Totem alan düzenlenmeli mana düþüncesi içe açýk oluþla, dýþtaki sosyal olaylara kapalýydý. Oysa ilah, grup totem düþüncesini ittifaký sentezli düþüncelere dönüþerek ittifaklarý baþlatandý. Ýlah, düzenletiþti kurallarla totem alanlý her katýlýmcý grup süreçlerini ittifak alanlý sürecin parçalý alt durumu yaptýlar.

Ýlahi dönemler; totemi döneme göre birbirinin dýþýnda olan gruplarý, ittifaklarýn içi haline getirdi. Ýlahi anlayýþ sentezci ittifaký süreci, parçalý, kesikli sürekli kýlmanýn sosyal alan süredurumlu olmasýnýn bir mana boyutudurlar. Ýlahi anlayýþlar ittifaklarýn ürünüdür. Ýlahlar, ittifak içindeki gruplar olana dýþa açýk olmasýyla; eski sosyal yapýyý içe kapayan totem düzenlemeleri, dýþa çevirmenin, dýþa da açýk kýlmanýn yasal düzenlemesiydiler.

Ýlahi yasa, totem yasanýn “grubundan olanla yatacaksýn” kuralýný; “grubundan olanla yatmayacaksýn” demek suretiyle; grup alanlý totem ufkunu, dýþ sosyal olaylý süreçler giriþmesine açmýþtý. Totem alan, ittifak düzenli ilahtý zaman mekân alanýn özeðinde; çakýlý, baðýntýlarsan bir gömülme oluþuyla yer aldý. Bu çakýlý kalýþ, zaman önceliði oluþlaydý. Tarihsellikti. Bu gömülü totemdi tarihsel düzlem; dýþtan üzerine inþa olan ilahi anlayýþla baðýntýlarsan oluþla, giderek karmaþýklaþmaya baþlamýþtý.

Bu sosyal düzenli, ilahi kurallý ittifaký belirmenin; birinci yanýydý. Ýttifakýn ikinci önemli ve tarihi kýrýlma yapan özellik yaný ise; ilahlarýn karar verici olan totem grup tüzelli aitliðin temsilcileri de olmalarýydý. Ýttifaký yapan grup aitlikleri, arý oluþun; biyolojik ve kültür temsilciliðinin; yalýn totemi etnik kiþileriydi.

Buluþma yerinde ayrý ayrý olan grup çul ilahlar, ittifak yapma kararý aldýlar. Melez insana göre saf olan ilahlar, ittifaký yaþantýlýma içine girdiler. Ýlahlar, totem temsilci ilah oluþla; ittifakýn kült merkezinde etkin gömülü oluþla ve ittifak melezi olan insanlarýn ittifaký içindeydiler. Ama ilahlar ittifakýn içindeki gruplar arasý çiftleþmeli, takdis kültürler kaynaþmasýnýn ürünü olan melez insandan da olmamakla; melez soylu ýrka benzememekle de; ilahlarý ittifakýn dýþýnda ata soy aitliktiler.

Ýlahlar, kýrma yani melez olmayan, buyurucu etnik biyo-kültürlü ittifak öncesinin yalýn totem dönemli oluþun son temsilcileriydiler. Ýttifak yapmanýn kararýný alan, ittifaký meþru kýlan; hizmetleri görülüþle dýþtan birbirine göre grup temsilcisi olan ilahlar, ittifak içi çiftleþmeleri sonrasýndaki kendileri katkýlý melezleri olan insan ait eþlerini sahiplenenlerdi.

Ýlahlar, ittifakýn melezi olan yeni soya “insan” dediler. Ýnsan meþruiyetliðini tanýyýp, bu meþruiyetliðe onay verdiler. Ýlahlar, ittifak içinin insanýna göre müesses oluculuðu inþa ediþle; ittifaký kült merkezinin yönetici kuruluydular. Açýkçasý ilahlar ittifakýn kurucusu oluþla ilahtýlar. Ýttifaký sürecin çiftleþmesinden doðan melez insan, olmamakla da; insan deðildiler. Ýnsaný; görünüþçe, kültürce, tutumca yaratandýlar.

