BÝR DARBE MASALI



     Yýllar yýllar önceydi. Belki anýmsayan bile çýkmaz. Bizim köyde yakacak meþe odununun parayla satýldýðý, muhtarlýk seçimlerinde oylarýn hediyesiz verildiði ilkellik yýllarýndan bahsediyorum.
      Kimi komþu köy muhtarlarý köyümüzün huzurunu, zenginliðini kýskanmýþ olmalýlar; bozmak için sinsi planlar yapmaya baþlamýþlar.
O yýllar okulun önünde gevrekçiler, macuncular olurdu. Bir gün satýcýlarýn arasýnda mantar tabancasý, kýzkaçýran, çatpat gibi patlayýcý oyuncaklar satan satýcýlar türedi. Ýlkokul çaðý ya, bayram seyran olmasa da çocuklar baþladý harçlýklarýný böyle þeylere vermeye, gürültü yapmaya. Hatta okul çýkýþý köy meydanýndan geçerkenki patlamalardan bütün hayvanat ipini koparýp saða sola kaçýþýr oldu.
Köyün sözü dinlenen yaþlýlarýnýn bu patlayýcý oyuncak satýcýlarýnýn köye sokulmamasý için muhtarý defalarca uyarmalarýna, muhtarýn da önlem alacaðýný söylemesine karþýn satýcý sayýsý gitgide arttý.
Artýk öðlen aralarý, akþam paydosu saatleri sýkýntýya dönüþmüþ, köylü ipini koparacak diye hayvanlarýný uzak yerlere baðlamaya baþlamýþtý.
Çocuklar oyun olsun diye yapýyorlardý ama, komþu köy muhtarlarýnýn ve özellikle Erikli köyü muhtarýnýn amacý baþkaydý.
      Köyün yaþlýlarý muhtarla bir daha görüþtüler, hatta eski muhtarla, muhtarlýða aday olmuþ köylülerle de görüþtüler. Hepsini bir araya getirmeye, çare bulmaya uðraþtýlar; olmadý.

…

Bu arada olaylarý izleyen birileri daha vardý. Köyün birinci bekçisi Kani efe ile kýr bekçisi ve gece bekçisi.
      Bunlar sýk sýk toplantýlar yapýyorlar, önlemler düþünüyorlar, hatta muhtarý da uyarýyorlardý. Ama, çözüm bulunamýyordu.
Bir gece Kani efeyi uyku tutmadý; kalktý köy kahvesine gitti. Kýr bekçisini de uyku tutmamýþ, gece bekçisinin yanýna gelmiþ çay içiyorlardý:
- Arkýdeþla! dedi, Kani efe; hayvan haþat ipini koparýyo, her bir þey telef oluyo. Bu muhtar Süloman satýcýlarý bile kovamadý, yönetimi ele alalým. Baþka çare yok.
Nasýl nasýl? derken “Önce muhtarý etkisiz hale getirelim” dediler. Keza, eski muhtarý da yine üyeleriyle birlikte etkisiz kýlmak uygun olurdu. Baþladýlar kapý kapý adam toplamaya. Bu muhtardý, bu üyesiydi; bu eski muhtardý, bunlar da onun ihtiyar meclisi üyeleriydi; aha bu da aday olduydu da seçilemediydi, derken kim var kim yok toplandý; muhtarlýk konukevine yerleþtirildi.
Kilidi bozup dýþarý çýkamasýnlar, diye de kapýnýn üstünden zincirle baðlandý.
      Artýk yönetim yetkisi ellerindeydi. Malum eski baþbekçi Kani efe, sabaha karþý kendi sesinden bir duyuru yaptý:
- Diyerli Ekmekçi köylüleri, sevgili hemþerilem; gulanýzý açýn, dinlen! Pamýk topluma, haman savýrma, susam silkme iþlerini böyünkü gün arý verilmiþtir. Bundan sonu yollara çýkman, eenizde oturun.
      Bu duyuru, olaðanüstü hal ilaný ile sokaða çýkma yasaðý getirildiði anlamýna geliyordu. Köy önemli günlere gebeydi.
O gün patlayýcý oyuncak satýcýlarýnýn hiçbiri gelmemiþti.
Yine ayný gün, elinde mantar, mantar tabancasý, kýzkaçýran olan ve olabilecek bütün çocuklar arandý. Bu çocuklarýn ýslahý için köyün en dövüþken adamlarýndan þaplak ve kamçý ekipleri kuruldu.
      Kani efe kendini geniþletilmiþ muhtarlýk yetkileriyle donattý. Her geçen gün yumuþak görünen kiþiliðinin altýnda sert bir adam saklandýðýný belli etti. Hatta o denli insafsýz davrandý ki, “Efe dövme þu çocuklarý diye” çaðrýda bulunanlara:
- Dövmeyem de macun mu ikram edem gadeþim? diye çýkýþtý.

