Ýnsan ömrünün uzamasýyla birlikte, osteoporoz önemli bir saðlýk sorunu haline gelmiþtir. Osteoporoz, gerçekten de sakatlýk ve ölümlere yol açabilen sonuçlarýyla, yaþlanan toplumlarýn üzerinde durulmasý gereken ve gittikçe de önem kazanan bir saðlýk sorunu olmuþtur. Amerika Birleþik Devletleri’nde, kadýnlarýn yýllýk saðlýk harcamalarýnýn yaklaþýk 13 milyar dolarý bu hastalýða harcanmaktadýr. Bu miktar göðüs ve jinekolojik kanserlere harcanan miktardan daha yüksektir.
     
Ülkemizde osteoporozla ilgili saðlýklý istatistiki veriler mevcut deðildir. Ayrýca toplumun genel olarak konuyla ilgili bilgi ve eðitim düzeyi de yetersizdir. Son yýllarda kemik yoðunluðu ölçüm cihazlarýnýn yaygýn kullanýma girmesiyle hastalýðýn taný ve takibi kolaylaþmýþtýr. Ayný þekilde hastalýðýn tedavisi amacýyla çeþitli ilaçlar gündeme girmektedir.     
Bu yazýda, çaðýn gittikçe daha da güncelleþen hastalýðý, osteoporoz hakkýnda bazý temel bilgiler vermeye çalýþacaðým.
     
Osteoporoz, " kemik dokusunun azalmasý, mikro yapýsýnýn bozulmasý, kýrýlganlýðýnýn artmasý ve kýrýða yatkýnlýkla karakterize metabolik bir hastalýk” olarak tanýmlanabilir.
     
Günümüzde osteoporoz DEXA ( Dual enerji X-ray absorbsiyometre) yöntemiyle elde edilen sonuçlara dayanýlarak Dünya Osteoporoz Kongresin’deki konsensusa göre tanýmlanmýþtýr. Buna göre kiþilerin kemik yoðunluðu bu metodla ölçülür ve genç popülasyonun kemik yoðunluðuyla karþýlaþtýrýlýr. Genç popülasyonun ortalama kemik yoðunluðundan standart sapmasýnýn derecesine göre, osteoporozun derecesi kategorize edilir. Buna göre genç popülasyondan –1 standart sapmaya kadar olan deðerler normal, -1 ile –2-5 arasý osteopeni, -2,5 dan daha düþük deðerlere osteoporoz , -2,5 standart sapmayla beraber osteoporotik bir kýrýðýn bulunmasý ise yerleþmiþ osteoporoz olarak adlandýrýlýr.
     
Osteoporotik risk faktörleri çok çeþitli olmakla birlikte þu þekilde sýralanabilir:

1-     Ýleri yaþ
2-     Kadýn cinsiyet
3-     Erken menopoz
4-     Beyaz ýrk
5-     Düþük vücut kitlesi ( < 19 )
6-     Sigara içimi
7-     Hareketsiz yaþam tarzý
8-     Güneþ görmeme
9-     Aþýrý alkol
10-     Aþýrý kahve içimi ( Üç fincandan fazla )
11-     Annede kalça kýrýðý öyküsü
12- Kortizon kullanýmý

     Yukarýda sýralanan risk faktörlerinden sigara içimi, aþýrý alkol alýmý gibi bazýlarý deðiþtirilebilen risk faktörleridir. Buna karþýlýk ýrk, cinsiyet, yaþlanma gibi faktörlere etkili olunamaktadýr.
     
Osteoporoz aslýnda sessiz ve sinsi bir hastalýktýr. Bir kýrýk ortaya çýkana kadar hiçbir þikayete yol açmayabilir. Sýrt ve bel aðrýlarý omurlardaki mikrokýrýklara baðlýdýr. Omurlarýn çökmesi sonucu boy kýsalmasý ve ileri dönemlerde kamburluk, karnýn öne doðru çýkmasý, sýrt derisinin katlanmasý, bu hastalýðýn belli baþlý klinik bulgularýný oluþturur.
     
Hastalýðýn tanýsý için yukarýda bahsedilen DEXA cihazýyla kemik mineral yoðunluðu ölçülür. Bu ölçüm için gerekli endikasyonlar þunlardýr.


     1-Östrojen yetersizliði durumlarý ( Menstruasyon görmeme, erken menopoz)
     2-65 yaþýn üstünde olma (kadýnlar)
     3-Eriþkin yaþta küçük travmalarla kýrýk oluþmasý ( Özellikle kalça, omurga, önkol)
     4-Kortizon kullanýmý
     5-Tedavi etkinliðini deðerlendirmek için ( Tedavi baþlangýcýndan 1 yýl sonra )

Osteoporozdan korunmak için, özellikle doruk kemik kitlesinin oluþtuðu bebeklik, çocukluk, adolesans, genç eriþkin dönemlerinde kalsiyum ve D vitamininden yeterli beslenmenin saðlanmasý, risk faktörlerinin saptanarak bunlardan kaçýnýlmasý gerekir.