Veyis Güngör

Amsterdam'da Karamanlı Bir Aşık Çağlari

Avrupadaki kültürümüzde yazılı ve görsel kültürümüzün yanısıra sözlü kültürümüz
ve bu kültürümüzün içinde Aşıklık geleneği bambaşka bir yere sahiptir.
Her nekadar Anadolu'daki kadar yaygın olmasada Aşıklık geleneği diğer bir çok değerlerimiz gibi Avrupa'nın her yerinde hayatını idame ettirmektedir.
peki nedir bu aşıklık geleneği ? ve bu geleneği sürdüren Aşık nedir ? Kimdir ?

Kültür bakanlığına göre '' Aşık'' Türk Halk Edebiyatında XVI yüzyılın başından itibaren görülen şair tipidir.
Aşığın şairlik gücünü rüyasında pirin sunduğu ''aşk badesini''içmekle ve ''sevgilisinin hayalini'' kazandığına inanlır.
Rüyada genellikle aşık adayının karşısına bir sevgili veya saz çıkmaktadır.
Rüyaların süsü ak sakallı bir derviş ve bazen bir bazen üç dolu bardaktır.
Bardağın rüyada tas halinde görünmesinede sık sık rastlanır.
Ozanlara rüyada sunulan tasların içindeki mayilere aşk dolusu denir.
Fars edebiyatının etkisiyle bade adınıda almaktadır.
Bunlar;erlik ,pirlik ve aşk badesi diye adlandırılırlar''.
Aşıklık geleneği ise ''genellikle bir usta Aşığın yanında yetişirler.
Ondan hem usta deyişlerini hemde sanatın icrasına ilişkin yol yöntemleri öğrenilir.
Aşık meclislerinde,kahvelerde bu ustaların sanatlarını icra ediş biçimlerini yeterince kavradıktan sonra ,usatalaşan Ozanlarda kendilerine çırak alırlar ve gelenek bu şekilde devam eder.
İşte bu geleneği devam ettirenlerden biriside bizim içimizde kendisini adeta gizlercesine Amsterdam'da yaşamaktadır.

Esas adı Muammer Çalar olan aşığımızın mahlas ismi ''Aşık Çağlari 'dir.
Uzun zamandır Amsterdamda yaşamasına rağmen onunla tanışmak
ancak geçen sene gerçekleşti.
Elinde bir kaset omuzunda sazıyla Türkevi derneği lokalinde buluştuk.
Mütavazi kendini pek anlatmayan ,takdim etmeyen,övmeyen bir tip.
Onun için olmalıdırki aynı şehirde yaşamamıza ve kültür sanat işleriyle uğraşmamıza rağmen ancak yeni tanışabildik Aşık Çağlari İle.
Aşık Çağlari Karaman'ın Morcalı köyünde dünyaya gelmiş.
İlkokolu bu köyde bitirmiş ve 1980 yılında aile birleşimi çercevesinde babasının yanına ,Hollanda'ya gelmiş.
Nerden geliyor bu aşıklık geleneği sende ? Soruna verdiği cevap aynen şöyle:
İlk okula devam ediyordum .Babam Hollanda daydı Annem okuma yazma bilmezdi.
Ben ise okuyabildiğim ve yazabildiğim kadarıyla Annem ile Babamın arasında bir iletişim aracıydım.
Babamdan gelen mektupları ben okurdum evde.
Annemin mektuplarınıda genellikle ben yazardım babama.Katiplik yapardım.
Annem bu mektuplararın arasına gurbetteki babama destanvari metinler yazdırırdı.
Bütün bunları kafasından bilirdi annem.
Bu maniler benim üzerimde müthiş etkiler yaptı.Bende şiirler yazmaya başladım Merak sardı .O gündür bu gündür
bir şeyler yazmaya ve söylemeye devam ediyorum.

Peki Muammer Çaların annesi bütün bu manileri,destanları nasıl ve nereden öğrenmişti ? Oğul Çağlari bu sorumuzada şöyle cevap veriyor:
Annem Karamanlı Aşık Mevlevi -Nuri Uzun'un kız kardeşidir.
Dayım Nuri Uzun tanınmış bir Mevlevi ve şair ozandır.
Dolayısıyle Aşıklık ve şairlik aileden gelen bir özellik olsa gerek''.

Yukarıda da belirtildiği gibi aşıklara ya bir üstad ya bir meclis tabiri caiz ise bir isim bir ünvan ,Mahlas verirler.
Aşık Çağlari Mahlası nasıl oldu sorumuza Çağlari şu yanıtı veriyor.
Karamanda aşıklar kahvesi (derneği) vardır. burada her yıl aşıklar şöleni düzenlenir
Ustalar,çıraklarını denerler,aşıklar meclisinde aşık atılırlar ortaya
gençlerin ürünleri hünerleri bir juri tarafından değerlendirilir ve ödüller verilir
işte böyle,Karaman'da yapılan bir yarışma,1987 yılında ben de bir şiirimle derece aldım
ve juri bana o gün Aşık Çağlari ''Mahlasını verdi.
O gündür aşıklar dünyasında böyle anılır oldum.

Çağlarinin ödül kazanan HAMDOLSUN adlı şiiri Şöyle

****
Gönül atım girdi dostun bağına,
Çoban oldum ormanına,dağına.
Bir damladan aktık dost ırmağına,
Sel olup çağlayıp aktık hamdolsun...
****
Aşk menendin içip nâra garıldık,
Ne o dosta küsüp,yâra darıldık,
Toprak idik takla,takkı yarıldık
İkilik kininden geçtik hamdolsun...
****
Arıyız,uçarız kırmızı gül'e,
Güller nazik ola dertli bülbül'e,
Çağlarim der,ahvalimiz kâmil'e,
Sual edip açtık,açtık hamdolsun.
****
Aşık Çağlari artık kendisine bir görev verildiğine inanır ve çalışmalara başlayıp eserlerini
çeşitli gazete,dergi,magazin ve antolojilerde yayınlar.
Çalışmalarında artık işlediği temalar ,konular ,demokrasi,insan hakları,barış,hoşgörü,eşitlik,ezilmişliğe isyan vb.üzerine yoğunlaşır.
Çağlari Karamanlı olduğunu hiç bir zaman unutmaz.
Karaman onun için Yunus'unda yaşadığı bir belde olmasından bir okadar daha önemlidir
ve bu sevgiyi şiirlerine yansıtır.
******
Karaman'da yaşadığın topraklardan,
Kalktımda geliyorum, Yunus emre'm..
Morcalı deresinde,deli çaylardan,
Aktımda geliyorum Yunus emre'm...
******
Hoşgörü adeta Çağlari ile eş anlama gelmiştir.
Onlarca belki yüzlerce şiirinde hoşgürü ve toleransı anlatır,dile getirir Çağlari.
Mevlana felsefesinde olduğu gibi hepimiz biriz öyleyse bu didişme
bu boğuşma niye diye sorar.

******
Adem'den,Havva'dan geldik biz cihana,
Bakma farklı lisan dil konuştuğuna..
Dünya insanlarının tüm mutluluğuna,
Eşitliği yazın,yazın ta ilk başlara.
******
Çağlari'nin eserleri özellikle ''Lütfi Peşket ,Mürsel Sinan,Sebahattin Öztütüncü ve diğerleri tarafından türkü,şarkı ve ilahi olarak bestelenip okunmaktadır.
.1998 TRT radyo kim ne demiş 1999 TRT allı turnam
2000 Kanal 7 gönüldağı proğramı,2001 TRT alo Türkiyenin sesinde toplam 22 eseri yer almış.
1997 Hoşgörü adlı müzik kaseti 2000 Şiir antolojisi ve gurbetten sılaya şiir kitabını
yayına hazırlamış olan Aşık Çağlari Mesam ve Anasam üyesidir.
Amsterdam'da hayatını sürdüren Aşık çağlari son günlerde yoğun bir şekilde yepyeni türküleriyle ikinci kasetini hazırlamaktadır.
Anadolu kültürümün bu geleneğini her türlü ilgisizliğe,takipsizliğe rağmen yaşatan ve devam ettiren Çağlari'lere selam olsun

Veyis Güngör
12 07 2003