Sanat doðaya eklenmiþ insandýr. -Bacon |
|
||||||||||
|
Zaten ilk temaslar da bu üreten iliþkilerden kaynaklý, görece bolluktandý. Karþý grubun, bu taraftaki grup kaynaklarýna olasý tasallutlarý vardý. Diyelim ki akþam gün batýmýyla birlikte siz her gün evin çevresi bir yere bir miktar yiyecek býrakýn. Bir kaç gün sonra yiyecek býrakýlan yere baktýðýnýzda akþamýn bastýrmasýyla o yere yiyecek bulmaya gelmeyi adet ve alýþma edinmiþ bir tilki, ya da çakal, veya kurt türü canlýlarý hayretle gözlemlersiniz. Sonra da siz bu tür gözleminizi yavaþ yavaþ hile oluþla, inþa oluþla akýl etmeye baþlarsýnýz. Sizin günün belli vaktinde düzenli yiyecek býrakmanýzla oraya gelen hayvanlar; o yere gelmekle düzenli bir yiyecek bulan canlýlara dönüþürler. Ýþin kotarýcýsý olan sizinle tilki-kurt vs’nin, arasýnda düzenli bir iletiþim ya da düzenli bir temas kurulmuþ olur. Ýþte sizin totem mesleði icra etmenizden ötürü gördüðünüz totem mesleði nedenle totem meþgaleniz size artý ürün verir. Totem gruplarýn totem mesleði nedenle gördüðü iþ; tüketildikten sonra artan ürün fazlasý olan yiyecekleri verdi. Artýk ürünün harcanmasý sizin týpký yabanýl hayvanlara yaptýðýnýza benzer bir tutumun aynýsýný; sizle komþu grup arasýnda köprü bir bað iletiþmesi olmasýný size düþündürür. Artýk ürün düþmanýnýz olan karþý grupla, sizlerin arasýndaki; böylesi bir baðýntý sal temas edilmeyi olanaklý kýlmýþtýr. Bir geliþme, akla gelmedik olay zaman süreçlerinin boþluk devinmesini ortaya koyacaktý. Siz de bu boþluk devinmesinin içini, seçme ayýklamalarýnýzla dolduracaktýnýz (kesikli sürekli kýlacaktýnýz). Nasýl darlýklar bir totem grubu, "grubun dýþýndakilerine dokunmayacaksýn” türünden yalýtýlmýþlýkla bir totem yasa içinde kýldýysa; totem meslekleri nedenle artý ürün fazlasý veren geliþme de onlarla "dýþýnla temas edip ona dokunacaksýn" demenin yol süreçlerin ortaya koymuþtu. Bu niceli geliþmelerle buradaki tüm sorun gruplarýna; "dokunmayacaksýn" diyen totem süreci; þimdi de karþý ittifaký grubuna "dokunacaksýn" demenin, ilahlar süreci içine sokulabilmekti. Çingene baþý yaðý bol bulmasaydý yaðý kýçýna sürme gibi bir boþluk devinmesini pek pek ortaya koyamazdý. Totem gruplar üreten totem mesleði ile düzenli saðlama yapmýþlardý. Totemilerin düzenli saðlama yapma becerileri yanýnda “artýk oluþla” biriken bol ürünü bulmasaydýlar; gruplar arasý temaslý boþluk devinmesini pek pek ortaya koyamazlardý. Üreten totem mesleði olmasaydý; bu temaslar, bu düzeyde olasý olmayacaktý. Bu üreten iliþkilerdi temas; "dokunmayacaksýn onun elinde yemeyeceksin" diyen tabuya dek ilk totem yasanýn sonunu da getirecekti. Totem aitliklerin birbirleri arasýndaki karþý grubun olasý tasallutuna karþý artýk ürün verisi olan bir kýsým yiyecekleri; hediye oluþla sunu yaptýlar. Bu sunularýný (kurbanlarýný-kurtulmalýklarýný) karþý grubun kolay bulup almasý baðlamýnda iki grubun bölgeler arasýndaki o iki gruba yakýn kesim alanýnýn içine býraktýlar. Gruplar, bu karþý grup patentli totem yiyeceklerini sunaklarda düzenli aralýklarla bulmaya baþladýlar. Düzenli ziyaretle, düzenli hediye sunusu bulmak gruplarý akýllandýracaktý (gruplarý iletime edecekti). Birbirine karþý düþmanca ve yamyamca tepkili olan bu gruplar; bu sunular nedenli köprü iletimleri karþýsýnda gruplarýn buluþma alýþmalarý; gruplarda rutin olmaya baþladý. Gruplar düzeyinde duygusal, akýlsal alýþmalarla yakýnlaþma temasý, gruplar arasý fiziki temasý da ortaya koydu. Artýk keslerce tekrarý olan bu tür deneyimlerle; en az iki grup arasýnýn fiziki görüþme temaslarý baþladý. Türlü yansýmasý olan temaslardan, temaslarýn özgün seçme ayýklamalarý yapýldý. Böylece ön ittifaklarla sentezi olur tutumlarý ve ön ittifaka gidecek olan yol sürecinin inþa giriþmelerini adým adým