5 Kendisini yaşamımız boyunca 7 000-20 000 kes tekrarlarla çoğaltan telomerlerin her tekrar çoğalmasında boyu biraz kısalır.

Bu tür belli bir kısalmalar öyle bir kritik eşiğin değer boyuna gelince telomer artık bölünüp çoğalamaz. İşlevi düşer. Artık hücre çoğalmaz bir durumla sıfırlanır. Bu durumda telomerin bölünüp çoğalması biten hücre, ancak en fazla birkaç yıl yaşar.

6- Hayati olan, canlanma ve ben bilinci olma tepkisi olan ozmos sürecini biraz ayrıntılı anlatalım.

Bizler dinlenirken sinir sisteminin dış zar yüzü +70 mili volt olur. İç zar yüzü de zıt yönden -70 MV. olur. Bu durumda zar yüzey gerilimi dengede olmakla zar gerilimi yok gibidir. Zar dinamik bir işlevsel durum ile değildir.

Zarın dışında pozitif (+) potansiyelli sodyum iyonları vardır. Biraz da – yüklü klor (Cl) iyonu vardır. Zarın iç kısmında da yine (+) pozitif polarmalı potasyum iyonları, protein ve fosfor yükleri vardır.

Denge durumunda hücre içi ve hücre dışı iyon dengesi %70 mili volt yük ile dengededir. Bu durumda hücre içine ve hücre dışına sodyum ya da potasyum iyon geçişi olmaz.

Dışta biriken sodyum iyonu ya da içte biriken potasyum iyonu fazlalığı zar yüzeyindeki bu dengeyi bozar. Bozulan denge ile artan iyonun baskı ve basıncı %65 mili volt değerine çıkınca, hücre zar yüzeylerindeki polarite değişikliği için zara sinyal gönderir.

İç ve dış zar yüzey geriliminin potansiyel yönleri değişmekle dıştaki fazla sodyum içe alınır. Dıştaki baskı basınç azaltılır. İçteki fazla potasyum da yön değişen polaritenin itmesi ile dışa gönderilerek içteki baskı ve basınç azaltılarak potasyumdan boşalan yere de sodyum iyonları dolar.

Zar yüzey geriliminin dengede oluş süreci içinde dış zarın + iç zarın – potansiyeli vardı ve bunlar birbirine 70 MV’la eşit yük miktarı içindeydiler.

Bir uyarı sinyali geldiğinde denge durumu ters polarmalı duruma dönüşür. Yani bu kes dış zar gerilimi – polarmalı, iç zar gerilimi de + polarmalı olur. İlk durum + – yönlü polarite iken gönderilen sinyal impulusu ile zar gerilimi - + yönlü potansiyele dönüşür.

Gelen uyarı sinyali sonucunda iç zar dışzar polaritesi değişip hücre içine sodyum girip hücreden de potasyum dışarı çıktıktan sonra süreç eski (+ -) denge potansiyelli durumuna dönmek için ATP kullanır.

Yani hücre ilk denge durumu olan %70 iyon dengesini oluşturmak için ATP enerjisini kullanılır. Eğer iç dış iyon denge farkı %65 in üzerine çıkarsa hücre polarite değişikliği olması için uyarı sinyali gönderir.

Dengeyi bozan dengeden ayrılma sürecinde sodyum iyonları hücre içine girer. Potasyum iyonları da hücre dışına çıkar. Dışa sızar. Bu uyarım esnasında zar yüzünün elektriksel gerilimin yön potansiyeli yer değiştirir.

Bu şöyle olur. Hücre zarının dinlenme durumunda zar yüzeyi + elektrik yüklüydü. İç yüzey de – elektrik yüklüydü.

Dengede sapan süreçte ise iç yüzey gerilimi – yerine pozitif (+) polarma olur. Dışın zar yüzey gerilimi de + yerine eksi (-) negatif polarmalı gerilim içinde olur.