Kan basýncýnýn, eriþkinlerde, Dünya Saðlýk Örgütü tarafýndan normal kabul edilen 140 / 90 mmHg deðerlerinin üstüne çýkmasý halinde hipertansiyon söz konusudur.
Hipertansiyonlu hastalarýn pek çoðunun baþlangýçta, hemen hiçbir yakýnmasý yoktur. Hipertansiyonu olan hastalardan bazýlarý, özellikle sabahlarý uyandýktan sonra, ense bölgelerinde dolgunluk ve aðrý hissedebilirler. Bunun dýþýnda çarpýntý, baþdönmesi, yorgunluk, göðüs aðrýsý, nefes darlýðý, burun kanamasý, görme bozukluklarý gibi yakýnmalar da hipertansiyonlu hastalarda olabilir.
Hipertansiyonun % 90 ýnda sebeb belli deðildir.% 10 kadarýnda ise altta bir böbrek hastalýðý veya hormonal bir hastalýk yatar.
Sebebi kesin bilinmeyen hipertansiyona, esansiyel hipertansiyon, primer hipertansiyon ve halk arasýnda da asabi tansiyon gibi adlar verilir.
Genellikle 30 ila 50 yaþlar arasýnda ortaya çýkar. Genetik yatkýnlýk söz konusudur.Yani hipertansiyonlu kiþilerin çoðunun, birinci dereceden yakýn akrabalarýnda hipertansiyon tespit edilir. Ancak bu durum, hipertansiyonlu bir kiþinin yakýnlarýnda, mutlaka hipertansiyon görüleceði anlamýna gelmez. Hipertansiyon oluþumunda fazla tuz alýmýnýn da etkisi vardýr. Hipertansiyonu olan kiþiler, fazla tuzlu gýdalar yediklerinde tansiyonlarý daha da yükselir. Bu durum, özellikle tuza duyarlý bazý hipertansiyon hastalarýnda belirgindir. Buna karþýlýk, kayýsý, muz, patates gibi potasyumdan zengin gýdalarýn alýnmasý hipertansiyonu azaltýcý bir etki göstermektedir.
Hipertansiyonlu hastalarda sigara kullanýmý varsa, gerek kalp krizi gerekse inme riski çok artmaktadýr. O sebeble sigara mutlaka býrakýlmalýdýr.
Alýnan alkol miktarý ile kan basýncý arasýnda da lineer bir iliþki vardýr. Bir baþka deyiþle, ne kadar çok alkol alýnýrsa tansiyon da o kadar yükselecektir. Günde iki kadehten fazla alkol alanlarda, alkol almayanlara oranla hipertansiyon iki kat daha sýk görülmektedir. Ayrýca alkol alýmý, hipertansiyonun ilaçla kontrolünü de güçleþtirmektedir.
Hipertansiyonlu hastalar kilo vermelidir. Þiþmanlýk, hipertansiyona zemin hazýrlayan çok önemli bir baþka faktördür. Kilo vermek ve ideal kiloya inmek tansiyonun normal sýnýrlara düþmesine yardýmcý olur. Gerçekten de vücut aðýrlýðýnda 1 kg lýk bir azalma tansiyonda yaklaþýk 1 mm Hg düþme yapmaktadýr.
Hipertansiyonlu hastalar aþýrý çay, kahve ve kolalý içeceklerden de kaçýnmalýdýr. Bu tür içeceklerde bulunan kafein, kan basýncýný geçici olarak 5-10 mm Hg kadar yükseltebilmektedir.
Mümkün olduðunca stresten kaçýnýlmalýdýr. Aþýrý üzüntü ve sýkýntýlar hipertansiyonun ortaya çýkmasýný kolaylaþtýrabilir.
Aþýrý sedanter, hareketsiz yaþam tarzý da doðru deðildir. Düzenli olarak haftada iki üç kez, yarým ila bir saatlik yürüyüþler, hafif aerobik egzersizler, tansiyonun düþmesinde ve kiþinin kendini daha saðlýklý hissetmesinde son derece faydalýdýr. Hipertansiyonlular, aðýrlýk kaldýrma tarzýnda yapýlan egzersizlerden ise kaçýnmalýdýr.
Hipertansiyon, hiçbir þikayete yol açmasa dahi, mutlaka hekim kontrolünde tedavi edilmelidir. Aksi halde kalp krizleri, felçler, kalp ve böbrek yetersizliði gibi tehlikeli sonuçlar doðurabilir.
Not: ABD Birleþik ulusal komitesine göre, eriþkinlerde hipertansiyon sýnýrý 130/85 olarak belirlenmiþtir.