Ýstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü ve Atatürk Kültür Merkezi Baþkanlýðýnýn ortak çalýþmasý ile gerçekleþtirilen “ Uluslar arasý Hüseyin Sadettin Arel ve Türk Müziði Sempozyumu “ 13-14 Aralýk tarihlerinde toplam on bir adet oturum ile gerçekleþtirildi.

Bu sempozyum’ da baþta Prof. Dr. Yalçýn Tura, Prof. Dr. Ruhi Ayangil, Doç. Dr. Yalçýn Çetinkaya olmak üzere, birbirinden deðerli akademisyenlerin kýymetli görüþ ve yorumlarýný ilgi ve zevk ile dinledik.

Oturumlarýn odak noktasý mûsýkî tarihimizin zirve ismi Arel’ in “Müzik Bilimciliði”, “Müzik Tarihçiliði”,” Besteciliði ” idi.

O’ nun mûsýkîmiz hususunda canhýraþ bir þekilde nasýl yoðun çalýþmalar yapýp, maddî ve manevî bedeller ödediðini en en yetkili aðýzlardan bir daha dinledik.

Bu oturumlarda deðerli araþtýrmacý sayýn Harun Korkmaz yaptýðý, Arel'in arþivi ve nota koleksiyonu için yaptýðý tasnif ve kataloglama üzerine sunduðu teblið, anýlan belgelerin hayata geçirildiðini duyuruyordu.

Sempozyumun önemli sunumlarýnda birisi de Üstâd Prof.Dr. Yalçýn Tura’ nýn “Arel’ in 3 makalesinin düþündürdükleri “ baþlýklý tebliði idi.

Sayýn Tura bu tebliðinde; Arel-Ezgi sistemi için bilinen tezinden hareketle ; “…Arel-Ezgi sisteminde, (…) sekizli, “gayri müsâvî” 24 aralýða bölünmekte ve temel sesin sekizlisiyle birlikde, 25 ses elde edilmektedir. (…) Gerek Arel ve Ezgi, gerek onlarýn takibcileri, bu þekilde elde edilen seslerin, Batý ses sistemindekilerden fazla ve farklý olduðu görüþündedirler ve bu hususlarý, Türk Mûsýkîsinin en büyük zenginlik kaynaklarý arasýnda saymaktadýrlar. Gerçekte ise durum öyle deðildir: Zira Türk Mûsýkîsi ses sisteminde yer aldýðý iddia edilen sesleri, Arel, Ezgi ve Uzdilek’e göre hesaplar ve icra etmeye kalkarsak, bunlarýn, tamamen ve aynen Batý ses sistemi içinde de bulunduklarýný, yazýldýklarýný ve kullanýldýklarýný görürüz. Hattâ Batý, bu hususta daha da ilerdedir, zira Batý ses sistemi içinde, bir sekizlide 35 (ilk sesin sekizlisi ile 36) ses yazýlabilmekte ve kullanýlabilmektedir. Arel-Ezgi sistemi, Batý ses sistemiyle ayný yapýya sahibdir; fakat Batý sisteminden 11 ses eksik, dolayýsýyla, daha fakir bir ses sistemidir…” özetli görüþlerini tekrarlamýþ ve sistemin, mûsýkîmiz dizilerini tarifinin imkânsýzlýðýný yeniden vurgulamýþtýr.

Sayýn Doç.Dr. Yalçýn Çetinkaya’ nýn “ Gelenekle Batýlýlaþma Arasýnda Hüseyin Sadeddin Arel “ baþlýklý tebliðini yaptýðý 6. oturum, tartýþmasýz Sempozyum’ un en elektrikli oturumuydu.

Oturum sonucunda Sayýn Yalçýnkaya tezleri sebebiyle eleþtirildi ama ,kendisi bu eleþtirileri beyan ettiði gerekçeli örneklerle bir þekilde anlamsýz kýldý.

