Ömer Akþahan

Ütopya, gerçekte var olmayan, ama gelecekte var olabileceði düþünülen devlet ve toplum tasarýmýdýr. Yazýlý kaynaklarýn günümüze ulaþan önemli yapýtlarýnýn çoðunda devlet sistemi ve toplum yapýsý üzerine ya ütopik yaklaþýmlar vardýr ya da var olan sisteme getirilmiþ eleþtiriler yer alýr.

Bir dönem okullarýmýzdan felsefe, mantýk ve sosyoloji dersini kaldýran bir yönetimle tanýþtý ülkemiz. Ne yapýlmak istendiði kýsa zamanda anlaþýldý ve aradan geçen sekiz on yýllýk kayýp bir zamanýn ardýndan yeniden bu dersler lise müfredatýna kondu. Bir okul ziyareti sýrasýnda tanýtým amaçlý lise kitaplarýndan felsefe ve sosyoloji kitaplarýný incelemek amaçlý temin ettim. Bu esasen daðýnýk okuma yaptýðým iki alanda bilgilerin nasýl disiplin edildiðini anlamak için bir çabaydý. Hem elimin altýnda zaman zaman okumayý düþündüðüm bir kaynak olabilirdi, hem de bugün üzerinde uzun zamandýr düþündüðüm bir konuda yazmamý saðlayan motivasyon aracý oldu.

Bir düþünüre göre,”Devletten söz edildiðinde, aslýnda devlet kastedilmez, çünkü böyle bir þey yoktur. Devleti yapan yurttaþlar, daha doðrusu, onlar arasýnda gücü kullanan bir yurttaþ kastedilir. Dolayýsýyla devlete karþý ödev, devlet baþkanýna, memurlara karþý ödevdir.”(1)

Her Türkiye Cumhuriyeti yurttaþýnýn taþýdýðý bir nüfus cüzdanýndan söz etmek istiyorum. Hemen her iþlemde kimliðimizi belirleyen, zaman zaman da sýkýntýya sokan bir belge. Burada gözden kaçýrdýðýmýz önemli bir nokta var: Bu belge, taþýyanýn ayný zamanda bir “Devlet Ortaðý” olduðunu ispata yarar! Yani yurttaþ, vergi veren, askerlik hizmetini yapan, kurallara uygun davranan gerçek kiþidir. Devletse yurttaþlarýna hizmetle yükümlü olan ve kendine özgü bir hiyerarþiye sahip bir üst yapý kurumudur.

Anayasada yazýlý temel hak ve özgürlüklerin uygulanmasý sýrasýnda yaþanan hakkýn elde edilmesi için çaba harcayanlara karþý bu organizasyonda çeþitli unvanlarla görev alan kiþiler, ki, ayný hak ve özgürlükler onlar için de geçerli olmasýna karþýn -haksýz olduðuna inansalar bile- devletten yana tavýr koyarak yurttaþlarý sert müdahalelere tabi tutarlar. Yaþanan tarih bir çok acý örneklere tanýktýr. Eðer yurttaþlarýn halen günümüzde süren bu amansýz mücadelesinde bir gün nüfus cüzdaný diðer kimliklere üstün gelirse, o zaman bu ülkede gerçek bir demokrasiden söz edebiliriz.

Tüm filozoflarýn birleþtiði ortak nokta; devletin toplumsal yaþamý düzenleyen zorunlu bir kurum olduðudur. Ancak, “Devletin toplumsal iliþkileri düzenlerken amacý ne olmalýdýr?” diye sorulduðunda birey-devlet iliþkisi bir sorun olarak karþýmýza çýkar. Burada amaç, toplumun mu yoksa bireyin mutluluðu mu esas alýnmalýdýr? Bu önemli sorunun yanýtý cebimizde her geçen gün yýprattýðýmýz nüfus kimliklerimizde yatmaktadýr.

Kýsaca bu ülkede yapay kimlikler yerine gerçek kimliðimiz olan T.C. NÜFUS CÜZDANI'nýn her þeye egemen olmasýna çalýþýlmalýdýr. Bu özünde bireyin mutluluðunu öne çýkaran katýlýmcý, çaðdaþ ve saðlýklý bir yönetim anlayýþýný da beraberinde taþýr. Ve bu haklý istemimiz de bir ütopya sayýlmamalý!

(1) J.M. Bochenski, Felsefece Düþünmenin Yollarý, (çev. Kurtuluþ Dinçer), s.90-93, Ark Yay., Ankara 1994. (Liseler Ýçin Felsefe Ders Kitabý, DoçDr.Kurtuluþ Dinçer,s.140, Doðan Yay., Ankara)