10
Bu tür birlik içinde yapýlan eylemler, birlik içinde gösterilecek akýllar ve kullanýlacak teknik donanýmlar; birleþmenin gücünü büyütüyordu. Yalýn olan her bir tutum yan yana konmakla birikir.

Biriken yan yana þablon þema ve onun öznel imajlarý, að gözü baðýntýsý içinde birbiri ile bir arada giriþir. Yan yana ve iliþkin her bir kalýp sentezli parça süreçler giderek diðeriyle birlikte yanýna yeni baðýntýlar almakla eylem kýlavuzu bilinç olacaktý.

Gruplarla büyüyen gücü gruplarýn kullanabilmesi için o grubun yan yana getirdiði iliþkin kalýp sentezli eylemler dizgesini kendilerine yol gösterici yapmak zorundalar.

Eylemler dizgesi dediðimiz eksenler, sürecin eksen çevrimiydi. Sürecin eksen çevrimi içinde olan kiþileri de sürecin eksen çevrimine göre olan bir tutumun senkronu içinde olmalarý gerekiyordu. Kiþi veya kiþilerin grubuna karþý, aitine karþý, fedakâr olmasý gerekiyordu.

Halbuki av ve avcýlýk yapan dönem içinde av ve avcýlýk kolektif saðlama ile olmasa; kolektif saðlatma ile beraber belirmese yapýlacak soyut bir fedakârlýk, size hiçbir saðlama getirmeyecekti. Dolaysýyla fedakârlýk beliremeyecekti.

Yani temel referanslar olmasa yönelme ve saðlama eylemi olmayacaktý. Yönelme eylemi ve saðlama giriþmesi olmayýnca da doða ile sürtünme direnci en az durumla olacaktý. Ya da temel referansa göre saðlatma ve yönelmenin karþý direnci de hiç olmayacaktý.

Saðlama ve yönelme ortaya koyan dirence karþý ortak empati yapmanýn duygudaþlýðý üzerinde birleþme ve kolektif birim zamanlý süreç ortaya konmayacaktý.

Ortak duygudaþlýk, birleþme, kolektif oluþ ortaya konamaz olunca da kolektif oluþun duyumsallýðý olan fedakârlýk, özgecilik gibi aklýn öznel imajlarý ortaya konamayacaktý.

Böyle bir süreç içinde insan da olamayacaðýmýza göre insani duygular taþýmanýn fedakârlýðý içinde de olamazdýk. Kolektif birim zamanlý kolektif oluþtan ötürü fedakârca giriþen süreçler içinde olmayý kiþi ya da kiþiler þöyle anlayýp, þöyle anlatýyordular.

"Baþ baþa vermez isek taþ yerinde kýmýldamaz. Sen de elini taþýn altýna sok. Sen benim için ol ki, ben de senin için olayým. Birimiz hepimiz için, hepimiz birimiz için. Yaþat ki yaþayasýn" demenin erdemi olan söz içinde kolektiflik, fedakârlýk, özgecilik erdemini ve kiþilerin bunlarla giriþtiði senkronlu oluþunu anlayýp, anlatýyordular.

Yalýn süreçler böylesi kolektife senkron eylemlerin, öznel anlayýþlarla pekiþti. Çoðaldý. Çoðalýp pekiþenler ilk inþanýn deneyimi ve aktarým deneyimi içindeki tekrarlarýyla anlaþýlýr, bilinir bir durum olup öyle olmasý gereken meþrutlardý.

Ancak gerektirilmiþ meþrut olucu hazýr ortamýn içine doðanlar için bu durumlar meþrut olmaktan çok öteydi. Ortamý kanýksamayla, ortamdaki öznel algý yanýlmasý da kiþilerde vardý. Bu perspektif durumlar, kiþilere; ortamýn zaten böyle olmasý gereken bir ortam olduðunu; ortamý baþka türlüsü olmayan sýradan bir durum gibi algýlatýyordu.

Bu tür tekrarlarý içinde yapýla gelen biliþ, buluþlar; ön yargýyý oluþuyordu. Ýnþa içindeki zorunlu oluþun gerektirmeleri bu ön yargýlarla alýklaþan bir sonraki neslin gözünde adeta kýymeti harbiye si olmayan bir olaðanlýk gibi geliyordu. Halbuki içine doðulan perspektif bir inþa bir tarihsel oluþtu.

Ýnþa ve tarihsel oluþun kendisinden önce yol haritasý veya davranýþ þemasý yoktu. Davranýþ ve yol haritasý olmayan süreçlerin nice git gel yapmasý içinde deneyimler, bin bir elekten geçiriliyordu. Bin bir elekten geçirilme sonrasýnda seçme ayýklamasý yapýlýyordu.

Seçme ayýklamasý yapýlan tutumlar yol haritasý ve davranýþ þemasý olan baypasý olan bir gelenek haline getiriliyordu. Kendisinden sonrasý içine aktarýlan böylesi süreçler sanki bir zaman eleði içinde geçmemekle oturmuþ olan bu tür zorlu süreçler; ön yargýlý kiþilerin gözünde adeta zorlu süreçler olmayýp; zaten týpký böyle olmasý gereken, sýradan ve olaðan süreçler gibi anlaþýlýyordu.