akýl ettiler. Böylece bu ön ittifaklý süreçle ilahtý dönemi ortaya koyacaktýlar. Ön ittifaklar totem döneme göre hayli rahatlýktý. Bir yanda ön ittifakýn onca pratikliði, rahatlýðý, konforu; diðer yandan da totemilerin; ön ittifaklý süreç içinde olmaya karþý totem dönemin koþullu tepke olmasýnýn kiþiler üzerindeki sosyal öðrenmeli baský ve basýncý vardý. Ýþte bu yaman çeliþkiydi. Vaz geçmesi gerekilene karþý, vaz geçemediði süreçler kýrýlmasý; onlarý orta bir yol tutmaya ya da onlarý orta yollu bir vicdani sýða içinde olmaya götürüyordu. Ön ittifaklar totemimize ummadýðý kadar rahatlýklarý saðlamaydý, fakat totem dönem aiti kiþilerin ittifak içinde totem dönemin ev sahibi oluþuyla, totem dönem rehberliðinin yüzlerce yýllýk birikimiyle edindikleri totemi vicdanlarý sýzlýyordu. Kiþilerin totemi vicdaný, ön ittifakýn içinde; için için kanama yapýyordu. Çünkü totemilerimiz, ön ittifak için birçok totem yasalardan vaz geçmiþtiler. Vaz geçilenler totemilerde vicdan yapýyordu. Manadý anlama içinde bu; toteme, atalar ruhuna saygýsýzlýktý. Bu totemdik murakabe ile oluþan vicdanýn aðýrlýðý, totemi kiþimize; totem dönemlerini ve totemdi atalar ruhunu tazim etmeye çaðýrýyordu. Totemi sosyal vicdandan oluþan ruhu ve vicdaný, ancak böyle huzur bulurdu. Bu ruhi hal; tam bir totemi koþullanmayla sosyal öðrenmenin bir deðiþme karþýsýndaki paradoksuydu. Ön ittifak içinde de üreten iliþkiler, ihtiyaç fazlasýnýn bolluðunu vermiþti. Totemimizde animizdi mana anlamasý vardý. Bu animizdi anlamaya göre bol olan yiyecek ve içeceklerden bol olan bir kýsmýný, kendisi gibi aç susuz olabilen totem atalar ruhuna sunmalarýyla saygýsýzlýklarýnýn karþýlýðýný takdim edebilirlerdi. Bu bir özür ve affedilmeyi dileyiþti. Kendi totem mesleði ve kendi totem yiyeceði olan gruba ait ilk totem mesleðinin ürünleri bu piþmanlýk karþýsýnda totem atalar ruhuna, yani kendi totemlerine sunuluyordu. Bunda þaþacak bir þey yoktu. Totem ürünleri bir zamanlar atalarýnýn yediði ve kendilerine intikal ettirdikleri deneyim ve bilgiler totem (ata sal) mesleklerdi. Bu günleri saðlayan atalara minneti duygu içinde olmakla totemimizin kendi totemini sungu (kurban) ile saygýlamasý ve ritüelime etmesi, çok çok pek kuvvetle olasýydý. Üreten iliþkiler içinde olan gruplarla, ön ittifak içindeki ilah çocuklarýnýn ölüleri, barbar gruplarca yeniyordu. Ölülerin yemesini önlemek için totem meslekli grup döneminden beri ve ön ittifak içinde dahi üreten iliþkilerdi uygarlýðýn yaratýcýlarý barbarlara ölülerini yemesinler diye ölüleri için ölü yiyeceði veriyordular. Ölü yemeði mezarýn dýþýna konmakla ölü yenmekten kurtulmuþ oluyordu. Barbarlar bir seferde ölüyü yemek yerine, düzenli olarak en az bir hafta mezar baþýnda hazýr yiyecek buluyorlardý. Ölüm yemeði böylece barbarýn yamyamlýðýna az çok gem oluyordu. Ölü yiyeceði vermek ölüsünün çürüme süreci kadar bir süre ile ölüsünün yenmesini önleyebiliyordu. Ölüm yiyeceði ölüyü yamyamlarýn elinde kurtarmak, için ölü kurtulmalýðý kurban oluyordu. Yamyamlýðýn hayli seyrelip gizlendiði köleci dönem içinde ölüsü mezarda durup duran çok milletler nazarýnda ölü yiyeceklerinin anlamý bilinmez oluþla deðiþecekti. Köleci sistem öte dünya anlayýþýný ve ölüp te dirilme oluþun hesap verme anlayýþýný da ortaya koymuþtu. Adet oluþla sürüp giden ve anlamýný bilmediði ölü yiyeceði konusundaki bu deðiþmenin birisi de mezarý baþýna konan ölü yiyeceðinin, köleci sistem ruhuna uygun oluþla açýklanmasýydý. Ölünün kurtulmasý olan ölü yiyecekleri, mezara konup öte dünyada Oziris önünde dirilmenin karþýlýðý yiyecek olmakla söylenmesiydi. Bir ve ayný þey gibi olan bu üç farklý tutum; üç farklý ritüeli ve giderek sentezini ortaya koyuyordu.
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |