Bizim yazýnýmýz sözlüydü. Diðer toplumlarýn ilkel dönemlerinde olduðu gibi. Önce halk yazýný vardý. Zamanla elitler halktan koptu. Kendilerini sýrça köþklere hapsettiler. Vampirleþip kitlelerin kanýný emerek yaþam sürdüler.
Zamanla kitleler bilinçlendi. Saðduyu egemen oldu. Asalaklar ve vampirler her keresinde baþkalaþarak kan emmeye devam ettiler. Ne yaptýlarsa, ne denli dalaverelerini geliþtirdilerse de sonunda hep saðduyu kazandý.
Gene saðduyu kazandý. Gene saðduyu kazanacak..

Din ve iktidar nerdeyse tek elden yönetilirdi. Yöneten halkýn dinini de belirler, üstelik dini lideri de olurdu çoðu kere. Bizim de tarih geleneðimizde var. Hele ortaduðulu olup da Arap kültür baskýsýna girdikten sonra, iyiden iyiye bu olgu kemikleþti. Osmanlý’nýn hilafet aþký da buna baðlý olmalý.

Uzak Asya’da, Afrika’da, kim bilir daha nerelerde büyücüler, din adamlarý, rahipler (her ne kadar etkilemiþ olsalar da) reis yani yönetimin baþý olmamýþlar. Ortadoðu’da ise göksel din kurucularýndan peygamber Ýsa var, diðerleri gibi hükümdar, komutan olmayan veya bu þansý yakalayamayan.

Yazýn (edebiyat) sözlü baþladý. Destanlar, masallar, þiirler, türküler…
Farklýlýk, deðiþim ve geliþme (*evrim* sözcüðünü bilerek kullanmýyorum) yaratýlýþýn özüdür.
Her þey bir diðerinden farklý.
Sürekli deðiþim, evinim-devinim.
Sürekli geliþme (bazen de gerileme), deðiþim; kendi akýþýnda olursa evrim, zorlamayla olursa devrim.

Yazýlý yazýna (yazýn sözcüðünü edebiyat yerine kullanýyoruz ama sanki oturmadý) geçiþimiz geç oldu.
Deðiþik dinlere, deðiþik kültürlere, deðiþik alfabelere tosladýk deðiþik coðrafyalarda.
Þimdi bile çevremiz alfabe dolu.
Slav alfabesi,
Grek alfabesi,
Georgian alfabesi,
Latin alfabesi
Arap alfabeleri,
Musa alfabesi…
Biz bunlarýn arasýna sýkýþmýþken, koca Amerika kýtasýnda tek alfabe var.

Yeniliðe hevesliyizdir. Hala öyle deðil mi. Baksanýza arap hala arap, hindu hala hindu, çinli hala çinli.
Biz habire aranýyoruz.

Yazýya geç baþlayýnca, dilimizin yazýlýþýný yeterince insanýmýza öðretemedik. Hala çok sözcük yanlýþ yazýlýr. Halk tarafýndan farklý farklý söylenir.

Çocukluðumuzda bize cinlerden, perilerden, þeytandan, meleklerden o kadar çok bahsederlerdi ki, rüyalarýmýz bile bunlarla süslenirdi.
Hepsi çoðul da þeytan neden tek/il/dir bilir misiniz?
M.S. VI. Yüzyýl sonrasý, arap ve acem kavimler öylesine kapýþmýþlar ki; makam hýrsý ve çekememezlikler, kabile öðretisinin farklý kavimlerin yaþamýna uymamasý birçok Ýslam mezhebinin oluþmasýna yol açmýþ. Bunlardan biri daha eski inançlardan alýntýlarla ve kuran ayetlerinden bazýlarýný kendince yorumlayarak; Allah’ý diðer mezheplerden daha yüceltmek istemiþ. Allah’ýn kötülüðü buyuracaðýný, kötülüðe izin vereceðini kabul etmemiþ. Bu görevi þeytana yükleyerek Allah’ýn saffetini korumak istemiþ. Bu durumda iyi ve kötünün olduðu alemde, (ayetlerde þiddetli bir yordamla uyarýlmasýna karþýn) Allah’ýn kötü karþýtý olarak þeytan da tek olarak kültürde yerini almýþ.

Çin’le cin’i iliþkili sanýyordum koca adam olana kadar. Bu bende öyle bir etki yarattý ki, hala Çin devletine ve Çinlilere karþý bir tuhafým. Her an bir sürprizle karþýlaþma beklentim olur. Gerçi memleketlerinde ve onlarla bir arada olduðum zaman böyle duygularým olmadý. Bizler gibi insanmýþ onlar da. Hatta batýlýlardan daha çok benzeriz onlara. Öyle ya ne maceralarýmýz oldu bir zamanlar. Gelinlerimiz, hatunlarýmýz oldu çinli kýzlardan, prenseslerden. Bizim isim babamýz bile oldular.

