Günümüzde el’ an okurlarýnca; muhafazakâr, milliyetçi, gelenekçi bir yazar olarak algýlanan, özellikle 27 Mayýs darbesi sonrasýndaki yazýlarý ile sergilediði tavýrlara baktýðýmýzda ise, kendisinin hiç de öyle olmadýðýný, hayret ve hayal kýrýklýðý ile, farkediyoruz.

Tanpýnar’da; para, özel hayatýnýn her döneminde, en önemli gündem konusu ve vazgeçilmezidir.O, hayatýnýn bütün dönemlerinde, devlet üniversitesinde kadrolu bir akademisyen olmasýna raðmen, ona en yakýn öðrencilerinin anýlarýný okuduðumuzda; sürekli, parasýzlýktan, geçim sýkýntýsýndan, bunaldýðýndan þikâyetçi olduðunu görüyoruz.

Özellikle, 1958 yýlý içinde yaþadýðý önemli saðlýk sorunu ve para sýkýntýlarýnýn, daha sonraki yýllarda, ölümüne kadar, onun rûhî durumu ile çalýþma heves ve gayretini oldukça olumsuz bir þekilde etkilediðini öðreniyoruz.

Bu ruh hali ile yaþadýðý, 27 Mayýs darbesinin hemen sonrasýndaki günlerde Tanpýnar, sanki bütün sýkýntýlarýnýn sebebi olarak kabul ettiði, Demokrat Parti iktidarýný yerden yere vurmaktadýr.

Cumhuriyet Gazetesi’ ndeki 14 Haziran 1960 günü; ‘SUÇÜSTÜ’ baþlýðý altýnda yazdýðý, daha sonraki günlerde, darbeci MBK’ nce, darbeyi aklamak gayretiyle, amacýyla ‘AK DEVRÝM’ adýyla bastýrýlan kitaba da alýnacak olan, bu baþlýklý, yazýsý, Adnan Menderes’ in þahsýnda, Demokrat Parti Ýktidarýna, içinde birikmiþ olan kin ve nefretin bir utanç destaný gibidir âdeta…

Ýþte o yazýdan altý çizilecek, çirkin nefret satýrlarýndan seçmeler:


‘ Demokrat idarenin macerasý gerçekten korkunç ve ibret alýcý oldu. Sahte havari aðýzlariyle geldiler. Kabakçý Mustafa’nýn bile hâyalinden geçmiyecek bir katliâm teþebbüsünü arkalarýnda hüccet olarak býrakýp tarihin öbür kapýsýndan geçtiler..’

On senelik kâtil saltanatlarýnýn icraatý, paramýzý ve millî hayatýmýzý temelinden sarsan suistimaller, Anayasa dýþý hareketler, millî serveti millî itibarla beraber yýkan ve bizi milletlerarasý camialarda o kadar deðiþik bir çehre ile tanýyan 6-7 Eylül faciasý, bütün o darmadaðýn, sonuçsuz ve faydasýz, oy avcýsý ve sade israf sözde kalkýnma ve hakikatte içten yýkýlma teþebbüsleri, þehirlerimizi ve manzaralarýmýzý altüst eden mantýksýz, bilgisiz aðaç ve refah düþmaný -kimbilir hangi kompleks!- imar çýlgýnlýklarý bütün vuzuhu ile ancak böyle bir teþebbüsün ýþýðýnda görülebilirdi..’

Yani; o günlerde tam bir darbeci, CHP aðzý ve sevinci ile verdiði tepki bu olacaktý;
“ HUZUR” un, o rakik yazarýnýn !..

