Madde 1: “Nokta”- Matematikte boyutsuz, yani eni boyu yüksekliði olmayan temel birim.Tanýmý çok kurcalarsanýz ; “Olmak yada olmamak” olayýna girersiniz.Bence girmeyinJ

Madde 2 : “Doðru,ýþýn vs”-Yanyana gelmiþ noktalarýn birleþim kümesiyle ortaya çýkan tek boyutlu eleman.Yani sadece boyu olan þey.

Madde 3: “Çember”- Belli bir merkezden eþit uzaklýkta olan noktalarýn birleþim kümesiyle ortaya çýkan geometrik þekil.

Madde 4: “Açý”- Çemberin yada iç bölgedeki noktalarý da dahil ederseniz, dairenin; merkez esas alýnarak, 360 eþit parçaya bölünmesi ile tanýmlanan þey.Sonuçta tek noktada kesiþen iki doðru ele gecer ve deðeri 1 birimdir. Ona da derece deniyor.

Madde 5: “Dikaçý” derecenin 90 tanesi ile ortaya çýkan açý yada dairenin 4 te birinin teþkil ettiði açý.

Madde 6: “Boyut” uzayda tek noktadan çýkan ve aralarýnda 90 derece olan doðrularýn tanýmladýðý þey.Sonuç itibari ile herhangi köþeli bir masanýn köþesinde gördüðünüz þey.
En –Boy—Yükseklik olayý. Kartezyen koordinat sistemi de deniyor.Bunun bi de laplace (laplas) olaný varki düþman baþýna, onu hiç karýþtýrmayalým J

Madde 7: “Zurnanýn zýrt dediði yer”—Bir masa köþesini alýrsanýz ve aralarýnda 90 ar derece yapan, en-boy,yüksekliðin baþladýðý nokta yani özetle köþeden, diðer 3 üne birden 90 derece yapacak bir doðru daha çizebilirseniz; 4 üncü boyutu çizmiþ olursunuz.

Madde 8: “ Matematiðin ve Fiziðin söyledikleri”—Öncelikle Fiziðin 4 üncü boyutu zaman olarak ifade etmesi, bana her zaman tuhaf gelmiþtir.Ayný otobüs sýrasýna dýþardan kaynak yapýlmasý kadar itici bir durumJ Sýraný beklesene Kardeþim ! ....Matematik diyor ki; aralarýnda 90 derece olup tek noktadan baþlayan bu doðrular ve onlarýn tanýmladýðý boyutlardan sonsuz tane var. Bu durumda sýra beklerse, “Zaman” taksiyle gidecek gibi görünüyorJ

Madde 9: “Çaðýmýzda Fiziðin Dediði” –Demin bahsettiðimiz geometrik boyutlardan 11 tane olduðu...bunun yanýnda zaman boyutunun promasyon olarak verildiði....Böylelikle 12 boyut olduðu...Her promasyonda olduðu gibi, aksilik bu ya; büyük büyük patlama sýrasýnda, geometrik boyutlarýn 3 tanesi (en-boy- yükseklik, ki bu içinde yaþadýðýmýz dünyanýn ta kendisi oluyor) iyi sulanýp. Saksýsýný ve yerini sevip filizlendiðiJ...geri kalan 8 tanesinin
Açýlmayýp atom boyutunda potansiyel boyut olarak (buna da sicim diyorlar) kaldýðý..
Zaman boyutunun da açýlýp geniþlediði...Böylelikle 4 boyut oluþtuðu...iþte bunlarý söylüyor..

Madde 10: “Ýyi de...Þimdi nöreceðiz ? ( iç anadolu :ne yapacaðýz, ne ile iþtigal edeceðiz demek J) Bütün bunlarýn “Bermuda Þeytan Üçgeni” ile ne alakasý var ?”—Az kaldý.Boyut indirgeme ve teðeti de tanýmlýyým bitiyor. Az daha sabýr..

Madde 11 : “Teðet” –Kaç boyutlu olursa olsun; eðer, iki geometrik þekil birbiri ile sadece tek noktada kesiþiyorsa, buna teðet denir. Nokta boyutsuz ve hatta belirsiz bir kavram olduðu için
Teðetlerde ilginç þeylerdir zaten J---iki tane küre yada iki tane çember yada bir doðru bir çember yada iki tane eðri yada ,yada, yada ...örnekleri çoðaltmak mümkün..

Madde 12 : “ Boyut indirgeme (BKZ: R. Edwin Abbott, Flatland) ---4 üncü geometrik boyut biraz abuk bir kavram olduðu için gerekli bir indirgemedir. Baþka türlü zihninizde canlandýramazsýnýz. Çünkü 3 boyutlu bu dünyada, hiç kimse bir masa köþesine diðer 3 boyutla da 90 ar derece açý yapan bir doðru çizemez..Mümkün olan 120 þer dercelik açý yaptýrabilmektir. Yada bu dünyada öyle gözüküyor. Orasýný çok kurcalamayýn J Sonuç olarak içinde yaþadýðýmýz 3 boyutlu dünyadan,bir boyut çýkarýr ve onu yüksekliði olmayan, sadece eni ve boyu olan bir dünyaya indirgerseniz, bu iþ olur.Yani kaðýt yüzeyine çizilmiþ çöp adamlar olduðumuzu kabul ediyoruz özetle..Evimiz de, arabamýz da, gemimiz de, uçaðýmýz da bu çöp adam dünyasýnda var.Derinlik denen þey veya yükseklik denen þey yok..

