Ömer AKŞAHAN

Bize yazmayı öğreten değerli öğretmenlerimiz mi yanlış öğretti bilmem ama zaman zaman internet sitelerinde karşılaştığım “Mutlaka Okuyun…” başlıklı yazılar beni o yazıdan resmen uzaklaştırıyor. Adeta yalvarırcasına bir ifade içeren bu başlıklardan uzak dururum.     

Yahu şu memlekette her şey önemli, her şey mutlaka ele alınması gereken konu değilse neden bizler bilgisayarın başına oturup saatlerce kafa patlatırız ki?

Kimi zaman televizyonlarda çıkar birileri, ağzını doldura doldura der ki:”Konuşursam Türkiye’de yer yerinden oynar!” Kardeşim sen 7,4 büyüklüğünde bir deprem misin ki, konuşunca ortalık yıkılıp, yerle yeksan olacak? Hadi canım sen de…

Oysa bize kompozisyon derslerinde öğretilen şey, bir yazıyı okutan başlığıdır ya da kitabın adıdır, şeklindeydi. Biz de buna göre davranarak yazmayı sürdürüyoruz. Ne denli başarı olduğumuzun takdirini de değerli okurlarımıza bırakıyoruz.

Bir eve vardığımızda eskiden kapı zili yerine tokmak vardı. O kapı tokmağı bile nasıl bir eve geldiğimizi bize anlatmaya yeterdi. Yani el işçiliği yapılmış, bir at ya da aslan figürlü kapı tokmağı, o ailenin varlıklı, estetik duyguları olan ve bu tür ayrıntıya önem veren birileri olduğunu çağrıştırırdı.

Günümüzde ise kapı ziline bakarak benzer şeyleri düşünmemek elde mi? Demem şu ki, kitabın adı da kapı tokmağı ya da zili gibidir. Ya bizi kendine çeker ya da uzaklaştırabilir. Hoş, burada İlhan Berk geldi aklıma birden. Kendinin reklâmını yapmak için Ankara’da kapı kapı dolaşıp, zile basarmış. Karşısına güzel bir genç kız çıktığında da, “Ünlü şair İlhan Berk burada mı oturuyor?”diye sorarmış. Onun için zilin rengi, şekli önemli değildi herhalde!

Öyle bir medya anlayışı gelişti ki şu garip ülkede, ki özellikle televizyon kanallarının reyting savaşları karşısında okumayı çoktan unutmuş ve beyaz cam mahkumu durumuna gelmiş insanlar ne yapacaklarını bilemez haldeler.

Kendinizce önemli bir program izlersiniz ya sürekli alt yazı geçer ya da sık sık reklâm kuşağı devreye girer. Her halükarda durum izleyene büyük bir sıkıntı yaşatır ama ne gam, varsa yoksa o kanalın alacağı reytingdir önemli olan. Siz zaten edilgen konumundasınızdır. Bazıları da der ki, elinde kumanda cihazı yok mu, zapla gitsin… Elbette bunu yapabilir insan, hem de çok kolay. Kolay da program ya da dizinin tam havasına girmişsin, kâh öfkeleniyor kâh seviniyorsun hadi pat reklâmlar! Olacak şey mi bu, seyirciye büyük haksızlık değil mi?

Nedendir bilmem, şu sıralar İlhan Berk yeniden benim gündemime girdi. Yaşlanıyorum galiba ben de. Onun, “Elyazılarına Vuruyor Güneş” adıyla yayımladığı günlüğünü elime aldım. Yavaş yavaş okuyup, sindirmeye çalışacağım. 14 Ekim 1955’te DİL O BELALI İŞ başlığını taşıyan günlüğünden küçük bir alıntıyla yetineceğim.

“Şimdilerde daha da iyi anlıyorum, bir ozanın yetişmesi, öteki çağlara kalması bir elli yıl ister. Bir kere, dil öyle kolay öğreniliverecek nen değil. Bunun için olacak, Voltaire, yazılarının birinde, kişi üç yılda, beş yılda yabancı bir dili, bir onbeş yılda da öteki dilleri öğrenir, ama kendi dilini öğrenmesi yıllara sığacak iş değildirleyin bir söz eder. Yeryüzünde bundan daha doğru söz söylenmiş midir bilmem. Hele şiir dilin çabasına öylesine bağlı ki, anlatamam.”(*)

Günümüzde yaygınlaşan edebiyat sitelerinin de televizyon kanallarından kalır yanları pek yok. Hemen birçoğunun derdi yüksek reyting alıp, Google reklamlarından pay kapmak. Bunu sağlamak için de yazar sayısını artırıp, onlar sayesinde siteye sıkça girmelerini ve tıklanma oranlarını artırmanın peşindeler. Yazı kaliteliymiş, yok beş para etmezmiş umurlarında değil. Varsa yoksa reyting.

Bu durum nereye kadar böyle sürer bilinmez ama bilinen şey Türk edebiyatına çok da fazla bir şey katmadıklarıdır. Şimdiden binlerce yazı ve adına şiir denen sanal ürünler internet çöplüğünde imha edilmeyi beklemektedir. Hatta bu konuda somut bir örnek vermek isterim. Zamanla ürünlerimi sergilediğim bir edebiyat sitesinde kendisini şahsen tanıdığım bir şairin şiirinin altına düşülmüş yorum durumun vahametini göstermesi açısından ilgimi çekti.

Bakın ne yazılmış:
”Tam on bir kere eklenmiş bir şiir.
Neden?
Ego tatmini...
Sayfanızda bu rakam ortaya çıkıyor ve varılacak netice de bu. Üzgünüm.
Şimdi şiire baktığımızda hakikaten güzel. Ama şiir güzel diye ve üretemiyorsunuz diye defaaten bu şiiri eklemeniz bence abes. Hatıralarınızla ve yaptıklarınızla övünmeye başlıyorsanız... Yaşlanıyorsunuz demektir.
Haksızsam, haksızsın deyiniz, sizden özür dileyeyim.
Velhasıl... Durumunuz bir şair olarak iç açıcı değil. Kendinizi geliştirdiğinizde sizden daha iyi şiirler okumak dileği ile sayfanızdan ayrılıyorum.
Sizi üzdüysem, ben de üzülürüm. Ama dost olmak istiyorsam acı söylerim. Saygılar...”

Söylenmek istenen sanırım şu: Evet, siz zamanında güzel şiir yazıyordunuz ama artık üretemiyorsunuz. Artık bir yerde durmasını bileceksiniz. Onbir kez aynı şiiri yeniden ısıtıp ısıtıp siteye eklemenin âlemi yok. Bu, olsa olsa, popülerliğinizi yitirme korkusu içinde olduğunuzu gösterir.

Ha yazının başlığına, “Mutlaka Okuyun” yazmışsınız, ha aynı şiiri defalarca yeni diye siteye koymuşsunuz, yapılan şey doğrusu ne yazarlık adına ne de şairlik adına etik değil.

Bu tür çabalarla Türk edebiyatı bir arpa boyu yol kat edemez; edeceğine inananlar varsa yolları açık olsun derim.

(*) Elyazılarına Vuruyor Güneş, İlhan Berk, s.25, Tan yayınları, Ocak 1983, Ankara.