UFUKSAL YOL ARALAMA



Ýnsan ufku belkide aralanmasý en zor olan, ama giderek aralanan bir ufuk. Baþka yaratýk ve hayvanlar açýsýndan böyle bir durumun oluþu beklide yok denecek kadar az. En azýndan olmadýðýný düþünüyoruz. Ama insanlýðýn ufkunu aralamakta pek öyle kolay olan bir þey deðil. Algýlamadaki dikey ve yatay geliþimlerin olabilmesi için bir dizi süreçler oluþmasý gerekir. En çokta bir insanýn ömründeki geliþimi ile nesillere bilgi aktarýmdaki sönüm ve algý farkýndalýðýnýn oluþumuna kadar geçen zaman önemli. Bir bilim insanýn yýllar önce yaptýðý bir yaratmayý, bakýyorsun ki yüz yýl, iki yüz yýl geçmiþ tozlu raflarda unutulmuþ bulabiliyoruz. Ýletiþim teknolojisinin geliþimi giderek bu tür olaylarý azaltsa da bunlar hep olmaya devam edecek olaylardýr. Birisinin algýlayýþýndaki farklýlýðý bir baþkasýnýn yakalamasý, ilk etap da en az onun kadar bir algý içinde olmasýný, sonrada o bilim insanýnýn en son yakaladýðý algý içine girebilmesi ile mümkün. Fakat bu durum da oldukça zordur. Bu durumun kolay olan yönü dönemsel ama kuþak farký ile birlikte çalýþan bilim insanlarýnýn olmasý ile mümkün olur ya da ilerleme acýsýndan kolaylýk saðlar. Ama giderek ekip çalýþmalarý artsada dallanmalarýn olmasý nedeni ile bütünsel bir algý geniþlemesi için sentez bilgi birikili insanlarýn azlýðý ve onlarýnda bireysel kaygý ve menfaatleri bu tarz üretkenliðinin önünde bir ket oluþturmaktadýr.

Algý geniþliði artmasý beklide bütün disiplerin sentezini giderek büyütmekte yatýyor. Bu nedenle de genelde bir okullaþma tarzý yoðun ve etkileþimli bilim çalýþmasý gerekli. Gerçi NASA gibi ulusal ve uluslararasý kuruluþlarýn çalýsmalarý örnek oluþturmaktadýr. Fakat yine de uluslarýn menfaati ve çýkarlarý nedeni ile bu mümkün görünmüyor. Çünkü giderek bilimsel geliþmeler ülkeler arasýnda ekonomik savaþýn temel malzemsi olamaya baþladý.

Bireysel araþtýmalarda insani çaba bazen her þeyin ötesine gecebilir. Bu kiþi bilimde, sanatta, felsefede ve diyer disiplinlerdeki geliþmeleri yakýn takip ederse; kendi sentezine gider. Bu durumda insan, diðer akýmlarýn grup yönlendirmelerine baðlý kalmadan kendi özgür düþün alanýnda istediði gibi düþünerek bunlarýn sýnamasýný yapabilir. Zihin sonuçta bir labaratuavar gibidir.



Mesut Kahveci