• Memleketler çeþitlidir, fakat medeniyet birdir, ve bir milletin geliþmesi için bu tek medeniyete katýlmasý lazýmdýr. 29.10.1923, Fransýz Muhabiri Maurice Pernot’ya Demeç.
• Uygarlýk yolunda yürümek baþarýlý olmak yaþamýn þartýdýr. Bu yol üzerinde bekleyenler veyahut bu yol üzerinde ileri deðil geriye bakmak bilgisizlik ve gafletinde bulunanlar, genel uygarlýðýn coþkun seli altýnda boðulmaya mahkumdurlar.30.081924, Dumlupýnar.
• Efendiler, uygarlýk yolunda baþarý yenileþmeye baðlýdýr. Sosyal yaþamda, ekonomik yaþamda bilim ve fen alanýnda baþarýlý olmak için tek olgunlaþma ve ilerleme yolu budur. 30.081924, Dumlupýnar.
• Türk ulusunun yaradýlýþ yeteneði ve kesin kararý uygarlýk yolunda durmadan ilerlemektir. (1924)
• Düþüncemiz, düþünce yolumuz uygar olacaktýr. Þunun bunun sözüne önem vermeyeceðiz. Uygar olacaðýz. Bununla gururlanacaðýz. Bütün Türk ve Ýslâm âlemine bakýnýz. Zihinleri medeniyetin emrettiði þümul ve yükselmeye uyamadýklarýndan ne büyük yýkýmlar, ne acýlar içindedirler. Bizim de þimdiye kadar geri kalmamýz ve sonuç olarak son yýkým çamuruna batýþýmýz bundandýr. 24.08.1925, Kastamonu.
• Uygarlýk, öyle bir kuvvetli ateþtir ki ona ilgisiz olanlarý yakar ve yok eder.1925, Kastamonu
• Ulusumuzu en kýsa yoldan uygarlýðýn nimetlerine kavuþturmaya, mesut ve varlýk içinde kýlmaya çalýþacaðýz ve bunu yapmaya mecburuz. 26.08.1925, Ýnebolu.
• Efendiler, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Türk halký uygardýr. Tarihte uygardýr, gerçekte uygardýr. Fakat ben sizin öz kardeþiniz, arkadaþýnýz, babanýz gibi uygarým diyen Türkiye Cumhuriyeti halký, düþüncesiyle, zihniyetiyle uygar olduðunu ispat ve göstermek mecburiyetindedir. Medeniyim diyen Türkiye Cumhuriyeti halký, aile hayatýyla, yaþayýþ tarzýyla medeni olduðunu göstermek zorundadýr. Sonuç olarak uygarým diyen, Türkiye’nin gerçekten uygar olan halký baþýndan aþaðýya dýþ görünüþüyle dahi uygar ve geliþmiþ insanlar olduðunu göstermeye zorundadýr. 28.08.1925, Ýnebolu’da Bir Konuþma.
• Medenî olmayan insanlar, medenî olanlarýn ayaklarý altýnda kalýrlar. (1925, Akhisar) (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araþtýrma Merkezi, C. II, Ankara, 1997, s. 234)
• Uygar olmayan insanlar, uygar olanlarýn ayaklarý altýnda kalmaya maruzdurlar.
10.10.1925, Akhisar.
• Düþüncemiz, düþünce yolumuz uygar olacaktýr. 24.08.1925, Kastamonu
• Arkadaþlar, efendiler ve ey ulus! Ýyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti þeyhler, derviþler, tarikatçýlar, sapýklar ülkesi olamaz. En doðru, en gerçek tarikat uygarlýk tarikatýdýr.
• Yaptýðýmýz ve yapmakta olduðumuz devrimlerin gayesi, Türkiye Cumhuriyeti halkýný tamamen çaðdaþ ve bütün mana ve þekliyle uygar bir toplum haline getirmektir. Devrimlerimizin ana ilkesi budur. Bu gerçeði kabul edemeyen zihniyetleri darmadaðýn etmek zorunludur. Þimdiye kadar milletin, beyinlerini paslandýran, uyuþturan bu zihniyette bulunanlar olmuþtur.
• Dünyada her ulusun varlýðý, kýymeti, özgürlük ve baðýmsýzlýk hakký, sahip olduðu ve yapacaðý uygar eserlerle orantýlýdýr. Uygar eser meydana getirmek yeteneðinden yoksun olan uluslar, özgürlük ve baðýmsýzlýklarýndan soyutlanmaya mecburdurlar. Dumlupýnar, 30.08.1924.
• Milletimizin hedefi, milletimizin ideali bütün dünyada tam anlamý ile medeni bir sosyal toplum olmaktýr. Bilirsiniz ki, dünyada her kavmin varlýðý, kýymeti, hürriyet ve baðýmsýzlýk hakký, sahip olduðu ve yapacaðý medeni eserlerle uyumludur. Medeni eser meydana getirmek yeteneðinden yoksun olan kavimler, hürriyet ve baðýmsýzlýklarýný kaybetmeye mahkumdurlar. Ýnsanlýk tarihi baþtan baþa bu dediðimi doðrulamaktadýr. Medeniyet yolunda yürümek ve baþarýlý olmak, hayatýn þartýdýr. Bu yol üzerinde duraksayanlar veya bu yol üzerinde ileri deðil geriye bakmak cahilliðinde ve gafletinde bulunanlar, medeniyetin coþkun seli altýnda boðulmaya mahkumdurlar. Medeniyet yolunda baþarý yenileþmeye baðlýdýr. Sosyal hayatta, ekonomik hayatta, ilim ve fen sahasýnda baþarýlý olmak için tek geliþme ve ilerleme yolu budur. Hayata egemen olan kurallarýn zamanla deðiþmesi, geliþmesi ve yenilenmesi zorunludur. Medeniyetin buluþlarýnýn, tekniðin harikalarýnýn, dünyayý deðiþiklikten deðiþikliðe uðrattýðý bir çaðda, asýrlýk köhne zihniyetlerle, geçmiþe baðlýlýkla varlýðýn korunmasý mümkün deðildir.
• Ülkeler çeþitlidir, fakat uygarlýk birdir ve bir ulusun ilerlemesi için de bu tek uygarlýða katýlmasý gerekir. (AKDTYK., Atatürk Araþtýrma Merkezi, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Ankara, 1997, Cilt III, s.91)
• Dünyada her topluluðun varlýðý ve deðeri, özgürlük ve baðýmsýzlýk hakký, sahip olduðu ve yapacaðý uygar yapýtlarla orantýlýdýr. (1924, Dumlupýnar) (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araþtýrma Merkezi, C. II, Ankara, 1997, s. 187)
• Asla þüphem yoktur ki, Türklüðün unutulmuþ büyük uygar özelliði, büyük uygarlýk yeteneði, bundan sonraki geliþimi ile geleceðin yüksek uygarlýk ufkunda yeni bir güneþ gibi doðacaktýr. (1933, Ankara) (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araþtýrma Merkezi, C. II, Ankara, 1997, s. 319)
• Ýnsanlar olgunlaþmak için bazý þeylere gereksinim vardýr: Bir ulus ki resim yapmaz, bir ulus ki heykel yapmaz, bir ulus ki tekniðin gerektirdiði þeyleri yapmaz; itiraf etmeli ki o ulusun ilerleme yolunda yeri yoktur. Oysaki bizim ulusumuz, gerçek nitelikleriyle uygar ve ileri olmaya layýktýr ve olacaktýr. (1923, Bursa) (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araþtýrma Merkezi, C. II, Ankara, 1997, s. 71)
• Türkiye Cumhuriyeti þeyhler, derviþler, müritler ve mensuplar memleketi olamaz. En doðru ve en gerçek yol, medeniyet yoludur. Medeniyetin emir ve isteðini yapmak, insan olmak için yeter. (1925, Kastomunu) (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araþtýrma Merkezi, C. II, Ankara, 1997, s. 225)
• Türklerin asýrlardan beri izlediði hareket, devamlý bir yönü korudu. Biz daima doðudan batýya doðru yürüdük. Eðer bu son yýllarda yolumuzu deðiþtirdikse, kabul etmelisiniz ki, bu bizim yanlýþýmýz deðildir. Bizi siz zorladýnýz. Bu deðiþiklik gelip geçici ve istemeksizin oldu. Takdir etmelisiniz ki, doðuda yerleþim seçimine zorlandýðýmýz için, ýrkýmýzýn beþiði ile ilgili olmasý nedeniyle, olabildiðince yakýn batýda bir yerleþim seçtik. Ama bedenimiz doðuda ise, düþüncelerimiz batýya doðru yönelik kalmýþtýr. (29.10.1923, Fransýz Muhabiri Maurice Pernot’ya Demeç.)
• Ülkemizi çaðdaþlaþtýrmak istiyoruz. Bütün çalýþmamýz Türkiye’de çaðdaþ, dolayýsýyla batýlý bir iktidar oluþturmaktýr. Uygarlýða girmeyi arzulayýp da, batýya yönelmemiþ ulus hangisidir? (29.10.1923, Fransýz Muhabiri Pernot’ya Demeç.)
• Ülke mutlaka modern, uygar ve yepyeni olacaktýr. Bizim için bu, yaþam davasýdýr.1923