..E-posta: Þifre:
ÝzEdebiyat'a Üye Ol
Sýkça Sorulanlar
Þifrenizi mi unuttunuz?..
Bir takým þeyler görürsünüz ve "Niye?" diye sorarsýnýz. Ben ise bir takým þeyler düþlerim ve "Niye olmasýn?" diye sorarým. -George Bernard Shaw
þiir
öykü
roman
deneme
eleþtiri
inceleme
bilimsel
yazarlar
Anasayfa
Son Eklenenler
Forumlar
Üyelik
Yazar Katýlýmý
Yazar Kütüphaneleri



Þu Anda Ne Yazýyorsunuz?
Ýnternet ve Yazarlýk
Yazarlýk Kaynaklarý
Yazma Süreci
Ýlk Roman
Kitap Yayýnlatmak
Yeni Bir Dünya Düþlemek
Niçin Yazýyorum?
Yazarlar Hakkýnda Her Þey
Ben Bir Yazarým!
Þu An Ne Okuyorsunuz?
Tüm baþlýklar  


 


 

 




Arama Motoru

ÝzEdebiyat > Bilimsel > Felsefe > Bayram Kaya




29 Haziran 2018
Osmanlýda Kýsmi Bir Etkin Hafýza 10  
Bayram Kaya
Genelde bir hayat türü çalýþma, üretmeyi köleleþtiren asalak olmak dýþýnda, kendi kendisinin asalaðý olmamaktadýr. Bir hayat olan insan da kendi yeteneði kadar payla toplumun kendisi ve toplumun inþacýsýdýr. Ýnsan, insan olmanýn tarih bilinciyle, inþa bilinciyle asalak olabilse de ahlaken (mana en) toplumun asalaðý olmamalýdýr.


:EJA:
Üretim çoklu baðýntýlarýn süreci olmakla üretim iliþkisi de üretim hareketi de zorunlu bir çoklu baðýntýydý. Çoklu baðýntý; üreten ve paylaþtýran süreci de belirleyen etki baðýntýydý. Kiþi inþanýn baþýndan beri üretim iþini sürdüren, araþtýrýp geliþtiren deðildi.

Ve inþa birçok kiþisi yeteneklerle oluþturduðu kolektif sentezli kiþi katkýlý yeteneði, toplumsal yeteneði aktarýp geleceðe de kiþilere de miras eden kolektifti. Kiþilerde beliren ve kiþinin kendisinden fazla olan yeteneði; kiþiye donaným olarak aktarýlan kolektif güç ile kolektif bilinçtir.

Kolektif sistem bu dinamiði nedenle; kiþilerin El gibi iradeli kiþisi sahipler olup, sahiplik iradesini diðer kiþiler üzerine baský ve basýnca yapmaða dönüþür olmasýna kapalý bir seçme ayýklamaydý. Ýþte bu seleksiyon; sistem üzerine etki edecek bir kiþi sahipliði durdurmanýn bilinci olmakla sistemin hafýza kuralý olmak zorundaydý.

Kolektif etki, kolektife göre kolektif meþruiyet ortaya koyuyordu. Elbette kiþisi etki de kiþiye göre kiþisi meþruiyet ortaya koyardý. Ama kolektif ilik çoklu eylemler birleþmeli sentezle saðlatan ve yine çoklu eylemler birleþmeli sentezle üreten iliþki olmakla toplam aktif etkiydi. Toplam etki kiþisi etki deðildir. Kiþi kolektif yapý içinde her haliyle kolektif etkili bir belirlenimdir.

Kiþisi eylemler birleþmeli sentez içinde kiþi gibi niceli oluþlar kiþiyi, senteze katkýsý kadar bir aiti yapar. Daha fazlasý deðildir. Kiþi bu tür katký parça baðýntý olmasýný ortaya koymadan kolektif olarak harekete geçemez. Kolektifi ilik te bu parçalardan oluþur.

Bu diyalektik biçimleniþ karþýlýklý zorunlu baðýntýdýr. Kolektif baðýntý kolektif dýþýndaki tekil kiþide oluþamaz. Bu da tekil kiþinin kolektif gibi davranamaz olmasýdýr. Kolektif te kiþi gibi parça süreçli bir davranýþla davranamaz. Toplum da vida vardýr ama toplum, vida deðildir. Toplum vida parçasý gibi davranamaz.