Ýttifaký tohumlayan ve ittifaka rahimlerde olan dölü veren totem temsilcilik, bir geçiþ dönemi mana kuvveti olmakla; farklý anlamlý iþ görmeklteler. Yeri zamaný geldiði için önceki totem tutumunun yapamadýðýný yapmaktalar. Bu nedenle karþý totmli grup tohumlayýcýsý ve karþý totemli grubun rahimlerinde olan dölü verici oluþlarýyla karþý grup karþýlaþmalarýný yapan son totemi oluþla, önceki totem tutumundan ayrýlmaktadýrlar. Bu ayrýcalýkla ilah olmuþtular.

Son ilahýn gerçek ölümüyle artýk ittifakýn tüm tohumlayýcýsý ve rahimde olanlarý verenleri, melez insanlardý. Mellez insan; rahimlerin verdiði ürünleri velayet paylaþýmý yapmalarý sonrasýnda geçiþ ritüelleri yoluyla ittifak içinde ilahlarý düzleminde temsiliyet oluyorlardý.

Böyle olunca ilahlar, kurucu iradeydiler. Ve gruplar arasý birleþmenin ürünü insan olmayýþla, dýþtan; insana insan adýný veren etkiydiler. Ýttifaký oluþmayý sosyal takdir oluþla belirleyip, takdis ediþle ittifaký sosyal salýnýmý, dokunulmaz kýldýlar. Ýlahlar yalýn totemi kimliklerini de taþýyan, arý totem aitliktelerdi.

Ýlahlar: insana benzememekle ittifak dýþýndaydý. Ýttifaký belirleyici ve ittifaký düzenin yürüteni olmakla ve ittifaka bir etki oluþuyla; ittifakýn içinde yönetimin merkeziydiler. Ýlahlar, ittifak katýlýmcýsý; ittifaký düzen kýlan totem gruplar olmakla, ittifak içinde ikili çoklu görünüme kaçan bir plüralisti politeizmdi.

Ýlahlar sosyal tüzelini takdirci, takdisti ve kendi sülplerinden olan melez insana, görünüþlerini veriþle; melezi sosyal kültürlü insaný yaratanlardý. Ýlahlar, bu sosyal etkileriyle ittifaký giriþtiriþle totem düzenli dönemden gelen, totem meslekli üreten iliþkilere de, yeni ittifaký giriþmesi içinde yön veriyorlardý.

Bu nedenle ön ittifaklý ilahlar; sosyal olucu takdir, takdis ve yaratýþ yapýþla sosyal elli ittifaký düzenler ilahlar olmakla köleci ittifakýn ilahlarýnda, ayrýlýrlar.

Nasýl totem dönemi ortaya koyan atalarýna totem temsilciliði üzerinde ritüeli saygýlama ve kutsama yapýyorlarsa; yine ön ittifaký dönemin, ittifaký melezi olan insanlar; bu takdimci ve takdis edici ilahlarýn sofrasýný kurmak ve sofralarýný hazýrlamakla; kendilerine ittifakýn (sosyal mantýki deyiþle kalü belanýn) bu görünüþünü veren ve ittifaklarýný yaratanlarýna, ritüeli saygýlama yapýyorlardý.

Ýttifaka göre; aþaðý yerli (tarýmcý) ilahlar olan yalýn totem grup temsilcileri ile yukarý (gök) yerli yalýn totem temsilcileri olan çoban temsilcili ilahlar; grup alanlý kesim noktalarýnda; önce birbirleri ile kendi aralarýnda gruplar arasý çiftleþme yaptýlar.

Bu çiftleþmenin melezi oluþla tarihsel döneme ilk kez “ittifaký kalü belanýn insaný” doðmuþtu. Ýþte ittifakýn ürünü ve ittifaký geleceðe aktaran insan temsilcileri bu “adam” insanlardý. Ýttifak içindeki ilahlar, ittifak yasasýna göre karþý grup aitlikti insanla da çiftleþme yapýyordu. Bu ittifak imanýydý.