Bunun yanýnda 4 boyutlu dünyadan da “en- boy- yükseklik” haricinde kalan boyutu atýyoruz (Artýk o dünyada ona ne ad veriyorlarsaJ Onu atýyoruz iþte..) Geriye bildiðimiz 3 boyutlu dünya kalýyor..

Þimdi 4 boyutlu dünya ile 3 boyutlu dünyayý kýyaslamak için; bunlarýn birer indirgenmiþ hali olan 3 boyutlu dünyayý ve 2 boyutlu dünyayý yanyana koyuyoruz. Bakalým neler olacak ?

Sonuç: “Bermuda Þeytan Üçgeni” nin çöp adam boyutunda olduðunu ve (iþ bu ya !) 4 üncü boyutta bir sebepten dolayý bir baloncuk, bir küre oluþtuðunu varsayalým.
Üstelik bu kürenin denizde yada havada siz yolculuk ederken, ( Bu kavramlarla bakýnca, Uçakta yada gemide olmanýn bi anlamý kalmýyor çünküJ yer neresi deniz neresi gökyüzü neresi ? KardeþimJ Deðil mi ? ) caný sýkýlýp, birde sizin güzargahýnýzýn üstünde
Çöp adam boyutuna TEÐET yaptýðýný düþünün....AYIKLA PÝRÝNCÝN TAÞINI J.

Bir defa teðet noktadan bu baloncuðun içine yada dýþ yüzeyine (hiç fark etmez) girdiniz mi
Baþýnýza gelecekleri kýsaca yazalým:

1-Her þeyden önce, sizin zihniniz 4 üncü boyutu algýlayamayacaðý için; siz hala 3 boyutlu güzel dünyamýzda sefere devam ettiðinizi sanacaksýnýz.Doðal olarak eliniz deki haritada mesafeler, pusula, gündüz gece kavramý vs vs biraz tuhaflaþacaðý için, “noluyo lann !” demeniz mümkün J( Hala kibar kalacaðýnýzý sanmýyorum) ....Geçmiþ olsun !...Teðet noktadan “YENGEÇ SEPETÝNE” girdiniz bir defa....

2- Eðer giriþ noktanýzý(teðet noktayý) tekrar bulamazsanýz, git git ayný yere çýkan bir döngüye girdiniz demektir..Tabii ki üstünde yada içinde yol aldýðýnýz küre yeterince küçükse bunu hemen fark edersiniz. Örnek: Orda bir ada olduðunu varsayalým.Adaya çýktýnýz.Dinlendiniz.Su erzak vs temin ettiniz. Hadi artýk buradan gidelim dediniz.

GÝDEMEZSÝNÝZ KÝ :Ne yöne giderseniz gidin, yine adaya çýkacaktýr.Kafayý yememek mümkün deðil, deðil mi ? J

3-Bu arada teðet oluþumuna sebeb olan fizik olayýnýn stabil (karalý –sabit) olup olmadýðý da; bambaþka bir bela durum...Cama rüzgarla vuran aðaç dalý gibi, kafasýna göre, rüzgara göre takýlýp ta teðet meydana geliyor ise, iyisimi siz teðet noktayý falan aramaktan da vazgeçin kardeþimJJ
Þansýnýza ada da bulmuþsunuz, su, erzak ta...Halt etmeyip oturun oturduðunuz yerde...

4-Son ilaveler þunlar: Ýçine düþtüðünüz yengeç sepetinin büyüklüðü, þekli (küre olacak diye bi þart yok çünkü), orda bir ada olup olmayacaðý, hatta denizde olup olmadýðýnýz bile þansýnýza kalmýþ.. Teðet stabil ise eðer, yanýnýzda tv varsa yada radyo, akþam haberlerini izlemeniz / dinlemeniz de mümkün gözüküyor..Millet sizi arasýn dursun J

Kim demiþ, “Büyük Patlamada” boyutlarýn 8 tanesi açýlýp geniþlemedi diye ?

Kýsmi (yerel, bölgesel) açýlýmlar yapmadýðýnýn/yapmayacaðýnýn garantisi mi var ?

Dünya da, tepsi þeklindeydi bir zamanlar..Belki de, hakikaten öyledir; 4 üncü boyuttan bakýlýnca...

Kalýn Saðlýcakla...Selam Olsun.....

Ahmet Tunç CAKAR
10-07-2008
Köþe yazýlarý