Yazýný yaygýnlaþtýrýrsak, hatalar azalacaktýr. Çin de, cin de haddini bilecektir.
Yazýný yaygýnlaþtýrýrsak kültür homojenleþecektir. Yarar ve amaç birlikteliðinin deðeri anlaþýlacaktýr. Böylece modern sosyolojide toplum olma koþullarý saðlanacaktýr. Böylece insanlarý bir arada tutmak için din ve ýrk benzerliðinin demode olduðu, iþlevini yitirdiði anlaþýlacaktýr.
Siyaset rasyonelleþecek, kavga ve sömürü bitecektir.

Bir gazete haberi; *Erkek arkadaþ ilaný veren Çinli kýz, ummadýðý bir izdihama sebebolmuþ. Binlerce genç akýn etmiþ randevu yerine. Oysa beðenilmediðinden, arkadaþý olmadýðýndan þikayetçiymiþ bu kýz.*
Ýlginç. Bu ilan verilene kadar neredeydi binlerce kadýnsýz erkek. Neden kýzcaðýz karþý cinsten bir arkadaþ bulamamýþ.
Sanýrým kültür. Sanýrým etik. Sanýrým mahalle baskýsý. Öyle ya ne de olsa doðulu. Hem de Ortadoðu deðil Uzakdoðu.

Çin devleti baþbakaný dünya basýnýna açýklýyor:
-Dýþ alým arttý.
-Dýþ satým azaldý.
-Diþ ticaret fazlasý 102 milyar dolara geriledi. (102 milyar fazla hala)
Çin devleti baþbakaný açýklýyor:
-Biz geliþmemizi, baþkalarýna hegemonya kurarak yapmayacaðýz.
Çin devleti baþbakaný açýklýyor:
-Ekonomik geliþmemize devam edeceðiz. Þankay, Pekin gibi yoðun merkezlerdeki geliþme, geliþme sayýlmaz, geliþmeyi bütün yurda yaydýðýmýz zaman geliþmiþ olacaðýz.
Biz bunu 700 yýldýr akýl edemedik.

Ve
Çin devleti baþbakaný dünya basýnýna açýklýyor:
-Kültürel geliþmemiz uzun zaman ister, YÜZYILLAR alabilir.
Biz bunu idrak edemedik bile.

Demek o ki; en azýndan bir yüz yýl daha Çinli gençler karþý cinsten mahrum yaþayacak.
Geleneklerine baðlý toplumlarda deðiþim kolay olmuyor, ama temeller saðlam oluyor, sarsýntýlar az oluyor.
Süreðenlik insanlarýn daha az zahmetle daha konforlu ve kaliteli yaþamalarýný saðlýyor.

Kýssadan hisse:
Bizler her ne kadar deðiþikliklere kolay uyan insanlarýz desek de. Bu doðru deðil. Doðru olan bizim meraklý oluþumuzdur.
Merak ederiz, üþüþürüz, konuya tepeden dalarýz, hatta deneriz.
Evet deneriz. Baþlarýz. Hevesimizi alýr kenara atarýz.
Ama kýlýç zoru olsa da özümüzden geçmeyiz.
Toplumsal yýpranmalar, aþýnmalar, melezleþmeler, piçleþmeler, yaralar, darbeler, bereler olur elbette.

Binlerce yýllýk yapý taþlarýmýzý; bunun üzerine bindirilen bin üç yüz yýllýk Ýslam (Arap) þekillenmiþliðini, zamanýn en lojik veya bizi mutlu edecek kültür katmanýna uyarlamak, öyle birkaç onyýlda olacak þey deðil.
Demem o ki:
Yapýlacaklarýn semeresini almaya ömrünün yetmeyeceðini bilmek seni üzmeyecek.
Uzun zamana yayacaksýn, sen baþlayacaksýn sonraki nesil devam edecek.

Her birey sývada bir kum tanesi olmayý kabullenecek.
Ömrünü kaliteli geçirmeye özen gösterirken,- yarýnlara- senden sonrasýna hazýrlýk yapacaksýn.

Tufeyli yaþam yaratýlýþta yok. Eðer olsaydý yaratýlýþta analýk içgüdüsü olmazdý.
Alýnan her nefesin ödenecek bedeli vardýr.
Emeksiz ekmek yiyenler, sahibolduklarý, yararlandýklarýnýn karþýlýðýný vermeyenler, hak ettiðinden fazlasýna göz koyanlar toplumun pislikleridirler. Ýnsanlýk düþmanýdýrlar.

Saygýlar
i.durmuþ