“Raký ucuz olsa da çoluk-çocuða da içirsek”
Herhalde, millet olarak en iyi yaptýðýmýz þey, bir iþin hilesini düþünmektir.
“Oyunu öðrenmeden hilesini öðrenmek” diye bir deyim vardýr. Tam da bizim için.
Almanya’daki jetonlu sigara makinelerine, buzdan jeton atýp yýllarca bedava sigara alma iþini ilk Türkler icat etti. Sonralarý yaygýnlaþýnca, saf Almanlar tedbirini aldý. Ama bizimkiler durur mu? Jetonlarýn ucuna uzun çubuklarý kaynak yaptýlar; sigara makineden düþünce, jetonu geri çekip aldýlar.
Euro, Türkiye’de piyasaya çýkmadan 1 hafta önce, Ýstanbul’da sahtesi yakalanmýþtý. Daha gerçeði çýkmadan, sahtesini yapan bir millet, neler yapmaz ki…
Pazara gidiyorsunuz, marketteki çamaþýr deterjanýnýn 5’te bir fiyatýna deterjan satýlýyor. Sokak aralarýnda piyasanýn onda birine bulaþýk deterjaný veya temizlik malzemesi alabilirsiniz.
Þimdi hâlâ var mý bilmem? Eskiden Karadeniz’de her kasabada, köyde atölyeler vardý. Dünyadaki tüm silah çeþitlerinin benzerleri yapýlýrdý. Bu “Laz yapýsý” silahlarýn usta ellerden çýkanlarý, gerçeðinden farksýz olurdu.
Sakarya’nýn Akyazý ilçesinde ve köylerinde gerçeðinden kaliteli Marlboro sigaralarý üretildiðini okuduk gazetelerden.
Tuðladan kýrmýzý biber; ayakkabý köselesinden karabiber; soya fasulyesinden sucuk; çitlembikten zeytinyaðý; asitten sirke ve þarap yapmak, basit ve demode iþler bizim için… Margarinle patates haþlamasýný karýþtýrýp tereyaðý yapanlar, süt tozundan yoðurt, peynir imâl edenler de yurdum insaný…
Birkaç yýl önce, insan kopyalanacaðýný duyunca, “Garanti biz yaparýz bu iþi, hem de aslýndan daha iyi” diye düþünmüþtüm. Þimdiye kadar bir ses çýkmadý. Belki de yapýlmýþtýr da, kalite kontrol aþamasýndadýr.
Ocak ayýnda, sahte olmayan sahte para yapýldýðýný da duyduk çok þükür. Yeni tedavüle giren 1 YTL’nin boyasýný silip, 20 YTL’nin renk ve figür ve yazýlarýný aslýna uygun basmýþlar. Yani, kaðýdý Merkez Bankasý’ndan, iþçilik vatandaþtan…
Korsan kitaplar, korsan kasetler, piyasada zibil…
Arabanýza bir parça almak için Sanayi’ye gitseniz, ilk karþýlaþtýðýnýz soru “Orijinal mi olsun, yan sanayi mi?” olur. Tamirciler, tecrübelerine göre birçok parçada yan sanayiyi öneriyorlar. Daha kaliteliymiþ.
Sahte ehliyet, nüfus cüzdaný, pasaport, zaten çocuk oyuncaðý… Zamaným olsa, ben bile yaparým.
Gelelim son günlerde ülke gündemini oluþturan sahte raký faciasýna. 2003 yýlýnda Türkiye’de 70 milyon litre raký satýlmýþ. Bu miktar, 2004’te 44 milyon litreye düþmüþ. Bu, insanlarýn içkiden vazgeçtiklerinden deðil elbet. Bir kýsmý, 4 kez yapýlan ÖTV zamlarýndan sonra, daha ucuz içkilere yönelmiþ. Geri kalan kýsýmdaki boþluðu da sahte rakýlar doldurmuþ.
