Dünyayý isteyen bilime sarýlsýn, ahireti isteyen bilime sarýlsýn; hem dünyayý hem ahireti isteyen yine bilime sarýlsýn" -Hz. Muhammed |
|
||||||||||
|
Her yerde yaygýn oluþun tasýmýyla algýlanan mana; erken dönemde sadece o totem grubu koruyan gözeten mana iþlerleþmeli giriþtirme olmakla totemdi. Sentezi dönemde sadece o ittifaký grubunu koruyup gözeten olmakla kalmayacak totem mesleklerinden ötürü ittifakýnýn iþlerini düzenleyen yasa koyucular oluþla sentezci; canlý, kanlý mana ilahlardý. Tarihte ilk kez geçmiþte gelen koruma, gözetme, iþleri düzenleme oluþunun mana anlamasý, köleci dönemle birlikte; manadý bu türden anlamalarýn yanýna, þimdi de "mülk sahibi" olmanýn tasarrufunu da üzerine alan mana anlamasý olaraktan inþa olmaya baþlamýþtý. Sentezler gereði sentez içi çatýþmaya karþý; ayrý ayrý oluþlarýn, aslýnda o ittifakýn bir yaratan elinde yaratýlma olduðunu mana eden; birleþen sýfat ve tekilleþmeyle Marduk (Amar-utu) oluþa doðru, yapý ve yapýnýn mana anlayýþýyla eviriliyordu. Soyluluk bu eviriliþin ürünü olmakla da eviriliyordu. Soyluluðu doðuran ilk köleci ittifakýn (manacý iman anlayýþýnýn) sözleþme olan deklarasyonu, aþagýdaki gibi bir ahitleþme olan ant içme ve yemin etmeydi. Bu beþ ilkeyle ant içilip, iman tekrarlarý yapýlýyordu. Bu beþ ilkeye göre: 1-Ýlk kez mülk sahipliði vardý. Ve mülk sahipliðinin belirleyici olduðu egemenlik vardý. 2-Mülkün sahibi, bu köleci anlayýþlý manaydý. Mana her köleci egemenliðe göre mana olan adlandýrmalardý. Mana sahipliðinin mülkünü siz deðil, o daðýtacaktý. 3-Mülkün sahibi, mülkünü dilediðine dilediði kadarla veriyordu. Böylece seçilmiþ kutsal soylu, asil ve asalet sahibi oluþlar oluþuyordu. Mana sahipliði mülkünden vermekle kalmayýp; kimilerine de mülkünden hiç pay vermemekle onlarý mülk sahiplerine, köle (soysuz, asil olmayan, asaletsiz) kýlmýþtý. 4--Mülkün daðýlýþý ilkten beri deðiþmeden böyle paylaþma edilmiþti. Bu paylaþtýrma daðýlýmý karþý konulmaz oluþuyla; hep böyleydi. Ve hep böyle de olacaktý. Tek yanlý mülk sahipliðine göre bir mana anlamasýydý. 5-Bu mülkiyet edinmeyle asil olma ve asaletten yoksun olmacý kaderler, birer takdirdi. Ýnsanlar kaderleri olan takdirle pay sahibi olmuþlar ve kaderleri olan bu takdirle doðuyorlardý. Ýnsanlar bu takdirli kadere sabredecektiler (tevekkül gösterme). Bunlar özde Hamurabi yasalarýyla ortaya konan yasa manifestolarýna dönüþecekti. Ýþte ilk soylu sýnýf bu mal mülk daðýtýlmýþlýðý içindeki seçilmiþlerdi. Seçilme önce hesapsýz takdir edilmenin mal mülk sahibi olunmasýyla baþlýyordu. Sonra da soyluluk (zenginlik olan mal mülk sahibi olma seçilmiþliði) rahimlere düþen gebeliklerle de sürüp gidiyordu. Soyluluk mülk ile ve mülkün buyurma yönetir olmasýyla egemen ve dokunulmaz (kutsal) oluþtu. Soylular yasallýk oluþ dayanaklarýný (meþruiyetliðini) bu taksimdeki seçilmiþliðin buyurma ve