Kolektifin üzerinden kolektife etki edecek bir kiþisel etki bu baðlamla kolektif oluþun seleksiyonuna takýlýr. Seleksiyonun bir baskýlamasý ile kolektifin korunan hafýzasý olur. Kolektif, kiþileri kadar bir belirme iken; kiþi istese de kolektifi kadar bir belirme olamaz.

Kiþi ancak ve ancak kolektif donanýmýn kendisine yüklediði ile kendisi kadar bir belirmedir. Bu nedenle kolektif süreç çokluk ile kolektif baþlayan zorunlu etkidir. Meþruiyet, kolektifi oluþmanýn ve kolektifi sürdürmenin parça eylemlerini kolektife eden bir baðýntý olmasýyla meþruiyettir.

Kolektifin bu tür meþruiyet baðýntýsý, kolektif hafýzayla kiþilere yansýr. Bu yansýma odaðý kiþiye, kýyas, hüküm ve tasarým olmakla bilinç aktý olur. Bu düþünsel eylem kiþinin anlama özne selliðidir. Ýþte El böylesi bir tarih selliði olan durumla meþru olmak zorundaydý.

Yine El çoklu bir kolektif etkinin kiþiler öznesinde meþru olmasý gibi bir zorunlulukla meþru olmak zorundaydý. El meþru belirmeyle olmanýn mecburiyeti içindeydi. Ama El tekil bir parça kiþi ve kiþi eylemli düþünce olmakla kolektif bir üreten süreci baþlatan bir eylem ve kolektif süreci baþlatan bir irade olamýyordu.

Ýþte El kolektif irade ve eylem olabilmek için toplumun üreten iliþkilerini, toplumun kolektif hafýzasýný kendine göre söylüyordu. Toplum El’e göre söylem içinde iþleyiþ olmakla enfekte edilmiþti. El enfekte ortamla ancak El sürecini baþlatmaya çalýþýyordu. Çünkü kolektif iþleyiþin geçmiþinde El mantýðý gibi inþa edici ne bir zorunluluk vardý ne de bir meþruiyet vardý.

Üreten geçmiþte de böyle bir gelenek yoktu. El aslýnda baþka bir nedenle ortaya çýkmýþ ama süreç içinde baþka bir amaçla kullanýlmanýn yanýlgýlar koymanýn kývranmasý içindeydi. Bu kývranma nedenle olmasý gereken tarihi meþruiyet geleneðini þimdiki oligarþin zaman içinde mucize söylemleriyle meþru olmak istiyordu.

Eðer El gibi bir kullaným ve El mucizesi deðiþip dönüþen geliþmelere mana düþüncesi olabiliyorsa böyle bir mucizenin gerçekleþip gerçekleþmemiþ olmasý El inanýcýsý için önemli deðildi.

Kaybolduðunuz bir ormanda cýlga bir yol size umuttur. O cýlga yol uçuruma gitse bile. Ýþte o zamanýn insanlarýnda mana düþüncesi böylesi bir yararcýlýktý (pragmatizmdi). Önemli olan oligarþiye giden yol üzerindeki yol arýzasýný temizlemeyi meþruiyet içinde yapmaktý.

Olaðanüstülük söylemi, gerçek olan tarihsel bað hafýzasýnda kopan bu süreci; ancak ve ancak bu tarz mucizevi söylemleriyle mantýklý etmenin manaca iþe yarar olma anlamasýydý. Gerçek deðiþme dönüþmeye paralel olarak El’in iþe yaramadýðý yerde Yehova var olacaktý.

El söylemli kutsal sözleri kiþi kendisine rehber etti. Bu kiþinin kendi kendisini ikna etmesiydi. Gerçeðe uygunluðu süresince oluþan mana anlayýþýyla kiþi kendi kendisini ipnotize etmiþ olmasýyla bu anlayýþ, kiþinin kendi üzerinde kendi etkisiydi. Kiþinin kendi kendisini manaya taat ve itaat içinde tutmasýydý. El kiþinin kendi üzerindeki kendi mana etkisinden ötürü, etkilenmiþ kiþileri efendilere rýza göstertmesine de razý ediyordu.

Okur þunu iyi bilmeli El anlatýmýndaki mananýn gerçek olup olmamasý o dünya insanlarýnýn çok ta inanýp inanmadýðý bir özellik deðildi. Kiþilerin geleceðe yaptýklarý aktarýmlar içinde aktarýlan mananýn onlar için “nasýl bir önem taþýdýðýný ortaya koymanýn derdinde” olmalarý nedenle bu mana inancýnda oldukça gerçekçiydiler.