Ýnanna, Geþtinna, Ýþtar gibi ilah temsilcilikler; Dumuzi gibi Gýlgamýþ gibi ilahlarýn tohumu olan melezi insaný, kendi memesinden emdirdiler. Bu emzirme ile ilahlar melezi insana, insanýn hem Geþtinna, Ýnanna ilahlarýnýn tarafýnda kendilerine ait oluþunu, hem ittifakýn insaný oluþunu onamasý meþruiyetliði kazandýrýyordular. Emzirme ön ittifaký dönemler içindeki sosyal insana, hem ittifak aitliði ve hem de totem (ilah-ilah parçasý olma) aitliði olan biyo kültür kimliðini vermenin kurumlaþmasýydý.

Totem dönem baþlangýcýndan beri, saf totemi etnik aitlikler vardý. Saf aitlikleri, ittifaký giriþendi melez aitlikten ayýran temsilciliðe “ilah” dendi. Ýlah söyleniþle temsilciler; kendi kiþi ölümleriyle, bir bir ittifak içinde yok olmaya ve bir bir ölümleriyle ittifak içinde zorunlu oluþla ayrýlmaya baþladýlar. Bu nedenle ilahlar, insanlarý terk etmiþlerdi.

Son ilah temsilcinin somut bedeni de ölünce; ilahlar insan içinde yaþamayý terk etmiþ oldular. Ýlah dedikleri birliktelik etki görünmez oldu. Ýlahi ölümler insan zihni içinde, bir durumdan diðer bir duruma geçmenin yansýmasý oluþla yeni bir zihinsel anlama göç etmenin mana ilkesini oluþturmaya baþladýlar. Böylece ilahlarýn insan içinde ayrýlýþý, yeni bir ilah anlayýþý olmanýn hüviyetine büründü.

Bir ittifak, ticaret gibi dýþ tehdidi kaldýrmak gibi, ittifaký büyütmek gibi, talan yapmak gibi nedenler ile dýþtaki baþka ittifaklarla da ittifak yapmaya baþladýlar. Bu durumda ilki ittifak; diðer dýþ ittifaklarla yapýlan ittifaklar nedeniyle diðer dýþ ittifaklarda ilki ittifaka göre, ilki ittifakýn içi gibi oldular. Tekparça kimlik kazanmanýn uygarlaþma mücadeleleri baþladý Kült merkezine doðru gömülen sosyal sistem devinmeli ittifaklýn, merkezi oluþla milletleþtiler. Aitlikler henüz emek ekseninde oluþmuyordu.

Ýttifaklar arsý ittifaklar yapýldý. Ýlahlar eliyle takdisli kýlýnan ittifakýn çiftleþmesi ittifak içi kardeþler arasý insanlarýn çiftleþmeydi. Takdisle olan bir ittifak insaný, dýþýndaki diðer bir takdisi ittifak insanýný, insan saymazdý. Dýþtaki ayrý ayrý iki ittifaklar arasýndaki çiftleþmeler, ilki ittifaký çiftleþiciler ölüp; aralarýnda ayrýlmýþ olan totem atalarýnýn çiftleþmesi deðildi.

Bu nedenle ilki ittifaklýnlar; ilahi takdisin temsilcisi oluþun, ilk ilahlardan el almýþ olmanýn ilk geleneðini de baþlattýlar. Kendilerini zorunlu terk eden ön ittifakýn yaratýcýsý olan atalarýnýn ölümleriyle ittifak içinde býraktýklarý mana devinmeli soyut boþluk alanýn içi; ilahý görmüþ olmalarý, ilahla temas etmiþ olmalarýndan ötürü kendilerinin ilahlar temsilcileri oluþu anlayýþýyla dolduruldu.

Bu olgunlaþýcý evrimsel ön ittifaklar öyle bir aþamaya geldiler ki, sonucu mal sahipliði olan mal edinici, ittifak için üretilen, birikmiþ ittifaký emeðe el konucu kaba güç ortaya kondu. Bu kendine yabancýlaþan insanýn kullandýðý kaba güç; sürü dönemli kaba güçten daha zorbaydý. Anlayýþ düzlemleri farklý oluþla bu zorbalýðýn güden mana imlecinin geliþtirilmesi olan ilah anlayýþý, ilk kez mal edinici takdiri yaratan Tanrýydý.


Sürecek