yönetir olmasýna da dayandýrýrlar. Daha sonralarý feodal oluþlarla düklükler, kontluklar, aðalar türü; türlü varyasyonlarýyla soylular bu köleci tarihli misyonlarýný sürdürmüþlerdir. Ta ki feodal süreç sonunda mal mülk sahipliðinin karþýsýna para adamlýðý olan burjuvalar dikilecekti. Burjuvalar, Fransa'daki gibi proletarya ile iþbirliði yapýp yönetim yapýlaþmasý içindeki soylu (aristokrat) sýnýfa karþý egemenleþecekti. Ýkinci büyük manada anlaþma 1215 yýlýnda yapýlan Magna Carta anlaþmasý oluþla açýlým ve saçýlýmý verse de asýl mana anlayýþý keskince ortaya konmanýn burjuva demokratik devrimiyle olan mana anlamasýydý. Bu bir burjuva proletarya ittifaklýðý içindeki sahip oluþla ortaya konan manada anlamaydý. Burjuva demokratik devrimiyle oluþan ittifaký kararlaþma; emeði eksene alýþla, emeðin belirleyiciliðini takdir ve kabul (iman) etmiþti. Burjuva demokratik devrimiyle denmek istenen þuydu: köleci mana anlayýþlý ezelden beri olan takdire karþý emekler üzerine takdirleþmeydi. Ýnsanlýk totem meslekleriyle birlikte ilk kez gerçeði yeniden yakalamýþtý. Ne var ki mülkiyet sahibi olmaktan doðan mana anlamasýna karþýn; emek sahibi olmaktan doðan mana anlamasý içinde de (burjuva demokratik devrimi içinde de) aþýrý tepkilerle dýþlanmadan ötürü mülkçü iliþkiler o süre gelen haliyle oluþamýyordu. Bu baðlamda doðru olan emek eksenli oluþun kendisi de, tek yanlý kalýyordu. Salt emek yanýnda emekler de donmuþ emekler olmakla mana ve aracý kullanýmlar (yatýrým) oluþla parayý; teknik teknolojilerin araç gereçleri oluþuyorlardý. Bu oluþmalar bunlarýn ömürlerine baðlý kullanýmlarýnýn katkýlarý da; emeðin belirleyiciliði içinde fazlý frekans salýnýmlý katýlýmla az çok pay belirlemeliydiler. Emekler, emekten doðan yeni bir nicelim ve nitelik vermelerinin yepyeni aracý mana anlamalarýyla emeðin; teknik, teknolojik tasarýmlarýna dönüþmüþtüler. Böylece toplumsal ya da özel birikimler (teþebbüsler) de temel belirleyiciliðin yanýnda vesilece olan kendi katýlýmlarýný da ortaya koymuþlardý. Burada yanlýþ olan, vesile olanlarýn temel neden olana karþý kutsanmasýydý. Ya da vesile nedenlerin de hiç kaale alýnmamasýydý. Bu durumu aþmanýn sentezi olan mana anlamasýyla olup bitenler, emekler ve vesile nedenli ölü (donmuþ) emeklerden edinilen mana anlayýþlarý; kýsmen karma sentezli süreçlerin içine katýlmýþtýlar. Sosyal yan tek yanlýlýðýyla; toplumsal üretim iliþkili tek yanlýlýðýn belirleyiciliði; "insan haklarý evrensel beyannamesi" bu sentezi tutturmanýn yeni bir mana anlayýþý sahipliði olmasýyla ortaya konduysa da; bu güzel giriþim emperyalist çýkarlarla delik deþik edilmiþti. Ýnsan haklarý beyannameli 30 maddelik mana anlamalý sentez süreçleri, bambaþka sosyal yapýlarý ve toplumsa inþalarý sentez etmenin mana anlayýþýný kendi üzerinde taþýyordu.
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |