehennemde toplayacak olandýr. (Nisa Suresi, 140)

Dini konularda, ahiret, ölüm, cennet ve cehennem ile ilgili uygun olmayan espriler ve açýklamalar yapmak, fýkralar anlatmak bir çeþit dinsizlik propagandasýdýr. Müminler böyle bir hataya ortak olmaktan titizlikle sakýnýrlar. Bu yönde saygýsýz üslup kullananlarý samimiyetle uyarmak, Kur’an ahlakýna uygun olan davranýþtýr.

Sonuç Olarak;

Müminler karþýlaþtýklarý insanlarýn, dünya hayatýnda kendileri için yaratýlan imtihanýn bir parçasý olduðunun bilincindedirler. Kur’an ahlakýný gereði gibi yaþamaya, insanlara güzel sözle yaklaþmaya ve insanlarýn sözlerine en güzel þekilde karþýlýk vermeye çalýþýrlar.

Birbirine sevgi ile yaklaþan müminlerden birbirine muhabbet geçer; kalplerine ferahlýk gelir. Sohbet ortamlarýnda söylenen onore edici, þevklendirici, cesaret ve ümit verici bir söz, samimi ve dürüst bir konuþma çoðu zaman çevredeki maddi nimetlerden çok daha önem taþýr. Allah, cennette, müminlerin huzur dolu ortamlarda karþýlýklý sohbet ettiklerini bize haber verir. Allah’ýn cennetine kabul ettiði salih kullarýyla sohbetin yaný sýra her türlü yalandan, boþ ve olumsuz konuþmadan uzak olmak, müminler için çok büyük nimet ve çok büyük baðýþtýr.

Ýçinde, ne ’boþ ve saçma bir söz’ iþitirler, ne bir yalan. Rabbinden bir karþýlýk olmak üzere yeterli bir baðýþ(týr bu). (Nebe Suresi, 35-36)

Peygamberimizin (sav) hadislerinde müminlerin dünyadaki samimi sohbetlerinin ahirette de devam ettiði bildirilir. Cennette müminlerin kendi aralarýnda sohbet ederlerken dünya hayatýnda yaptýklarýný anýmsadýklarýndan bir hadiste þöyle bahsedilir:

"Ehli cennet, cennette karar kýldýklarýnda kardeþlerden bazýlarý bazýlarýný görmek isterler. Birinin sediri diðerinin sedirine, berinin de ötekinin sedirinin yanýna gider. Onlar buluþunca her ikisi de yaslanýr ve dünyada aralarýnda olan þeyleri karþýlýklý konuþmaya baþlarlar. Birisi þöyle der: "Ey kardeþim, hatýrlar mýsýn biz dünyada falan mescitte iken Allah’a dua etmiþtik, Ýþte Allah da bizi baðýþladý." [Ramuz el-Ehadis-1, s. 29/12]