Anlatýlanlarda gerçek bir yaþamýn formlarý vardý. Bir de bu forma uygun o formun önemini anlatmanýn öyküleri vardý. Ýttifaktan çýkmanýn ya da ittifaktan ayrýlmanýn veya ittifak dýþýna sürgün yemenin karþý tarafa kovma faturasý tufanla silinip süpürülmekti.

Mýsýr esaretinde kurtulmanýn önemine binaen vurgu Mýsýrlýlarý, sularý ikiye yarýlan denizde, boðdurmaktaydý. Ýþte gerçekten kopan El ya da Yehve mana anlayýþý bu önemleri aktarmak, korumak için mana ile baðýntýlý aktarýmlarýyla vardý. Kutsallýk cd, DVD gibi hafýzayý da temsil ediyordu.

El anlayýþlý sürece dönüþen yapý içinde kolektif hafýzanýn kaybýndan yaþananlar nedeniyle travma ve tufanlar vardý. Üreten kolektif gücü içindeki kiþileri, yoksul ve sahiplikten yoksun kýlmak için El’in rýzk daðýtmasý vardý.

Sonra da din ve El siyaseti içinde El’in sebebi olduðu yoksulluða vaat eden algýlarýyla, umutsuzlara umut olmaktan kaynaklý ajitasyonlarýyla El vardý. Bu tutum tam bir öðrenilmiþ çaresizliði belirtiyordu. Çaresiz olan yoksulluðun, algýda seçmez ligini ortaya koyan süreçlerdi.

El, Yehova vs. tarzý anlatýmlar, gerçek yaþanan konularýn, anlatýcýlar için ne önem taþýdýðýna binaen anlam yüklenici manalardý. Yaþanýlanlarla deðiþmenin, dönüþmenin önemi; El ve Yhw üzerinde mana edilmenin anlatýmlarýyla meþru oluþtu. Yoksa gerçekten de El var mýydý? El Ýbrahim’e görüme tecellisi yapmýþ mýydý? E Ýbrahim’e “Ben El Þaddayým” demiþ miydi? Bunlarýn o an zerre önemi yoktu.

Türlü türlü mana olan arayýþlar içinde olmakla bunlara inanýp inanmamalarý o dünya için pek önemli deðildi. Putunu yaptýðý hamur muskayý acýkýnca onun için yiyordu. Ve biat ettiði efendisine biat akdi olan ahit imanýný göstermenin alameti farikasý olarak ta boynunda hamurdan yaptýðý efendi putunu taþýyordu. Put ya da ikon bu biat akdinin somut tescil belgesiydi.

Önemli olan mal mülk sahibi bir Ýbrahim’in ortaya çýkýp ta, kolektif olan ilahtan kendisine meþruiyetle mal mülk veren bir kiþi ilahýný ortaya koymasýydý. Önem olan meþruiyetti. El de bu meþruiyetin tapu senediydi. Ve El ilk kez kiþinin mülk sahipliðine onay veriyordu. Kiþi ve kiþiler de mülkünü bu kiþisi ilahla açýklayabiliyorsa, özel mülk sahipliðini, kaderleri bu mana ile açýklayabiliyor buna göre yaþam oluþabiliyorsa önem buydu. El süreci akýlsýz baþlamýþtý akýlsýz akýlla gitmesi de gerekiyordu.

El izaný, yeni durumu kendisinden önceyle meþru etmeydi. Yeni olan süreci çevrime edecek olan ideolojiydi. Ýdeolojinin eksen çevrimiydi. Araç bir kurgu manaydý. Zenginlik-yoksulluk bu çevrim üzerinde yapýlacak soru cevaplarla döngüsel olacaktý.

Musa kendisinden önce ile meþru olurken Musa’nýn Yehovasý da diyecekti ki; “Ben atalarýn Ýbrahim’in, Ýshak’ýn ve Yakup’un ilahý olan El’im”. Zaten Ýsrail de Yhw’ye “atalarýmýzýn ilahý” diyerek Ýsrail’in ittifak tavrýný meþru edip tekilleþiyordu.