Yine, Cumhuriyet gazetesinde, 21 Temmuz 1960 günü yazdýðý bir yazýda, Adnan Menderes’e olan öfkesini, þu cümleleleri ile dile getirir :
“Baþvekil, iktidar mevkiini muhafaza için Cumhuriyet Meclisi’ ne: ‘Siz isterseniz Hilafet’i de iade edersiniz’ tavizini veren adamdýr. Biçare bilmiyordu ki bir Millet Meclisi’ nin dahi salahiyetleri mahduttur.”
Oysa; rahmetli þehid Baþbakanýn, o cümleyi, “Tek Parti” rejimini “YETER SÖZ MÝLLETÝNDÝR” sloganý ile yýkarak , tarihin çöplüðüne attýðýnýn bir târifi olarak sarfettiðini, kendisi de herhalde bizden daha iyi biliyordu.
Tanpýnar ayný makalesinde; Menderes’i, Hitler’ e, Abdülhamid’ e, hatta Kazýklý Voyvoda’ya benzetecek kadar þirâzeden çýkacaktýr.
Daha, rahmetli Menderes, Fatin Rüþtü Zorlu ve Hasan Polatka’ ýn idamlarýnýn üzerinden henüz üç beþ gün geçmeden, 20 Eylül 1961’de “Günlükler”indeki bir bir sayfada, ona, henüz cesedinin dahi soðumadýðý saatlerde, gýyâbýnda bile, aziz rûhuna, hakâretlerini esirgemeyerek þunlarý yazabilecektir :
“Adnan Bey’in ve bir iki gün evvel iki arkadaþýnýn gazetelerdeki resimleri… Zavallý budala. Kaç defa Ýsmet Paþa kendisine fýrsat vermiþti. Baþýnda bu kadar sevilen adamdý ki bu sevgi yüzünden aziz olabilirdi. Meðer bütün bu adamlar, bu iþ, aç tahtakurularý, yer solucanlarý, kurtlar, yýlanlar gibi bekliyormuþ…”
Tanpýnar; “Günlükler” inin sonuna doðru yazdýðý satýrlarýnda, âdetâ, kendi kiþiliðinin karakteristik bir “ çift kimlik” taþýdýðýný izah ediyor gibidir. Aþaðýdaki satýrlarda vurguladýðý en önemli husus da, Müslüman olup olmadýðýný bilemediði, Hýristiyanlýðýn ve Avrupalýlýðýn, kendisinin vazgeçilmezi olduðu ve Ýsmet Paþa’ yý çok sevdiðidir:
“Gariptir ki eserimi sathî okuyorlar ve her iki taraf da ona göre hüküm veriyorlar. Saðcýlara göre ben angajmanlarým -Huzur ve Beþ Þehir- hilafýna sola kayýyorum, solu tutuyorum. Solculara göre ise ezandan, Türk musikisinden, kendi tarihimizden bahsettiðim için ýrkçýnýn deðilse bile, saðcýlarýn safýndayým. Hâlbuki ben sadece eserini, þahsen yapabileceðim þeyi yapmaya çalýþýyorum. Ben maruz müþahidim. Sempatilerim var. Þüphesiz Ýsmet Paþa’yý seviyorum. Bunun dýþýnda inkîlaplarýn taraftarýyým ve dil meselelerindeki ifratlar hariç, geriye dönmek, bir adým bile istemem. Feda edemeyeceðim birtakým þeyler var: Saðlara karþý hiç olmazsa inkýlâplarýn bugünkü statüsü. Sollara karþý Türk Milletinin istiklâli ve tarih hakký. Ýmkan bulsam, yaþým müsait olsa ve bir organ sahibi olsam müdafaa edeceðim tek þey: Kalkýnma ve plan. Ýnkýlâpçýlardan ayrýlýklarým Allah’a inanýyorum. Fakat tam Müslüman mýyým bilmem. Fakat anamýn babamýn dininde ölmek isterim ve milletimin Müslüman olduðunu unutmuyorum ve Müslüman kalmasýný istiyorum. Garplýyým. Hýristiyanlýðýn daha zengin miraslarla ve daha derinden iþlendiðine eminim. Burada kendi kendimle aþikâr þekilde tezattayým.”
Onun, HUZUR, MAHUR BESTE, SAATLERÝ AYARLAMA ENSTÝTÜSÜ isimli eserleri; konularý, üslûbu, diyaloglarý ve verdiði mesajlarý ile, takriben bundan 50 yýl önce, büyük bir zevk ve hayranlýkla okuduðum kitaplarý idi.
Þâyet, onun , siyâsi görüþünün böylesine pespâye bir omurga üzerine kurulu olduðunu bilseydim, her halde hiçbirinin kapaðýný dahi açmaya yeltenmezdim….

Salih Zeki Çavdaroðlu
06 Haziran 2020


https://ferahnak.wordpress.com/2020/06/06/yazdiklari-ile-yasadiklari-aykiri-bir-sanat-ve-edebiyat-adami-ahmed-hamdi-tanpinar/