     …


Yeni muhtar Kani efenin getirdiði yenilikler bununla sýnýrlý kalmadý:
     “Yüreðim yufka, dayanamýyorum” deyip birinci ve ikinci sýnýf öðrencilerini dövenlere büyük cezalar getirdi. Ardýndan bütün birinci ve ikinci sýnýfý üçüncü sýnýfa yükseltti.
     Çocuklar bir þeyler öðrenir de büyüyünce muhtarlýðý elinden alýrlar diye ellerindeki tüm tarih, masal, þiir ve öykü kitaplarýný toplattý, köy meydanýndaki havuza attýrdý.
     Yasaklar çocuklara getirilenlerle sýnýrlý kalmadý; köye okunacak gazete sokulmasýný da yasakladý. Daha çok, hamamdan yeni çýkmýþ da esvabýný sýrtýna geçirmeye fýrsat bulamamýþ bayan resimleri basan gazetelerin girmesine izin verdi. Kahvelerde oturanlar birbirlerinden gazete isterken “Okudun mu?” yerine “Baktýn mý?” diye sormaya baþladýlar.
Bu durum bilinmeyen kimi þeylerin ortaya çýkmasýna da sebep oldu. Bakkal Bayram efe, dükkanýn önüne sandalyesini atar, boþ kaldýkça gazetesini okurdu. Bir gün baktýk ki, sarýþýn bayanýn ayakkabýlarý yukarda, saçlarý aþaðýda.

     …

     Bunlar yaþanýrken darbeci muhtar Kani efenin getirdiði yenilikler kültürel alanla da sýnýrlý kalmadý, siyasal ve ekonomik alanlara taþtý:
     Erikli muhtarý ile çok yakýn arkadaþlýk kurdu. Onun hiç bir ricasýný kýrmadý; köye ait terzi ve berber dükkaný ile has ekmek fýrýnýnýn iþletmesini, ticari yetenekleri çok deyip, mantar tabancasý ve kýzkaçýran satýcýlarýna verdi.
     Köy arazilerinin Erikli köylülerine kiralanmasýna, hayvanlarýnýn baþýboþ ve sürüler halinde köy meydanýndan geçmesine, bizim köyün meralarýnda serbestçe yayýlmalarýna karþýlýksýz olarak izin verdi.
     Eriklililer, bizim bir kuzumuz sýnýrý geçse ceza kestiði halde, onlarýn baþýboþ eþek sýpalarýnýn ve taylarýnýn köyün en yaylýmlý meralarýnda yayýlýp karýn doyurmalarýna izin verdi.
Artýk köy bizim köyümüz deðildi; Erikli köyü’nün bir parçasýydý.
     Hatta, Erikli muhtarýnýn bacanaðýnýn köyü olan ufacýk Ýzmeilköylüler bile çamýþlarýný bizim çayýn kýyýsýnda gütmeye, bizim çayda serinletmeye baþladýlar.


…
     Kani efe kendi muhtarlýðýný tam güvence altýna aldýktan sonra, konukevinin kapýsýný açtý. Ancak, içindekilere kahveden eve evden kahveye gidecek kadar serbestlik tanýdý.