5 Ocak 2011 Çarþamba gecesi Girne Amerika Üniversitesi’nde Nazým Kurþunlu’nun yazdýðý “Dýþardakiler” adlý oyunu izledim.
     “Dýþardakiler” temelde akýl saðlýðý yerinde olan kiþilerle, akýl saðlýðý bozuk olan insanlarýn çatýþmasýný konu edinen tek perdelik bir komedi. Oyunun sonunda izleyici ister istemez þu soruyu kendine soruyor: “Akýllýlar mý deli; yoksa deliler mi akýllý?” Çünkü oyunda yazar bunu sorguluyor.
Oyunda GAÜ Tiyatro Kulübü oyuncularý görev aldý. Oyuncular Ayþegül Kaçar, Sercan Koçak, Ozan Gözaçan, Gökhan Güneyli, Yaðýz Soya ve Nihal Sýrha idi.
Ses Iþýk Efekt görevinde Veli Sezer Güvener, Sahne Amiri Yaðýz Soya, Reji Asistaný Tolga Gürbüz var. Yönetmenlik koltuðunda ise Kýbrýs Türk Devlet Tiyatrolarý sanatçýsý Ertaç Hazer oturuyor. Yönetmen Yardýmcýlarý Ozan Onur Erdoðan ve Ozan Gözaçan’dan oluþuyor.
Ben, oyunu çok beðendim. Oyuncular profesyonel olmamasýna raðmen, profesyonelleri hiç aratmayacak bir þekilde performans sergilediler. Hareketli, canlý, güldüren ve güldürürken de düþündüren bir oyun oldu.
Dekor, bir muayenehane biçiminde düzenlenmiþti. Bekleme odasý ve Doktorun muayene odasý olarak düþünülmüþ. Sade, þatafata kaçmayan bir dekor.
Oyun altý kiþilik. Önce hasta ile karýsý sahneye girer. Kýyafetler oyundaki olaylarýn habercisi gibi düzenlenmiþ. Birinci hastanýn kýyafeti kendisinin tuhaflýðýný ilk bakýþta ele veriyor. Hareketlerinden karýsý olduðu anlaþýlan bayanýn kýyafetleri ise oldukça þatafata kaçýyor. Renkli, cicili bicili, bol boncuklu bir kýyafet. Hele baþýna taktýðý þapka dikkatleri çekiyor. Üzerinde kocaman bir çiçek var. Oyunda da kocasý bunu belirtiyor: “Neden bu þapkayý taktýn? Herkes bize bakýp gülüyordu.”
Adam, muayene olmak için eþiyle birlikte doktora geliyor. Fakat doktorun yanýna eþiyle birlikte girmek istemiyor. Tuvalete gidiyor ve kayboluyor. Kadýn sinirlenip evine dönüyor.
Oyunun ilerleyen dakikalarýnda adamýn bir ruh hastasý olduðunu anlýyoruz. Kadýn daha saðlýklý görünüyorsa da aslýnda onun da tedaviye muhtaç biri olduðu zannýna varýlýyor.
Oyunun geri planýnda olan hemþire ve hastabakýcý erkek var. Oyunda fazla görevleri yok. Arada bir görünüyorlar. Aralarýnda bir iliþki olduðu hemen anlaþýlýyor. Hemþirenin burada kýyafetiyle dikkatleri çektiðini belirtmeliyim. Güzel bir fiziðe sahip.
Doktor sahnede yok. Geç geliyor. Hep böyle yaparmýþ zaten. Oyuncularýn konuþma aralarýnda doktorun bazen kýlýk deðiþtirdiði, orada hastalarýn aralarýnda olduðu ve onlarý dinlediði geçiyor. Bu arada eli çantalý biri geliyor. Konuþmuyor ve sadece dinliyor. Burada izleyici az önceki konuþmalardan bu adamýn doktor olabileceði kanýsýna varýyor. Ve sonra adam doktor olduðunu söylüyor. Ama beklenilen doktor deðildir.