11
Aslýnda sosyal aktarým içinde aktarýmý yapýlan gelenekler yapý içinde önceden deney edilen süreçlerdi. Bu süreçler ilk kez deneyimini yaþayan yapýnýn içinde ilk kes yaþanýrken çözümü üretilen sorunun çözümleri bilinmeyen zorlayýcý cebri bir nedenleri vardýr.

Halbuki geçmiþten þimdi içine aktarýlan sürecin müktesebatý kullanýlýrken zorlayýcý neden deðil aksine karþýlýðý olan nedenler vardý. Aktarýlanlarla aktarýlan yapý içinde olan kiþiler; sürekli kullandýklarý bu müktesebatlar içinde ön yargýyý da oluþmuþlardý. Ön yargýdan kaynaklý kanýksamalar içinde çözümsüzlük deðil aksine çözüm karþýlýðý olan nedenlere karþý çünkü diye verilen cevaplar vardý.

Aktarýlmasý yapýlan öðrenmeler içinde, bu tür aktarým ve aktarýma baðlý ön yargýlardan ötürü perspektif kýrýlmasý ya da perspektif kaymasý vardý.

Bu tür kanýksanýcý alýþma da ya da bu tür bir bað iliþkisini ortaya koyan aktarýlan zaman içinde zorlayýcý perspektife dek nedenin ortada kalkmasý ile o tür bir bað iliþkisini destekleyen; süreç ile git gel yapan söz, eylemler de yoktu.

Þimdiki durum içinde olmayan altýn söz deðerindeki aktarýmlarýn deneyim edilen yol kýsmý bu süreç içinde birçok indirgeme üzerinde anlaþýlacaktý. Altýn sözler bu süreç içinde baþka bir anlamla baþka bir kutsalca olan öznel düþünmeli anlak iþlevlerine (idealizme) de dönüþüyordu.

Hazýr ortam içine doðan kiþiler nazarýnda, sistem ekseni etrafýnda biriken müktesebatlara karþý, içine doðulan alýþmadan kaynaklý, anlam iliþkileri oluþtu. Bunlar groteski yansýma veren idealardý.

Ýdealarýn ide sel deðiþmeleri de oluþtu. Ýde sel deðiþmeler eksen çevreli müktesebatta þiþme yaptý. Þiþme yapan söz ve eylemlerle oluþan birikmenin algýsý, tarihsel algýyý ve nedenle öðrenmeleri çoðu kiþide hepten baypas yaptý.

Ýþte bu tür neden ile öðrenme ve nedenli öðrenme içinde yapýlmayanýn alýþma tekrarlarý, tarihsel olan süreci baypas (kýsa devre) etti. Baypas olan öznel devreler de öznel algýda seçicilik kýrýlmasýna neden oluyordu.

Algýda seçicilik kýrýlmasý içinde olmanýn sonucunda kiþisi öznel anlamalar içindeki anlam sal bað iliþkilerinin eþgüdüm denetimi kopuyordu. Böylece kimi anlam bað iliþkileri kopmakla þiþen öznel süreçler oluþmuþ oluyordu.

Bu durumda tarihsel iliþki sürekli oluþ baðlamýnda aktarýlýr. Kesikli parçalý oluþ baðlamýnda da hem inþanýn zorunlu bað iliþkileri içinde yürürlüðe konan parça durumdur. Hem kesikli parça bir durum, hala gelenek olarak uygulanmasýna raðmen bu uygulamayý veren ahkâmlar ortada kalkmýþtýr.

Ýþte siz hem ahkâm sýz lýðý (yargý koyuþu) olmayan bu zamanýn içine siz doðuyor olmakla siz, doðulan süreç içinde yaptýran bir karþýlýðý olmayan anlamsýz “kimi engel durumlar” ile de karþýlaþýyorsunuz demektir.

Karþýlýðý kalmayan engel durumlarýn olmasý gereken karþýlýðý sosyal baskýlý öðrenme içinde kanýksamaya dönüþür. Kanýksama içinde böyle yapýla gelen tutumlar karþýsýnda yapýlacak her türlü gerçek izahlar, ön yargýlý kiþilerdeki kanýksamalarý, þiþme olan lüzumsuz anlam iliþkilerine dönüþüyordu.

Geçmiþte mücbir nedenle kolektif eksen çevresine sarýlan kolektif neden ile fedakâr oluþ, geçen bunca zaman içinde köleci sistemle güncelliðini de ahkâm sal anlamýný da yitiriyordu. Yitenle birlikte fedakârlýk, köleci olmanýn fedakarlýðýna dönüþüyordu.

Böylece köleci sistem içinde fedakâr oluþ, geçmiþin kimi mücbir bað iliþkilerinden sýyrýlýyordu. Olup biten kanýksanmýþ gelenekçe tutumlar yeni izahlarý yüzünden kiþi öznesindeki müktesebatta þiþmeler olarak görülüyordu. Hem de gereksiz bir þiþme olarak görünüyordu.