Üreten totemilerin kendi içinde oluþan bir üretim iliþkileri vardý. Ama bu totemiler üretim hareketi içinde olmamakla insan deðildiler. Ýnsanýmsý da (hummanoid de) deðildiler.

Üreten totemiler insanýmsý ile Ýnsan arasýndaydýlar. Bunlar henüz ilah ta deðildiler. Ama bunlarýn ittifak kararý alan son nesilleri yine insan deðil, fakat Ýlahtýlar. Bu nedenle ilah hem fenotip olmayan insandan önce ve hem de tarihin ilk kez karar alýcýlarýydý.

Ýlahlar ittifaký, üretim iliþkileri üzerine üretim hareketini baþlatanlardý. Ýlahlar ilk aþamada Sümer ve Akad ittifakýna göre yukarý yerde ve aþaðý yerde oturanla ittifak eden, ilahlardý. Ýttifak edenler aþaðý ve yukarý yerde oturan ilahlar olmakla AN (gök) ve KÝ (yer) birleþimi ile bir araya gelenlerdi.

Artýk tanýmlamanýn yönü deðiþmiþti. Tehdit olan duruma göre yapýlan tanýmlamalardan ittifaklýlarý olan grubun ittifaka geldiði yöne göre taným yapmalar baþlamýþtý. Ýttifaka göre olan neydi? Üretim iliþkisi ve üretim hareketine baðlý olan tüm her þey ittifaka göreydi.

Üretim iliþkisi gruplar içindeydi, Üretim iliþkisi grup kiþisinin aitlik tanýmlamasýydý. Ýttifak üretim hareketi olanlar arasýndaydý. Bu da üretim hareketi ortaya koyna her bir grubun aþaðýda, yukarýda, saðda, solda yön ve yer olarak belirtilmesi olacaktý. Ýlk önce yön belirten söylem iþaret ve amblemler giderekten o gruplarýn adlandýrýlmalarý olacaktý.

Ýttifak üretim hareketini oluþan; üretim iliþkisi ve farklý kullaným olan ürünlerin takasý olmak dýþýnda baþka neyle ilgiliydi? Neyle ilgili deðildi ki? Ürettiði kullanýmlar fayda ve zararýyla yabanýl olanlarla ilgiliydi.

Hayvan gücüyle ilgiliydi. Bitkilerle ilgiliydi, Ýmar edilen toprakla; otlak olan toprakla, maden çýkarýlan toprakla ilgiliydi. Börtü böcek ile ýsýyla; sýcakla, soðukla ilgiliydi. Yaðmur ile suyla, Nehir taþmalarýyla ilgiliydi. Taþkýn yerlerinin ölçen biçen hesaplamalarla ilgiliydi. Kazmayla, kürekle, asa ile vs. ilgiliydi.

O halde üretim iliþkili üretim hareketi içinde ilgiye girenler bu ilgi oluþ yansýmalý durum ile adlandýrýlýp belirtmeleri yapýlan iletilmelerdi. Bu ad verilen iletimeler giderek zaman içinde ortaya konan durumlardan geliþmeleriyle insanýn soyutlama gücü olacaktý. Ýsimleþiþler olacaktý. Adlarýn söylemesi ve isimlere göre sesle niþlerin kategorize edilmesi olacaktý.

Yalýn totem mesleklerin isimlendirmesi dýþýnda ittifaký süreçleri ve ittifaklarý anlatan asýl anlatým dili; ittifaka göre ve insana göre olmakla oluþacaktý. Ýttifaka göre ve üretime göre biçimleniþler El’e göre biçimleniþler olmakla sistem yamultulacaktý.

Ýlah hem karþýt totem mesleki gruplarýn, kendi içinde irade kullanmalarýydý. Hem de ilahlar ittifaklý (ahitleþmeyi) bir araya getirmeyi ortaya koyanlardý (yaratýcýlardý). Gök yerde ve aþaðý yerde oturanlar fenotip tanýmlý olmayan insana göre de ilahtýlar.

Bu nedenle aþaðý yerde oturanlar (Sümerler) yukarý yer topraklarýna doðru gidip; ittifakçýlarýyla görüþmek için göðe çýkýyorlardý. Yukarý topraklarda oturan Akatlýlarda danýþmalar için aþaðý yere gitmekle gökten yere iniyorlardý.

