Ýki boyutlu yüzeye baðlý alan, üç boyutlu hacmin germesiyle yýrtýlýp bölünüyordu. Bu bölünmeyle yüzeydeki bölüntüler arasý bir durumla girmiþtir. Bu giriþme, az çok iç ve dýþ etkiye maruz kalan bir bölüntüler arasý bir çeþitlilikti (mutasyondu).

Bir sosyal süreci ritüelime etmek ya da sembolize etmek veya ayinleþtirme iþi o süreci ibadeti kýlar. Sosyal ritüeller anlaþýlmaz olana bir anlaþýlma bir anlatma olan baðlamdýr.

Ritüeller neye baðlamdýr? Bir olgu ve olayýn öncesini sonrasýna; geçmiþini þimdiye dönüþen anlama ve anlatýmlara belirsiz olan olgu ve olaylarý anlama, anlatýma ve eyleme baðlamdý.

Ýki farklý süreç ve oluþum birbirine doðru; geri olanýn ileri olana doðru deðiþmesini konu etme iþi baðlam iliþkisidir. Bir baðlamýn sosyal özneler tarafýndan mantýk, edilmesidir. Kolektif senkron yapmasýnýn sosyal anlam karþýlýðý ritüeldi.

Ritüeller tamamen öznel çýkarýmdý. Bu çýkarým sosyo kolektif baðlaným yapmaya atýf olan bir çýkarýmdý.

Kuantum süreçler ve atom boyutlu moleküler süreçler; anlýk bir geçiþ zamanýn, üssel dallanma çatallanma alný içindeydiler. Üssel durumlar dallanma çatallanmaya yol açýyordu. Dallanma, çatallanma içinde en az direnci olan yol, sürece eðim ve akýþ (baðlam) ile olunan yoldu.

Sosyo toplumlar da nesnel baðlamlý bir konuyu, ya geçmiþten günümüze "ritüelime bir baðlamla" anlama yaparlar. Ya da bilim sel baðlamla bir anlam yaparlar. Türümüz iki tutumdan biriyle, geçmiþi þimdiye ve geçmiþi geleceðe baðlam yaparlar.

Ritüelime bir baðlam içindeki kiþi elmayý insanýn aðýz tadýna göre bir amaçla anlayýp dünyayý yorumlar. Rüzgârý aþýlayýcý amaçla meyvenin oluþumu üzerinde meyvenin bizim için oluþuna baðlamdýlar! Ben içince bir anlayýþ içinde depremi de yapýlan yanlýþlarýn karþýlýðý bir cezalandýrma ritüelle anlam ve söyleme dönüþürler!

Kiþiler bozuk bir ritüelime anlayýþtan doðan öfkeyle; bir deprem þiddeti ölçüsü olan 7,4' ü 7,4 size yetmedi mi? diyen dýþlayýcý pankart ve dövizlerle "fikri ifade içinde" olup; sosyo topluma uyarý vermeye çalýþýrlar!

Oysa içinde cezalanacak kimse olmadýðý halde, Ay'da da depremler olmakta. Ýçinde aþýlanacak bitki ve meyve türü olmadýðý halde Mars'ta, Ýo ’da da rüzgârlar olup, rüzgârýn sesini dinleyebilmekteyiz. Kim için olduðunu bilmediðimiz Mars yüzeyinde esen rüzgârýn kaldýrdýðý toz hortumlarýný görmekteyiz!

Eþ deyiþle baðlamlar filim karesini izler gibi dondurup mana edeceðimiz anlýk kuantum süreçlerdi. Yine makro düzenli belirsizle nicel ve niteliktiler. Nasýl ve nicedirler. Kuantum dünya determine deðilken, makro dünya determineydi.

Kuantum dünya belirsizle olan dalgalar olasýlýðýydý. Belirsiz durumla olanlar belirli baðlam üstekisine gözlemci etkisiyle çöktürülürler. Nesneler dünyasý molekülerdir. Belli koþullar altýnda bir düðüm; bir kavþak noktasýyla, nesnel olgular ve olaylar kendi anlýk geçiþ süreçlerini oluþurlar.

Ýþte nesnelerin anlýk geçiþ süreci olan dalga salýnýmlý enstantanelerine, sosyo özneler tarafýndan anlam yüklenir. Deðiþme dönüþme noktalarýna yapýlan anlam yüklemeli modülasyonlar, o dönüþmeyi o anlamla ritüelime eder. Ritüel edilen anlamlar insan duygularýyla büyütülürler.

Evrendeki moleküler olgu ve olaylar belli bir fizikle; iç düzenli oluþumlardýr. Bunlarýn belli koþullar altýnda belli tekrarlarý vardýr. Ýnsan tarafýndan anlaþýlamayan olgu ve olaylar ritüelce yaklaþýmla anlaþýlýr ediliyordu.

Yani kendi nesnel geçiþ evresinin tekrarlarýný kiþilerin söylem iliþkileriyle büyüten öznel anlayýþlý salýnmalar, bu öznel anlamalarý, o olgu ve olaya ritüel yaparlar. Ýbadet yaparlar.

Bir totem alaný, ittifaký alan iliþiklerine dönüþtüren ritüeller; eskiden eskiye sosyal alan içinde bulunan güvenli bölge denen tapýnaklarda, ittifaklarla birlikte ibadet kültürüne dönüþürler.

Bu türden geçiþ dönemi olgu ve olaylarýyla anlam eþleþtirmeleri olan birçok ritüeller vardýr. Ritüel eþleþtirmesi hem geçiþ dönemi belirsizlerine karþý yapýlýr. Hem de geçiþ dönemi olgu ve olaylarýna yapýlan anlam eþleþtirmeleriyle yapýlýr.

Örneðin; totemi mana anlayýþý, ittifaký mana anlayýþýna dönüþmüþtü. Bu ittifaký dönüþmeyi yapan gücün, üretim gücünde geldiðini göremeyen sosyal mantýklý anlayýþlar; bu dönüþmenin taraflarý olan her bir grubu "birbirinizle tanýþasýnýz diye, birbirinizle yarýþasýnýz diye ayrý ayrý milletler halinde yaratýldýðýný" söyleyen ritüel hikâyelerine dönüþecekti!

Milyonlarca yýl ne birbiriyle tanýþmýþ ne birbiriyle yarýþmýþ olan gruplar þimdiki ritüel içinde birbiriyle tanýþacak olanlar, birbiriyle yarýþacak olanlardý (!) "Ýttifak kardeþliðiyle" birbirine tanýþma ve yarýþmanýn baðlamý ediliyorlardý!

Kardeþlik totemi mana ritüeli içinde grup içindeki kiþilere dokunma ve temas emenin vizesiydi. Sizinle kardeþ olmayan grup dýþýndaki baþka totem kiþilere de dokunmamanýn temas etmemenin tabu ritüeliyleydi.

Ýþte "ittifak kardeþliði" ittifaký baþlatabilmek için dýþ gruba dokunmaya ve temas etmeye izin veren bir geçiþ ritüeliydi. "Totem kardeþliði" yerine þimdi "ittifak kardeþliði" ritüeli vardý.

"Totem kardeþliði" þimdi totem kardeþler arasýnda "cinsel dokunma yasaðýna" dönüþmüþtü. Neden? Ýttifak zorunluydu. Keyfi deðildi. Ýttifak kurabilmek için baþka totem soy kiþilerle bir grubun diðer grupla cinsel temas yapabilmesi için bu ritüel getirilmiþti. "Ýttifak kardeþliði" totemi yapýdan ittifaký yapý içine geçiþe vesile olan bir ritüelidir.