Kemal Tahir (1910-1973)
Roman anlayışıyla, romanlarındaki yorum ve düşünceleriyle dikkati çeken,tartışmalara yol açan bir yazardır. Soyadı Demir olan Kemal Tahir İstanbul'da doğdu. Babası Tahir Bey, II. Abdulhamid'in hünkar yaverlerindendi.Galatasaray Lisesi'ni 2. sınıfta bırakarak, Zonguldak Maden İşletmelerinde ambar memurluğu (1928-1932), İstanbul'da da avukat katipliği yaptı. Vakit, Haber, Son Posta, Karagöz gazeteleriyle, Karikatür ve Yedigün dergilerinde düzeltmen, röportaj yazarı, çevirmen, sekreter olarak çalıştı (1932-1938). Donanma Komutanlığı Askeri Mahkemesi'nce Nazım Hikmet ve Dr. Hikmet Kıvılcımlı'yla beraber tutuklanarak askeri isyana isyana tahrik ve teşvik 15 yıl hapse mahkum edildi. Çankırı, Malatya, Çorum, Nevşehir cezaevlerinde 12 yıl yattı. 1950'deki af yasasıyla özgürlüğüne kavuşan yazar, İstanbul'a dönerek, edebi faaliyetlerde bulundu.
Edebiyat yaşamına toplumsal konuları işleyen şiirlerle giren Kemal Tahir, ilk şiir denemeleri İçtihat'ta çıktı. ilk öykülerini 1941'de yayımladı, daha sonra roman'a geçti, Kemal Tahir'in romanları ikiye ayrılabilir; Köye yönelik romanlar ve çeşitli tarihsel dönemleri konu alan romanlar. Genellikle Çorum şivesi kullandığı, köye yönelik romanlarında Çankırı ve Çorum yörelerinin toplumsal sorunlarını, uzun cezaevi yaşamından tanıdığı insanları ele aldı."Sağırdere" ve "Körduman" gibi ilk romanlarında, konu ve anlatım bakımından bir köy romancısı diye nitelendirilebilecek olan Kemal Tahir, sonraki romanlarında koyduğu siyasal ve toplumsal görüşleri nedeniyle yankı uyandırdı.Birbirini tamamlayan "Sağırdere" (1955) ve "Körduman"(1957) romanlarında Ankara'ya çalışmaya giden bir gencin gurbetteki ve köyüne döndükten sonraki yaşamını anlattı."Yeniçınar Yaylası" (1958), "Köyün Kamburu" (1959), "Büyük Mal" (1970) üçlüsünde Tanzimat'tan Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar uzanan bir zaman içinde kırsal kesimdeki toplumsal değişmeyi konu aldı. Toprak ağalığının ortaya çıkış nedenleri üzerinde durdu.Eşkıyalık sorununu işlediği "Rahmet Yolları Kesti" (1957) eşkıyayı bir kahraman olarak gösteren görüşe karşı çıktı. Köy enstitüleri'ne eleştirel bir gözle bakan "Bozkırdaki Çekirdek" (1967) romanı dolayısıyla olumlu ve olumsuz eleştiriler aldı."Kelleci Mehmet" (1962) yanında çalıştığı ağayı kaza kurşunuyla öldüren bir genci anlattı. Bu çerçevede cezaevi yaşamını gerçekçi bir biçimde yansıttı. Ölümünden sonra yayımlanan "Namusçular" (1974) ,"Karılar Koğuşu" (1974), "Damağası" (1977) romanlarında da kırsal kesim insanlarını ve cezaevi yaşamını konu aldı. Bütün bu yapıtlarda kırsal kesime özgü, çoğunlukla çarpık insan ilişkilerini sergiledi, dikkat çekici tipler yarattı.
Tarihsel dönemleri ele alan romanlarına bir temel oluşturan "Devlet Ana"'da (1967) , Osmanlı devleti'nin kuruluş serüvenine eğildi. Devletin hangi temeller üzerine kurulup gelişebildiğini açıklamaya çalıştı. Bu romanıyla Türk Dil Kurumu Roman Armağını'nı kazandı. "Esir Şehrin İnsanları" (1956) ve "Esir Şehrin Mahpusu" (1962) romanlarında düşman düşman işgali altındaki İstanbul'u anlattı.Hatta bu romanları 2003 yılında TRT 'de dizi olarak sunuldu. "Yorgun Savaşçı"'da (1965) ise I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkan subayların içine düştükleri durumu, yılgınlığın giderek direnmeye dönüşmesini , kurtuluş savaşının ilk evrelerini yansıttı. Bu romanıyla'da 1967-1968 Yunus Nadi Armağını'nı kazandı.1980'li yıllarda film olarak da çekilen Yorgun Savaşçı gösterime girmeden yakıldı.Ancak film 1993'te orjinali ve yeniden çekimiyle televizyon kanallarında gösterilmeye başlandı. "Kurt Kanunu" 'nda (1969) Atatürk'e karşı düzenlenen izmir suikastı çevresinde , Kurtuluş savaşı'nı kazanan kadro ile İttihat ve Terakki yandaşları arasındaki hesaplaşmayı dile getirdi. "Yol Ayrımı" 'nda (1971) Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kuruluş yıllarını ele aldı. Bu Çerçevede Esir Şehir dizisi, Yorgun Savaşçı ve Kurt Kanunu'nda bir kavganın içinde olan kişilerin, ulaşılan noktadaki hayal kırıklıklarını sergiledi.
Kemal Tahir'in bazı roman kişileri aracılığıyla dile getirdiği tarihsel ve toplumsal görüşler büyük tartışmalara neden olmuştur.