EKOLOJÝ VE ÇEVRE

Türkiye’de Ekoloji tümüyle ihmal edilmiþ bir konudur. Bu güne deðin bu alanda tutarlýlýk ve devamlýlýk taþýyan politikalar yaþanmadý. Ekolojiyi sadece çevre kirliliði ile sýnýrlamak doðru deðildir. Ekoloji ayný zamanda toplum projesinin de temelidir. Ýnsan-toplum-doða dengesinin saðlanmasýný amaçlayan tüm alanlarý kapsar.

Doðal kaynaklarýn dikkatli kullanýmý, enerji politikalarý, çevre kirlenmesi, sanayi ve tarým politikalarý, tüketim mallarýnýn ekolojik kriterlere göre, yeniden düzenlenmesi, insanlarla birlik bütün canlýlarýn saðlýðý gibi birçok konu ekolojinin alanýna girer. Bu nedenle toplumsal yaþamýn ekolojik kriterler ýþýðýnda düzenlenmesi kaçýnýlmazdýr.

Endüstri ve sanayi toplumlarýnda (kapitalist ve sosyalist) çevreyi ve doðal kaynaklarýn sýnýrlýlýðýný hesaba katmayan endüstrileþme hýrsý hem doðal kaynaklarýn tükenmesi tehlikesini ortaya çýkarmýþ, hem de doðanýn dengesini bozarak büyük çevresel tahribata yol açmýþtýr. Sonuçta hem bugünkü hem de gelecek kuþaklarýn varlýklarýný sürdürmeleri büyük bir tehlikeyle karþý karþýyadýr.

Artýk gerek merkezi planlamaya dayalý, gerekse bireysel iktisadi çýkarlarýn frenlenmediði ekonomilerin, ekolojik esaslara göre üretim yapamayacaklarý, insan doða dengesini bozduklarý ve her düzeyde bir yoksullaþmaya yol açtýklarý ortaya çýkmýþtýr. Doða ile insan arasýndaki ham madde alýþ veriþi, tam bir üretim ve tüketim tarzý, doða ve insanýn varlýðýný sürekli kýlmayý garanti altýna alacak biçimde yeniden düzenlenmek zorundadýr.

Alacaðýmýz ilk önlemler, doðal kaynaklarýmýzý koruyucu, enerji kaynaklarýný tasarruf edici, çevre kirlenmesini engelleyici, insan saðlýðýný merkeze alan çevresel politikalarýn geliþtirilmesini saðlamalýyýz. Bu açýdan yaygýn bir çevre bilincinin yaratýlmasý için çalýþýlmalýdýr. Bu amaçlar doðrultusunda yasaklayýcý ve caydýrýcý önlemler alýnmalýdýr.

Türkiye’de çevre olgusunun toplumsal hayatýn düzenlenmesinde temel bir kriter olarak kullanýlmasý gereði en çok büyük þehirlerde kendisini hissettirmektedir. Plansýz ve kontrolsüz kentleþme birçok yerleþim biriminde yaþamýn sürdürülebilir olmasýný imkansýz hale getirmiþtir.

Çevre bilincinin ve politikalarýn yoksunluðundan en çok etkilenen bir baþka alan topraklarýmýzdýr. Tarýmsal üretimin örgütlenme biçimi, yerleþme sistemi ve onun çevresinde oluþan apansýz sanayileþme, ülke topraklarýnda ciddi bir aþýnmanýn ortaya çýkmasýna yol açmaktadýr. Hava kirliliði, asit yaðmurlarý, su kirlenmeleri, bilinçsiz gübreleme ve tarýmsal mücadele ilaçlarýnýn dikkatsiz kullanýmý, verimli topraklarýn kaybolmasý sonucunu doðurmaktadýr.

Kýyý alanlarýnýn turizm ve ikinci konut kullanýmýnýn baskýsý altýnda bulunmasý, doðal çevrede orman alanlarýnýn, bitki topluluklarýnýn ve kýyý ekolojisinin bozulmasýna neden olmaktadýr. Bu kaynaklarýmýz, büyük bir tehlikenin altýndadýr. Ülkemizde çevre sorunlarý sadece iç nedenlerden kaynaklanmamaktadýr. Marmara, Karadeniz ve Akdeniz’de yaþanan kirliliklerin önemli ölçüde diðer ülkelerce de yaratýldýklarý bir gerçektir.

Yapýlacak çalýþmalarýn en önemli amaçlarýndan birisi de toplumsal yaþamýn, çevresel ilkeler ýþýðýnda yeniden düzenlenmesidir. Bütün eðitim ve iletiþim alanlarý kullanýlarak, yaygýn bir bilinçlenme politikasý izlenmeli; buna koþut olarak çevre mevzuatý yeniden düzenlenmelidir. Çevre ile ilgili Bakanlýðýn yetkileri arttýrýlmalý, tüm diðer alanlarla etkili bir þekilde eþ güdüm saðlanmalýdýr. Toplumun ve özellikle kamu ve özel sektörün kayýtsýz tutumu denetlenmeye tabi tutulmalýdýr.

Çevre özellikle Batý ile entegrasyon sürecinde ayrý bir önem kazanmaktadýr. Ülkemizde, bireylere, sivil toplum örgütlerine, tüm kurum ve kuruluþlara düþen görev, Avrupa Çevre mevzuatýna ayak uydurmayý saðlayacak önlemleri bir an önce yaþama geçirmektir.


Taki Akkuþ