Ýlkel aletlerle, aðýllarda, bodrum katlarda, ahýrlarda üretilen sahte rakýlarý, gerçeðinden ayýrt edebilmek, kolay deðil. Þiþe zaten ayný. Etiket de öyle. Kapaðýný ve koruma jelatinini yapmak da bu iþi meslek edinenler için hiç de zahmetli bir iþi deðil.
Velhasýl, fiyat bu denli yükselince, baþta bayiler olmak üzere, lokantalarýn ve meyhanelerin sahte rakýya yönelmeleri de kaçýnýlmaz oluyor. Talep artýnca da, müteþebbislerimiz, bir milli görev olarak, talepleri karþýlamak için büyük fedakârlýklarla iþe koyuluyorlar. Tabi bu arada 70 milyon litre ile, 44 milyon litre arasýndaki 500 trilyon liralýk bir cazibe de, yeni bir sektör oluþturuyor piyasada.
Rakýnýn sahteliðinden vatandaþýn hiçbir kârý yok. Gerçeðini de, sahtesini de ayný fiyata alýyor. Üreten, daðýtan, satan kesimler sebepleniyor bu 500 trilyondan… Bu maddi zarar devletin; kaybolan saðlýk ve yiten can da vatandaþýn.
Ta baþtan beri verdiðim örneklerden de anlaþýlacaðý gibi, aslýnda biz tüm sahte mallarý, gerçeðinden farksýz, hatta daha kaliteli yaparýz da, raký iþinde niye böyle oldu? Yani, bu sahte raký imalatçýlarý, metil alkôl deðil de, etil alkôl kullansalardý, 30 kiþi ölmeyecekti ve devletin güçleri de sahte rakýnýn üzerine bu kadar gitmeyecekti. Üstelik etil ile metil alkôl arasýnda fiyat farký da yok. Yani mâliyet ucuz olmadýðýna göre sahtecilikte tecrübeli, becerikli, uzman taklitçilerimiz niye metil alkôl kullanýp da, bindikleri dalý kestiler? Yani, niye adam gibi sahte raký yapmadýlar? Son günlerdeki sahte raký olayýnda, üzerinde düþünülmesi gereken en önemli soru bu…
Madem hinlik bizim yapýmýzda var. Öyleyse biraz hince düþünelim. Saðlýða zararlý olmayan maddelerden sahte raký yapmak varken, onca insanýn ölümüne neden olacak maddelerden ayný maliyetle sahte raký yapmak, hangi aklýn iþi olabilir? Biliyorsunuz, 3 özel þirket de raký üretiyor ama piyasada Tekel’in Yeni Raký’sý kadar tutulmadý. Bu özel rakýlarýn taklidi yapýlamýyor. Çünkü kapaklarý bilyeli. Yani þiþelere yeniden dolum yapýlamýyor. Durum öyle olunca, ister istemez insan düþünmeden edemiyor; Yeni Raký’dan özel rakýlara doðru bir yönelme mi olacak diye…
Ya da, bira ve þarap üreticileri, akþamcýlarýn rakýdan kaçmasýndan medet mi umuyor diye de bir hinlik gelmiyor deðil aklýmýza…
Rakýdaki sahteciliði önlemenin birinci yolu, sahte rakýlarýn üzerine “Sahte Raký” diye yazýlmasýný zorunlu hâle getiren bir yönetmelik yayýnlanmasý. Ancak, o “Sahte Raký”nýn da sahtesi yapýlýrsa, isim uzar gider, etikete sýðmaz. Dolayýsýyla, bu yöntem iyi bir çözüm deðil. En iyisi, Yeni Raký’nýn fiyatýný ucuzlatmak. Hiç olmazsa, Civeleðin isteðini de yerine getirmiþ oluruz. Hani, “Þu raký ne güzel bir nimet… Keþke ucuz olsa da çoluk-çocuða da içirsek” demiþ ya…