Yalçýnkaya, söz konusu seminerden sonraki günlerdeki bir makalesinde Arel konusundaki nihai tesbitlerini þu satýrlarý ile yapýyor :

“…Arel, cumhuriyet döneminin müzikte batýlýlaþma politikalarýnýn getirdiði batýlý müzikal deðerler ve sistem içinde Türk mûsikîsini yeni olana ve devlet tarafýndan desteklenene uygun hâle getirme çabasý göstermiþ olabilir, ki Arel’in kendi hayat çizgisi, anlayýþlarý, birikimi ve Türk mûsikîsi hakkýndaki düþünce ve yaklaþýmlarýna bakarak bunu anlamak mümkündür.

Ýyi niyetli ve serinkanlý yaklaþýmla ve eleþtiri sýnýrlarýný zorlamadan þunu da söylemeliyiz ki, Arel-Ezgi (ve Uzdilek) sistemi diyebileceðimiz bu sistem, Avrupa’da Aydýnlanma’nýn ve onun temel düsturu olan Kartezyen düþüncenin adeta mottosu niteliðindeki “her þeyi ölç, ölçülemeyeni ölçülebilir hale getir” bilimsel prensibine uygun bir þekilde, müziði ölçülebilir hale getirmesi ve indirgemesi gibi, Türk mûsikîsinin ses cevherini de Aydýnlanma müzisyenleri gibi indirgemiþ ve ölçülebilir hâle getirmiþtir…” diyor ve yazýsýný þu satýrlarla bitiriyor :

‘ Cumhuriyet, “ulus devlet” projesiyle nasýl Anadolu’nun Kürt, Laz, Çerkez, Boþnak, Ermeni, Rum, Yahudi gibi farklý etnik unsurlarýný “Türk” kimliðine týkýþtýrmýþsa, cumhuriyetin bu anlayýþýnýn müzikteki yansýmasý olan Arel-Ezgi sistemi de, farklý sesleri ve enstrumanlarý bir tek anahtara týkýþtýrarak tabii olaný da bozmuþ, cumhuriyetin yaptýðýný müzikte yapmýþtýr. Arada fark yoktur !..’ [1]

Yukardaki görüþ ve satýrlar ýþýðýnda konu deðerlendirildiðinde; Türkiye’ nin yaklaþýk doksan senedir gündeminde olan, Devletimizin Kültüre iliþkin bütçe harcamalarýnda milyarlarca lirasýný yiyen çok þükür ki son 40 senedir hýzý kesilen ve günümüzde çok cýlýz bir sese dönüþen mûsýkîmizi POLÝFONÝZE etme sevdâsýnýn bir “havanda su dövme” den ibaret olduðu, bu konudaki en yetkin isimlerince bir neticeye baðlanmalýdýr.

Zira, daha kendi asli müziðini ifade etmekten yetersiz kalan ve nazariyatý Batý’ nýn çok sesli ses sisteminden adapte edilmiþ bir tek sesli ses sisteminin baz alýnarak, onu çok sesli bir ses sitemine taþýmasý mümkün deðildir.

Teþbihte hata olmaz; biz Türkiye olarak uzun seneler sonrasý otomobil üretmeye karar verdiðinde; devlet, bu araba bize özgü olacak bu sebeple de onun kaportasý ahþaptan, tekerlekleri yuvarlak deðil kare, yakýtý linyit kömüründen olacak demediyse ve de Batý’nýn otomobil teknolojisini aynen aldýysa müzikte de artýk yüzyýllarýn birikimiyle mükemmeliyete eriþmiþ bir çok sesli sistemi aynen almakla yetinmeli, kompozitörlük iddiasýnda olan kiþilerin yetenekleri varsa, varyasyon bazýnda bize özgü müzik eserleri üretmelidirler.

Zira bu müzmin ütopya artýk kabak tadý verdi…

[1] ÇETÝNKAYA Yalçýn, Türk aydýnlanmasýnýn müziði ve Arel-Ezgi sistemi, Yeni Þafak,17 Aralýk 2017


Salih Zeki Çavdaroðlu

https://wordpress.com/post/ferahnak.wordpress.com/453