Ýþte ittifaký gruplardan Sümer ve Akat aitleri olan ilahlar, canlý kanlý; insanlarýn bizzat görüp tanýdýklarýydý. Bu insanýn ilahý tanýdýðý ittifak alaný içinde ilahlarýn dilmun yaþamýna tanýþýklýk ettiði süreçlerdi.

Bu tanýklýðý yapýlan süreçler; melezlerin, insanlarýn da hafýzalarýydýlar. Bu hafýza ilahlý sürecin tanýklýðýydý. Ýttifaký baðýntý içinde ilahlarýn bu gelip gitmesi ittifak þartlarýný da ilahlarýn sýk sýk birbirine okuyup; "sözlü þöyleme" bu þartlarý; bu ahit sözleri birbirine doðrulatma süreçleri içinde yapýlan seremoniler de insanlarýn, melezlerin gözlemiydi.

Ýnsanýn bu gözlemi içinde olan ilahlar; kâh gökteki kült merkezine; kâh yerdeki kült merkezine; kâh tapýnak olan ittifaký kült merkezine inip çýkýyorlardý. Ön ittifaklarýn en temel özelliði; bu ittifaklarýn ilah ile diðer ilahlar arasýnda olmasýdýr.

Daha sonrada ittifak içinde ilah geleneðini insana ahit etmenin ilah-insan ittifaklarý oluþacaktý. Üçüncü aþamada ilahlarýn kendi aralarýnda üreyememeleri nedenle ilahlar teorik olarak ömür yaþlarý sonunda insanlar içinde çekildiler.

Bu süreçlerden sonra insanla-dýþ ittifaktaki insanlar arasýnda yapýlan ittifaklar zaman damga vuracaktý. Ya da tümden insandan oluþan bir ittifakla; henüz ilahlarý meydanda olan diðer bir ittifakýn ilahý arasýnda ittifaklar oluþuyordu.

Her bir grup temsilcisi ilahlar insana nazaran; görüþme, danýþma, meþveret ve muvazaa içinde olmalarý nedenle, ilahlar birbiri içine gelip gidiyordu. Ýlah ve insanlar için ittifak için iyi olduðunu düþündükleri kararlar alýyordular.

Ýlahlarýn kendi gruplarý için gördüðü iþler vardý. Ýttifak için gördükleri iþler vardý. Ýlahlar bu gelip gitmeleri içinde ittifaka ait iþleri görüþüyorlardý. Ýlahlar ittifaký ilah iþleri için yere inip (Sümer’e gidip); göðe (Akada) çýkýyorlardý. Ýþte insan göðe çýkýp yere inme sözü ile bu ittifak içi süreçleri anlatýyorlardý.

Bu ilk kuþak insan; ittifakýn kurucusu ve ittifaký kurallarýn koyucusu olan Ýlahlarla-insan sözleþmesinin tanýk ve taraflarýydýlar.

Ýlahla-ilah arasýnda olan karþýlýklý mukabele edilen manifestolar; þimdi de ittifak ilahlarýyla-insanlar arasýnda öðretilen ahitlerdi. Ýlah ve Ýnsan bu deklarasyonu yüz yüze birbirine karþý okunmakla kurallarýn bozulmadan geleceðe aktarýlmasýný saðlýyordu.

Ýlah dönemine tanýklýk eden ilk melezler çaprazlý insan atalarýmýzýn hafýzasý; bu tür günlük ya da periyodik süreçlerden oluþuyordu. Oluþan bu hafýzaya göre insanlar ve ilahlar; ilahlarýn buluþma yeri olan tapýnaklara gelip gidiyorlardý.

Ortamýn; ses efekti üzerine ya da ortamdaki dalgalanma salýnýmlarý üzerine bozucu bir etkisi vardýr. Ayný durum insanýn unutmasýyla; insanýn bir þeyi baþka türlü hatýrlamasýyla insanýn zihni hafýza dalgalanmalý salýnýmlar üzerinde de bozucu etkisi vardýr.

Ýþte ilahlar hafýzayý, bu depo bilgiler üzerinde zihinsel ortam salýnýmlý bozucu etkileri olacak karýþmalardan korumak istiyordu. Bozucu etkilerin geleceðe doðru aktarýlacak olan ezber edilen hafýza içi depo hafýza datalarýný bu bozucu etkilerde korumak için ezberle hafýzada olanlarý birbirine karþýlýklý okuyorlardý.

Yani mukabele ediyorlardý. Bu bozucu etkilenmeleri düzeltmek için ilk mesajý doðrulamak için mukabele yoluyla ilahla-ilah ve ilahla-insan ve insanla–insan arasýnda birbiriyle ayný olan okumalarla ezberlerin doðruluk kontrollerini yapýyorlardý. Ýlah ve insan geleneði, deneyimi, bilgiyi geleceðe doðru bu tür murakabelerle aktarým yapýyordular.

Ýlahlarýn ittifak içine, kendi melezleri içine, bu gelip gitmeleri; insan dilinde söyleniyordu. Ve o günlerin insaný; gelecekte o günleri bilmeyen; o günlerdeki olup biteni ve Ýlahlarý bilmeyen kuþaklara anlatýrlar iken þöyle diyecektiler. "O günlerde yerin ilahý göðe çýkardý. Gök gezmesinde bir söz ile gelirdi". "O günlerde göðün ilahý bir vaat ile yere indiðinde yerin kýzlarýndan ve oðlanlarýndan beðendiði ile buluþup birleþirdi"; diye bize kapalý olan geçmiþ süreci anlatacaklardý.

Ýttifak içinde birbirini ilk kez tanýyan gruplar, her bir grubu yer yönleriyle belirtilecektiler. Mezopotamya'nýn Sinear bölgesinde oturan Sümerler; ittifaklý olduklarý yukarý yer olan Akad topraklarýna ilk kez yukarý yer topraðý anlamýna "gök" derlerdi. Akada da yukarýda veya gökte oturan; melez insan olmayanlar anlamýna "göðün ilahý"; "göktekiler veya gök ehli" dediler.

Akad yurdunda oturan Akadlar da kült merkezli insan olmayanlar anlamýna yerde oturan kendileriyle ittifak yapýcý olan Sümerli ilahlara karabaþlar derdi. Yani yer Ehli diyorlardý. "Yer ve gök" sözcükleri ilk kez ittifakýn dil olmakla, bu þekilde kullanýldý. Melezlere göre yer ve gök tanýmý ittifakýn kurucularýnýn bulunduðu yeri tanýmlayan yön kavramlarýydý.

Totem dönemden önce ne "yer" ne "gök" kavramý vardý. Ne "yerde ve ne de gökte bulunanlar benim" diyen vardý. Ne yerde, gökte bulunanlar söylemi vardý. Ne de üreten iliþki nedenle kiþilerin mal mülk sahipliði vardý. Bu yüzden bu dönemde yer, gök ve emek ürünü mal mülk yoktu. Bunlar olmayýnca da; "yerdeki, gökteki bulunanlar benim" demeyi akýl edecek El de yoktu.

Ýttifaklar hýzla geliþme ve dönüþmeler yapýp yepyeni bir yeni doðuþ (Rönesans) olmuþtu. Ýþte bu yeni doðuþ içinde olan El; ittifak içinde olan insanýn kültürü ile "yerde ve gökte olanlar benim" diyordu. Yer dediði; Sümer’de olan emek ürünü mal mülktü. Gök dediði de; Akad’da olan emek ürünü mal mülktü. Ne daha fazlasýydý ne daha azýydý.

El ittifakýn kolektif malýna, mülküne benim diyordu. Bu yer gök ittifaký içinde ‘dokumacýlýk’ yoksa El dokumacýlýðýn sahibi deðildi. Maden iþletme yoksa El maden olan mülkün sahibi de deðildi. Yerde ve gökte olan benim dediði sahiplenmeleri üretim yapan gruplarýn totem meslekleriyle sýnýrlýydý.

O sahiplik te ancak bir totem mesleði olmakla, El’in mülkü de ilk ittifaklar içinde bir, iki; bilemedin üç ve giderek beþ, altý mesleði ile sýnýrlýydý. Elin sahibi olduðu alan ne ittifakýn dýþýydý. Ne yeryüzüydü.

Ýttifaklar, totem dönemi içinde demedikleri; bilmedikleri kavramlarý ortaya koyuyorlardý. Bir ittifakýn kendisi; dýþtaki diðer ittifaklara âlem demekle, ittifak dýþýný ve ittifak dýþýndaki diðer tanýdýklarý ittifaklarý âlem oluþla tanýmlýyordular. Bu aþamada âlem sözcüðü sadece ittifakýn çevresindeki ittifaklardý. Asla yeryüzünün kendisi bile deðildi.

Ýnanna’nýn "göðü (uzayý) gezmesi" söylemi Niburu gezegeni gibi absürt bir mekân içini gezmesi deðildi. Tarýmcý Sümerler; yerdeki Ýnanna’nýn karþýtý olan Akatlý Ýnanna’ya "göðün ineði” diyordu. Göðün ineði olan Akatlý çoban Ýnanna yere inip Eridu'yu geziyordu. Eridu’lulara göre yukarý topraklarda oturan çoban Ýnanna yukarý yer topraðýný (göðü) çoban olarak geziyordu.

El mana düþüncesi belirim vermeye baþlayýnca: yavaþ yavaþ birikti ve biçimlendi. El kendi mana düþüncesinin birikiþ ya da ihsas oluþ döneminde þöyle diyordu. "Yerde ve gökte olanlar benim". Bunu demekle kalmayacaktý. El; "Ben El Mülkül Malikiniz olarak takdir edip iradede bulundum" deyince akan sularý durduracaktý. Artýk bir zamanlarýn ittifaklar yurdunda El egemen eþecekti. El de “köleci iman ittifaklarý” yapacaktý.

Ön ittifaklar üreten iliþki nedenle ittifaklardý. Oysa El ittifaký efendi köle ittifakýydý. El'in yaptýðý keyfi takdir ve irade daha çok mal sahibi olma isteði ve daha çok köle çalýþtýrma ifsadýydý. Bu nedenle mülkü olanlarýn köleyi ölesiye çalýþtýrmak istemelerine karþýn köleler de ölesiye çalýþmaya direnç gösteriyorlardý. Bu ikilemle taraflar, “Yeryüzünde kan dökücü, fesat çýkarýcý varlýklar” olmakla; ortaya çýkýyorlardý.

El kolektif ligin içinde, kolektif oluþa karþý doðdu. Kolektif ligi anmadan, kolektif lige açýk açýk taarruz etmeden; karþýsýndakinin bencilliðine sesleniþe göre yavaþ yavaþ biçimlenen söyleyiþti. Bu yavaþ yavaþ biçimlenen birikiþ; günü geldiðinde karþý konulmazdý. Var olan inþaya karþý olmakla; yeni bir inþanýn eylem plânýydý.

Bu yeni plan içinde El ya da Ýl olan mana anlayýþý Akad dilinde "Ýlu'ydu" Kenan dili zaten "L" olan sessizi; al, el, il, il okuyuþlarý içinde söylemekle El’in adý "Ýl'di" Türkçede Ýl-baydý. Ýbrani dilinde "El'di. Ýsra-il de YHW olan mana anlayýþý Ýsrailliler arasýnda birbirine acýyan, merhamet edip yardýmlaþan El anlayýþý olmakla diðer bir görünümle El; Rabb olandý. "Elohim'di".Aramiler dilinde yine ayný mana anlayýþý ile El; "El" ve "Elah'tý"

Tüm bu söyleyiþler zaten ortak Sami dili olmakla Semitik dilerdir. Yani Afro-Asyatik Ortadoðu dil grubudur. Güney Arap dilinde Ea olan Tiamat gibi El de; "Ýl, El ve Ýlah’tý"

Birbirine etki olan ittifak ve köleci ittifaklý coðrafya alaný içinde Süryani dilinde de benzer bir söyleyiþ farkýyla El anlayýþý "Aloho ve Aloha" oluþla söyleniyordu.

Erken dönem toplumlarýnýn biçimlenme ve iliþkilerinden hareketle devam edip bu iliþkilerin güncele göre aktarýlýþlarýndan oluþan dinlerin, ana mana anlayýþý El’di.