Eli çantalý adam aslýnda bir bilim adamýdýr. Hatta beklenilen doktorun hocasýdýr. Ýlerleyen sahnelerde bu adamýn bazý düþüncelerinden dolayý doktorluktan men edildiðini anlýyoruz.
Adamýn sýradýþý fikirleri vardýr. Bu fikirler raðbet görmez. Týp camiasýnda “Deli” olarak algýlanmýþtýr. Tedavi dahi görmüþtür. Çünkü eli çantalý adam doðal yaþamdan söz eder. Tabiatýn gücüne inanýr. Sosyal yaþamda rahat olunmasý gerektiðine inanýr. Dolayýsýyla bu fikirler teknolojiye ters düþer. Teknolojiye ayak uyduran insanlarýn iþine gelmez. Çünkü rant saðlayamayacaklardýr.
Eli çantalý adam hastaya gazete okumamasýný, doðaya çýkýp uzun yürüyüþler yapmasýný ve kesinlikle ilaç kullanmamasýný söyler. Sinirli, saldýrgan, mutsuz olan insanlarla da konuþmamasýný ister.
Asýl beklenen doktor, daha sahneye girmeden sesi ile belirir. Sinirlidir. Baðýrýp çaðýrýr. Personele, hastalara sürekli baðýrýr. Küfürler savurur. Sert biridir. Hastalarýndan býkmýþ bir görüntüsü vardýr. Kendisinin de sinirleri bozulmuþtur. Saðlýðý yerinde deðildir.
Bütün bunlara bakýnca, insanlarýn olumsuz yaþamlarýndan dolayý strese girdiklerini, bu nedenle saðlýklarýnýn bozulduðunu buna çözüm bulmak için de doktora gittiklerini görüyoruz. Muayenehanede ise doktor ile hastalarýn iliþkilerine tanýk oluyoruz. Burada doktorlara da þüphe ile bakýyoruz. “Yýllardýr hastalarla uðraþan ve bu nedenle saðlýk durumu bozulmuþ olan doktorlar mý hasta?” demeden kendimizi alamýyoruz.
Doktora muayene için gelen hastalar, içerdekiler olarak veriliyor. Hasta olmayan saðlýklý kiþiler ise dýþardakiler olarak temsil edilmiþ.
Dýþardakiler, sosyal hayata ayak uydurmuþ kiþiler olarak veriliyor. Ýçerdekiler ise dýþ dünyadan kopmuþ, sosyal hayata ayak uyduramayan kiþiler olarak düþünülmüþ. Oyun sonunda ise hasta “Bir an önce içeri dönmenin yolunu bulmalý. Çünkü dýþardakileri hiç gözüm tutmadý” diyor.
Buradan da gerçek hastalarýn içerdekiler mi yoksa dýþardakiler mi olduðu sorusu kafalarda oluþuyor. Bu sorunun cevabýný ise seyirci oyun sonunda evine giderken kendi kendine veriyor.
Oyunun yazarý Nazým Kurþunlu Cumhuriyet devri oyun yazarlarýndan biri. Ýstanbul’da doðdu. Ýstanbul Teknik Üniversitesi inþaat Fakültesini bitirdikten sonra, bir süre inþaat mühendisi olarak çalýþtý. Ankara Devlet Tiyatrosu’nda görev yaparken geçirdiði bir kalp krizi sonunda Ankara’da öldü. Devlet Tiyatrolarý ve Ýstanbul Þehir Tiyatrolarýnda oynandý. Radyo oyunlarý da yazdý. Eserlerinden bazýlarý þunlardýr: Melekler ve insanlar, Branda Bezi, Çýð, Dumanlýda Telaki Var, Merdiven, Analar Babalar Okulu
GAÜ Tiyatro Grubu öðrencilerini ve yönetmenleri Sayýn Ertaç Hazer’i kutluyorum.