Önemli olan kolektif ittifaka karþý, o ittifaký yeni sürecin yeni mana anlayýþlý meþruiyetiyle yýkmaktý. Ve yeni olan mülkiyetçi ahidin bu mana üzerinde köleci biata dönüþmüþ olmasýydý. Emek ve tarihi bilinç üzerindeki hafýzasýný kaybedenler, sanal mana üzerinde ki hafýzayla olmak zorundaydýlar. Sonra da bu biati akde uygun iradeyi söyleyip, siz biat edenlerin zihnini kýyaslý ikna içinde oluþlarýný saðlayacaktýnýz.

Av ve avcý olma süreci hayatýn bir enerji çevrim süreci olmakla doðada belirmiþti. Doðanýn bu tutumu bu güdü içindeki her bir hayata açýk olan bir kullanýmdý. Bu baðýntý bizim dýþýmýzda, bizden ve bizim bilincimizden baðýmsýz bir ortamýn giriþmesiydi.

Hayat doðanýn tümlüðü içinde yalýtýmlý olan kendi özel süreçleriyle nispeten baðýmsýz iþlev olmuþtu. Hayat kendi dýþýndaki doðanýn ortaya koyduðu baský basýnç ile kendi yalýtým ortamýndaki süreçlerin kýyasýyla oluþan bencil bilinçti.

Toplum; insanýn doða içinde yalýtýma ettiði bir alanýn doða kurallarýyla birlikte insaný da etkin kýlan kolektifçe giriþmeli ve kontrollü süreçlerdi. Durum bu olmakla bencil insan öznesi kolektif üreten sürece istismar etmekle yaklaþýr. Kiþiyi en çok üretimi içinde tutup, üreten kiþinin en az doymasýný paylaþýr.

Böylece kiþi bencilliði toplum yapýsý içine sömüren, yapay enfeksiyonunu katmaktadýr. Bu tutum bir hayat þekli olan asalaklarýn da bir enerji çevrim þeklidirler. Sömüren oluþma asalak yaþama uygunsa da üreten sürecin üreten zorunluluklarý üzerindeki duyuþ olan insan ahlakýna, inþanýn temeline ve üreten ilk ittifaklý yapýlara aykýrýdýr.

Her þeyin her þeyle baðýntý bir giriþme olduðu evrende; ya da insan duygusuyla söylersek her þeyin her þeyle yararlanýcý bað iliþkisi ve reddetme bað iliþkisi kurduðu þu dünyadaki bu baðýntýyla var oluþun bir seçme ayýklama yapmasýdýr. Yararlanma da yapýnýn kendi dýþýnda bir enerji teminidir. Asalaklýk ta enerji saðlamasý içinde bir þekilde inþa olamayan bir türün, baþka þekilde inþa olmasýyla vardýr.

Genelde insan insana göre yardýmlaþan türdür. Bir insan da týpký diðer insan gibi enerji saðlar. Yani bir insan da sentez içinde enerji saðlama kaynaklarýný üretir olmakla doðada asalak konumundadýr. Böyle olunca toplum içindeki sömürü doðal akýþa da uygun olmaktadýr! Ne var ki toplumcu beliren seçme ayýklama yansýmalardan oluþan nesnel somut ve giriþtirici duyuþ ve bilince göre de doðru deðildir.

Ortak yararý (genel yararý) üretme üzerine inþa olan kolektif oluþ ya da toplum; asalak oluþa göre inþa olmamýþtý. Doðada beni sömür diye inþa olan bir hayat yoktur. Ahlaksýzlýk ve ahlaksýzlýk algýsýný veren duyuþ ta; toplumun asalaklýk üzerine inþa olmamýþ olmasýndaki referansýn gerçekliðiydi. Ama bir kez inþa olunca da toplum dýþ asalaklýðýn hedefi oluyordu.

Sömürü toplumun dýþýnda tür olan asalaklarla enfekte edilir olmaya zorunlu olarak uygunsa da insanýn asalaklýðýna da bir o kadar zorunlu deðildi. Asalaklýk, toplum olmanýn duyuþuna, toplum olmanýn duygusuna ve zorunluluðuna kökten aykýrý bir sorundur.

Bu asalaklýk üreten insanda köleleþtirmeyi getirir. Ýnsan toplumun dýþýnda toplumda yararlanan bir tür deðildir. Aksine insan toplumu inþa eden olmakla, toplumun parçasý ve parçasý kadarla kendi olup enerji saðlayýcýdýr.

