Âdem’le Hava benzeri anlatımlar ne anlatırsa anlatsınlar. Nasıl anlatırlarsa anlatsınlar. Hepsinin ilahi dönemden beri anlatılanlarla ortakça olur benzer özleri ve ortak bir biçimleri vardırlar. Ya da aynı biçimler altında farklı özlerin görünüşleri olmakla; farklı görüntüleri aynı özler biçimlendirmektedirler.

Söz gelimi Sümer yaratılış destanları ile Âdem’le Hava yaratılış destanı aynı söyleyiş biçim içinde farklı özleri ve farklı özlerin ilişkileniş tiplerini ortaya koymaktadırlar.

Ön ittifakı dönemle köleci dönem içindeki ortak öz; üreten ilişkiler üzerinde bir paylaşım yapmalarıdır. Her iki yapı bu kabil ilişkilerdi öze bağlı paylaşımlarıyla biçimlenmektedirler. Öz aynıydı ama paylaşım olan biçimlenme farklıydı.

Üreten ilişkiler özlü biçimlenişle ön ittifaklar üretimlerini ortak paylaşıyorlardı. Köleci yapı içindeki biçimlenişte üretim nesneleri mülk sahibinindi. Çalışan, üreten köle ise boğaz tokluğu içindedir. Süreç üreten öze göre değil; efendi köle ilişkisine göre biçimlenmiştir.

Totem dönemin paylaşımları üreten ilişkili paylaşım değildi. Ortak sağlamalı işbirliği içinde olmalarının sonucu oluşla yapılan bir paylaşımdı.

Tarımcı totem meslekleri tohum ekim dikimi yapmak için toprağı sopalarla deldi. Ya da toprağı sopa ucuyla çizdi. Oyuk ve çiziğin içine tohumu attılar ve üzerini toprakla örttüler. Totem meslekli tarımcı totemiler bu tür yol adımlarıyla üreten ilişkili, tarım sürecine başladılar. Tohum ekimi için açılan oyuk ve çizgiler zaman içinde sopa yerine kazmayla, çapa ile saban ile pulluk ile yapılır oldu..

Toprak üzerinde oyuklar ve çizikler açan sopaların tarımda araç oluşla kullanılması, gelecek içinde tarımdaki farklı araç kullanımlı yeni teknolojilere yol açacaktı. Günümüzde tohum ekme için toprağın traktör ile işlenmesi düzeyine gelmiştir. Tarımsal oyuk ve çizgilerin traktör ile açılır olması; ilk tarımcı totem mesleklerinin günümüze kadar gelen süreçlerdeki gelişmeler zemini içine doğrudan olur somut bir katkıları olmaktadır.

Oysa totemi yapının üreten ilişkilere bu kabilden ve doğrudan bir gelişme ve geliştirme katkısı yoktur.

Ancak totemi sağlatma içi işbirliği nedeniyle totemilerin avda geçen süreleri kısaldıkça totemilerin boş zaman oyalanmaları içinde farklı amaçlı eylemler yapması, üreten ilişkilere geçişte geleceğin ana kodlayıcısı olan süre dilimi oldular.

Totemi grupların totem meslekleri nedeniyle ilk kez üreten ilişkiler içine girmiş olmaları; tarihte ilk üreten ilişki tipini biçimlenişiydi. Totem alan içinde sağlatan işbirliklerini ortaklaşan bir paylaşım yapmak yerine; üreten ilişki içinde nitelikli emeğin ortaklaşa paylaşımı içinde olmağa geçilmişti.

Bu totem meslekli üreten ilişkilerdi totemi gelişme ön ittifakın ve köleci inşanın da ana biçimleniş özleri olacaktı. Totemi grupların kendi totem meslekli üreten ilişkileri içinde kendi totem meslekli ürünleriyle birbirlerine yaptıkları sunular grupları; tarihte ilk kez birbiriyle temas ettirmeye başlayacaktı.

Gruplar ittifaklar içinde çeşitli totem mesleği farklılıklarıyla entegre oldular. Her bir meslek, belli kısıtlılıklar altında olmakla birlikte, her bir grup mesleği o grubun kendi patentinde olan grup mesleği olmakla önemlidir. Bu grup iyeliğinde olan meslekler totem dönemde totem mesleğidir. İlahi dönemde de ilah mesleğidirler.

Âdem ve Hava anlatısında üreten ilişkili aynı özle oluşan süreç; zamanın anlayışına bağlı anlatımlar olmakla çok değişik söylemlidirler. Tıpkı köleci sistemde olduğu gibi Âdem’le Hava hikayesinde de üreten ilişkiler içindeki üreten emeğin paylaşımları görmezden gelindi.

Biriken ön ittifaklı servetler Âdem oğulları arasında mal mülk oluşla keyfi dağıtıldı. Bunda şaşacak bir şey yoktu. Nasıl Emeş Enten ön ittifakı süreci anlatıyorsa. Adem'le hava da öncüllerinden esinle köleci sistemi anlatıyordu.

Ön ittifaklarda her bir üreten ilişkilerin, her bir gruba ait totem mesleği olmasının inhisarı (tekeli-sahipliği) vardır. Köleci sistemde üreten ilişkilerin ilah ya da grup mesleği olması yerine; yaratılma olması o yaratılma üzerine El-Melik olanın (mülkün sahibi olanın) takdir etmesi şeklinde bir anlamaydı.

Ön ittifakın gruplar arası meslek bağıntılı ilişkileri nedenle ortak paylaşımları vardır. Köleci inşada ortak paylaştırma yerine ortak tanımazlığın seçilmiş şanslı kişilere keyfi mal mülk takdir etmesi vardır. Ön ittifaklarda gruplar arası üreten ilişkili bağ vardır. Efendi köle ilişkili yapı içinde meşruiyetle kölenin efendiye çalışması vardır.

Köleci inşada, köleci sistem her ne kadar üreten ilişki inşası üzerine zorunlu olurla kurulacaksa da; üretir bağ ilişkisi görmezden gelinecekti. Üreten bağ ilişkisi yerine; mülk sahipliği ve mülk sahipliğinin kafadan hakkı olur yasalarıyla, efendi ve köleler arası çalışan çalıştıran bağ ilişkisi vardır.

Köleler üreten ilişki gereği çarkın dönmesi için çalışacaklardı. Fakat çalışmaları mülkün hakkı oluşla efendinin olacaktı. Bu takdirdi ve bu takdir; "takdir yapanların en güzel takdir yapanıydı". Bu takdire itiraz edenler; "Mamon'un yanında takdir mi yapıyorsunuz?"; "Bu sizin haddinize mi?", diye azarlanıyordu.
Üreten ilişkiden doğan gücünüz nedenle haddiniz olması gereken ortak kararlar alıcı katılımlarınızın da takdirde bulunabilmesinin temelindeki muktesebat, Mamon'la birlikte yok olmuştu!

Mamon'un takdiri, yılda 1000 dolar (günde 3 dolar) kazanamayan geniş yığınlar karşısında; yılda 20 milyar dolar ve çok daha fazlasını kazanan efendilik süreçlerine meşruiyetlikle yol verilecekti.

Mamon takdiri olmak dışında bir insanın emek gücüyle böylesi bir kazancının olması asla olanaklı olmayan haksız, hukuksuz bir talan süreci içine mülkiyet kutsallığı diye girişilmişti. Bu türden astronomik sayılı kazançların nesnel emek temeli yoksa da; Mamon'du takdire dayanakla temeli olamaz mıydı? Olup biten buydu.

Aştan, Lahar anlatımında Lahar çoban grup temsilcisi olmakla totem meslekli olunuşla totem dönem içinde grubu için yaptığı çobanlığı, şimdi ön ittifak içinde ön ittifakın ortak "ilahı" adına yapmaktadır. Bunun gibi Aştan da tarımcı ya da çiftçi veya bitki meyve yetiştirir olmasını şimdi ittifakın ortak "ilah" için yapmaktadır.

İlah, ayrı ayrı grup davranışlarını kendisi için (ittifakı için) yaptırmakla tekil olmaktadır. Bu nedenle ilah, ön ittifak içinde aynı zamanda da tevhidi olmanın birlik simgesidir. Aşnan ve Lahar temsilcilikti olan gruplar (ilahlar) çalışmalarını ön ittifaklı ortaklık nezdinde tevhidin merkezi olan kült merkezli ilaha, ya da ilahlar kuruluna (çoğuldu tekilliğe) yapmaktadırlar.

İlahlar kurulundaki, ilahlar; vadesiyle tek tek öldükçe saf ilah olan totem soyun kurulda temsilce edilir olunuşunun kalmayacağı bir noktada; ittifakı kurula, ittifakın melezi insanı olanlardan kimi kişiler ilah oluşla yönetimin başına geleceklerdi. Bunlara ilahın gölgesi de diyebilirsiniz.

Kurul melez insanla oluşan alt ilahlardan olan melezi suretli temsilciliklerle sürüp gidecekti. Köleci süreç başatlığında ilahlar kurulunun içinde üreten emeğin (kölelerin-yoksulların) temsilcileri yoktu. Bu nedenle kölecilik üreten emek temsilcili gruplar ilahlı süreci; monarşik, oligarşik yönetime götürecekti.

Köleci sistem bu haliyle kendisini, kendisine; "kanunu kadim" olmasına dair başlangıç çiziyordu. Hâlbuki köleci dönemi maddi ve manevi şartlarla hazırlayıp olgulayan, ön ittifaklardı. Köleci Mamon'un dağıttığı servet ön ittifaklı yasaların biriktirdiği ittifakın malı mülkü olan servetlerdi. Kendisini, kendisine köleci başlangıç yapan "kadim yasa" nedenle; köleci dönemin öncesi bilinmez, görünemez, anlaşılmaz oluyordu.

Fakat kanunu kadim karşısında bir yandan da görünmez olanın (ön ittifakı yaşanılmanın) cazibe ve çekimi henüz belleklerde taze, diri, capcanlı olmakla sürmektedir. Ön ittifaklı yasalardan kaynaklı düzenlendim etkili anı duygu ve düşünceler nedenle de ön ittifak, köleci sisteme; bu görünmez kuvvetleriyle birlikte yalpa yaptırıyordu. Bu yalpa nedenle Mamon, "Mamon'un yanında takdir yapıyorsunuz, öyle mi? diyordu!

Köleci dönemin kendi anlayışını "kanunu kadim" saymasına başlangıç olur mana anlamalarının biri de Âdem’le Hava söylencesidir. Ki tamamen köleci mitolojidir. Kendi öncesindeki somut bakışımlardan neşet ediyordu. Âdem’le Hava söylemleri ilhamca çekim etkisini ön ittifakı dönemde alıyordu. Ama bütün anlatımları köleci sistemin ihyasını ön görecek soyut olurların, köleci inşaya göre yorumlanmasıyla söyleniyordu.

Köleci sistem içinde Âdem ile Hava türü başlangıç söylenceleri ön ittifakı anlatımlarla biçimce aynıydı. Köleci sistem iyi silinmeyen ön ittifaklı Dumuzi-Geştinna formatının üstüne; Âdem'le Hava formatını atıyordu. Bu demekti ki ön ittifaklı formatın ya da motifin, köleci sistem içinde de farklı özle yansıma yapmasıydı.