Genelde bir hayat türü çalýþma, üretmeyi köleleþtiren asalak olmak dýþýnda, kendi kendisinin asalaðý olmamaktadýr. Bir hayat olan insan da kendi yeteneði kadar payla toplumun kendisi ve toplumun inþacýsýdýr. Ýnsan, insan olmanýn tarih bilinciyle, inþa bilinciyle asalak olabilse de ahlaken (mana en) toplumun asalaðý olmamalýdýr.

Geliþme deðiþme dönüþme esastýr. Deðiþmeyen geliþmeyen yapý ölür. Kolektif oluþ içinde kiþi sahipliði beliremez. Bu sistemin pozitifliðidir. Siz bunu topluma egemen olmayan kiþi sahipli kullanýmlara dönüþebilirsiniz. Bu durumda sistem biraz negatif biraz fazla pozitif olur. Bu doðrudur.

Bir geliþmenin, deðiþme ve dönüþmesidir. Sistemin polaritesi kiþi sahipliði yönünde biraz bir deðiþme ortaya koyarsa bu sistemin negatifliðidir. Sistemin negatif yönde deðiþmesidir. Sistem polarmasý kolektif yönde biraz artarsa bu sistemin pozitifliðidir. Sistemin ayarlarý ne daha çok negatifliði ne daha çok pozitifliði hiç istemez. Daha çok negatiflik kadar daha çok pozitiflik te hiç doðru deðildir.



Söyleyeceklerim var!

Bu yazýda yazanlara katýlýyor musunuz? Eklemek istediðiniz bir þey var mý? Katýlmadýðýnýz, beðenmediðiniz ya da düzeltilmesi gerekiyor diye düþündüðünüz bilgiler mi içeriyor?

Yazýlarý yorumlayabilmek için üye olmalýsýnýz. Neden mi? Ýnanýyoruz ki, yüreklerini ve düþüncelerini çekinmeden okurlarýna açan yazarlarýmýz, yazýlarý hakkýnda fikir yürütenlerle istediklerinde diyaloða geçebilmeliler.

Daha önceden kayýt olduysanýz, burayý týklayýn.


 


ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.

Yazarýn felsefe kümesinde bulunan diðer yazýlarý...
El Bel Baal 2
Tarihsel 2
Ýrade 1
Tarihsel 1
Anlamak Gerek 71
Kurtuluþun Felsefesi (Açký 2)
Sosyal Ýliþki Toplumu Hedeflemez 2
Anlamak Gerek 43
Anlamak Gerek 70
Anlamak Gerek 55

Yazarýn bilimsel ana kümesinde bulunan diðer yazýlarý...
Müruru Zaman 14
Sahiplik Ýmaný 1
Hatýrlama 1
Mal mý, Ýnsan mý?
Mamon'du Belirme 1
Müruru Zaman 7
Denge ve Dengesizlik Süreçleri 24
Anlamak Gerek 26
Bað Enerjisi 1
Sistem 15

Yazarýn diðer ana kümelerde yazmýþ olduðu yazýlar...
Aslýna Yüz [Þiir]
Vah ki Vah [Þiir]
Ýsis Dersem Çýk Ereþkigal Dersem... [Þiir]
Görmez Þey [Þiir]
Tekil Tikel Tükel [Þiir]
ve Leddâllîn, Amin [Þiir]
Mavi Yare [Þiir]
Mevsimsel [Þiir]
Yýkýlýþa Direniþ Direniþe Yýkýlýþ [Þiir]
Meþrep 3 [Þiir]


Bayram Kaya kimdir?

Dünyayý yaþantýlaþan çabalar içinde duygunun önemi hiç yitmezse de, payý giderek azalmaktadýr. Sosyo toplum bazlý, genel bir açýlýmla baþlayan çalýþmalarým da; bilim felsefesi içinde olunma gayreti güdüldü. Bu nedenle yazýlarýn tarisel, sosyo toplumsal evrimli ve türlü doða bilim verileri güdülü çalýþma olmasýna gayret edildi. Genel felsefem içinde bir bilgi; ne kadar çok baðýntýsýyla söylüyorsanýz, o bilgi o kadar bilinir bilgidir.


yazardan son gelenler

 




| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk

| Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi |

Custom & Premade Book Covers
Book Cover Zone
Premade Book Covers

ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr.
Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz.