KÜLTÜR VE SANAT (PROJEMÝZ)

Biz, iyiliðin ve güzelliðin ölçüsünü, þu an yaþayan insanda arayan bir anlayýþýn sevdalýsýyýz. Ýnsanlarýn yaratýcý güçlerini özgürce geliþtirebildikleri, eþit ve eþ deðer olduklarý bir toplumun hayalini kuran; insanýn insan tarafýndan sömürülmesine, baský altýna alýnmasýna son vermek; insanlarýn özgüvenlerini kazanabilmeleri onur ve hasiyetleri ile yaþamalarýný ve bunlarýn önündeki her türlü engelin, her türlü tutsaklýðýn kaldýrýlmasý taraftarýyým.

Ülkemizde Ýktisadi, Sosyal ve Siyasal barýþýn saðlanmasýnda; her þeyden önce bir kültürel yenilenmenin þart olduðuna inanmaktayým. Kültür politikamýz, barýþý sürekli kýlacak, insanlýðýn evrensel deðerlerine sahip çýkmasý gereken, çoðulcu, demokratik bir kültürün oluþturulmasý ve geliþtirilmesi esasýna dayanmalýdýr. Bugün “üretici” deðil, “tüketici,” kolaycý ve her þeyi yukarýdan bekleyen bir kültür, toplumumuzda oldukça yaygýndýr. Ayrýca tarihsel kökleri de olan, otoriter, üste mutlak itaati erdem olarak sunan bir kültürel gelenek, savaþçýlýðý, fetihçiliði, olumlu bir kültür olarak gösteren bir anlayýþýn egemen olmasý sonucunu doðurmuþtur. Bunun doðal sonucu þiddetin kültürel olarak içselleþmesidir.

Oysa bizler kendisini, otorite ve þiddet kültürüne karþý, çoðulculuðu ve hoþgörüyü öne çýkartan bir kültür yenileme hareketi olarak görmeliyiz. Bu nedenle kültür politikalarýný bu temel prensip ýþýðýnda yeniden gözden geçirmeyi amaçlamalýyýz.

Ülkemizde yaþayan herkesin, eþit ve eþdeðer koþullarda, iktisadi, sosyal, siyasi ve kültürel yaþama katýlýmýný ilke edinmeliyiz. Hayalimiz kuramsal alanlarýn biri birlerinden özerkleþtiði, özgürleþtiði bir toplumsal düzenin kurulmasýdýr. Ekonominin tek belirleyiciliðine, tahakkümüne karþý olduðumuz kadar, Siyasetin tek belirleyiciliðine de karþýyýz.

Bizler, sanatýn bireyin geliþmesi, kiþiliðinin zenginleþmesi, toplumdaki genel düzeyin yükselmesi için vazgeçilmez bir araç olarak görür. Genel beðeni çoðu kez kaliteyi ve estetiði ifade etmez. Bizler yaþamýn her kesitinde biçimsel, görsel ve iþitsel olarak bir “ estetik kaygý “gözetilerek, genel beðeni düzeyinin yükseltilmesini saðlayacak bir yapýlanmayý hedeflemeliyiz. Dahasý, bunun esas olarak baðýmsýz toplumsal örgütlerin iþi olduðuna inanýr ve bu doðrultudaki baðýmsýz giriþimcileri destekleriz. Bizler sanatta resmi devlet politikasýnýn olmamasýný savunuruz. Bu nedenle devlete ait sanat kurumlarýnýn baðýmsýz sivil toplum örgütleri haline dönüþtürülmesini amaçlarýz. Esas olan, devletin sanat kurumlarý yerine, toplumca geliþtirilen farklý etkinliklerin ve örgütlenmelerin desteklenmesidir.

Zaman zaman kendi kendini sorgulayarak barýþý esas almýþ bir kültür ve sanat politikasý, her þeyden önce bir toplumun geçmiþi ile barýþýk olmasýný, kültürel renklerini tanýmasýný ve onlarý bir zenginlik olarak deðerlendirmesini þart koþar.

Ülkemizde yaþayan her yapýnýn, tarihi ile barýþmayý, kültür mirasýna sahip çýkmayý ve onu yarýnlara taþýmayý kültür politikasýnýn temeli olarak kabul etmeliyiz. Bu yeni yapýlaþmanýn merkezine insaný alan, kültür politikamýzýn þekillenmesinde de insan ve insana ait tüm deðerlere sahip çýkmayý bu politikanýn vazgeçilmez ilkesi sayarýz. Amacýmýz kendi deðerlerimizi, insanlýðýn ortak deðerleri ile birleþtirmek ve onlarý dünya uluslarýnýn ortak malý yapmaktýr. Bizler kültürel mirasýný abartmalara kaçmadan, nesnel bir deðerlendirme temeline oturtan ve kültürel renkliliðini bir övünç ve ileriye doðru bir açýlým vesilesi kabul eden bir anlayýþýn egemen olmasýný savunurken; olumlu ve olumsuz yanlarýyla, tüm tarihimizin ve kültürümüzün bize ait olduðunu, bu tarih ve kültürü yaratmýþ toplumumuzun onu geleceðe de taþýyacaðýna inanýyoruz. Kültür alýþveriþinin, ülke kültürüne katký saðladýðýna ve geliþtireceðine inanmalýyýz.

Bu amaca ulaþmak için, devlet-toplum iliþkisinin yeniden düzenlenmesi gerektiðini biliyoruz. Bunun için yalnýzca, devletin demokratikleþmesi yeterli deðildir. Toplumun da demokratikleþmesi þarttýr. Günlük yaþantýmýzýn her noktasýna sinmiþ, etkilerini her an hissettiðimiz, otoriter, hoþgörüsüz, dayanýþmacýlýktan uzak, þiddet tutkunu ve çözümlerini þiddette arayan geleneklerimizle hesaplaþmamýz ve sorgulamamýz gerekir.

Kültür alýþveriþleri olmazsa, kültürel deðerlerimiz cýlýzlaþacak, ya da bugün görüldüðü gibi saðlýksýz geliþmelere yol açacaktýr. Bütün bu nedenlerle tüm çalýþmalarýmýz, dün ve bugünle barýþmamýzý öngörmekte ve bu barýþmanýn, kendi itici gücünü yaratacaðý inancýyla kapsamlý bir kültür politikasý projesi amaçlanmalýdýr.

Özlediðimiz dahasý özlemini duyduðumuz, çaðdaþ Türkiye’nin kurulmasý sýrasýnda yapýlan formlar bugün artýk yaþamamýzýn bir parçasý olmuþlardýr. Ancak, yaþamýmýzýn dünden bugüne, bugünden yarýna seyreden akýþý içinde gerek tarih, gerekse dil yönünden bazý sorunlar ortaya çýkmýþtýr. Geçmiþ kuþaklardan kalmýþ mektuplarý, yazýlý belgeleri, yapýtlarý okumak ve anlamak, nedeni ne olursa olsun, bugünkü kuþaklar için olanaksýz hale gelmiþtir.

Demokratikleþmek ve barýþ içinde yaþamak için, devlet ve toplum, artýk birbirlerini suçlamaktan vazgeçmeleri, öncelikle hatayý kendilerinde arayan bir sorgulama sürecini baþlatmalarý þarttýr. Savunduðumuz ve dile getirdiðimiz kültür politikasý, taraflarýn demokratik deðerler temelinde, kendi muhasebelerini yaptýklarý bir yapýlanmanýn adýdýr.

Geçmiþi baþkalarýnýn anlattýklarýyla sýnýrlý olarak tanýyabilen, anlatýlanlarýn kaynaðýna inemeyen, açýlan her beyaz sayfayla tarihinin yeniden baþladýðýný zanneden, ortaklaþa belleði zayýflamýþ bir toplum durumundayýz. Tarihimizin ve dilimizin saðlýklý öðretilmemiþ olmasý, onlarý kimilerinin elinde , çaðdaþlýða karþý kullanýlan bir araç haline getirmiþtir. Bizim üzerinde durduðumuz projenin; yani hedeflediðimiz toplumsal yapýnýn tarihimizle ve dilimizle barýþmaktan geçtiðinin bilincindeyiz. Geçmiþ tarihimizi öðrenmemiz ve incelememiz, dünle bugün arasýnda saðlýklý bir köprünün oluþmasý için gereklidir. Geçmiþin incelenmesi ortak belleðimizin tazelenmesine, bugünü yorumlamaya, geleceði kurmaya olanak saðlayacaktýr.

Bugünkü kuþaklarýn dünü tanýmasý, dünden hareketle bugünü yorumlamasý, tarihi araþtýrmalara verilecek öneme baðlýdýr. Tarihin araþtýrýlmasý, yalnýzca tarihin kronolojik sýrasýna göre olaylarýn saptanmasý ile sýnýrlanamaz. Olaylarýn geçtiði dönemlerin, iktisadi sosyal ve siyasal yapýlarýnýn da incelenmesini zorunlu kýlar. Bunun baþlangýcý da, “dil” in bizi geçmiþten koparmamýþ olmasý, düne ait deðerleri anlamamýza yardým etmesidir.

Tarihimizin ve kültürümüzün gerektiði gibi bilinmesi için gerekli her türlü tedbiri almalýyýz. Bu çerçevede mevcut kurumlarýn yeniden düzenlenmesi yanýnda “Tarih araþtýrma merkezleri” kurulmasýný özendirecek ve bu araþtýrmalarý kolaylaþtýrmak için “ Sosyal bilimler liseleri” açmalýyýz. Ülkemizde birliðin saðlanmasýnda, yalnýzca okuma yazmanýn öðretilmesini yeterli görmek olasý deðildir. Konuþulan dilin evriminin kendi doðal akýþý içinde geliþmesine önem vermekte, temel eðitim ve orta öðretimde “diksiyon” ve “yazý” derslerinin konulmasýný zorunlu olarak saðlanmasý gerekir.

Üzerinde ýsrarla durduðumuz amaçlar doðrultusunda, müzelerin sadece eski eserlerin sergilendiði, (bugüne dek olduðu gibi toplumdan kopuk) mekanlar olarak görmemeliyiz. Müzeler geçmiþin sergilendiði yerler olmak yanýnda, konferanslarýn, dinletilerin sunulduðu, kentin kültürel deðerlerinin araþtýrýldýðý merkezlere dönüþtürülmelidir. Bu doðrultularda müzelerde, resim, heykel yanýnda, müzik kurslarýnýn düzenlenmesi, folklor araþtýrmasý yapýlmasý, dün ve bugünün iç içe yaþamasý için dinleti ve gösterim, öðretim ve araþtýrma iþleri de birlikte sürdürülmelidir. Bu amaçlarýn gerçekleþmesinde, yerel yönetimlere, kentte faaliyet gösteren iþletmelere ve sivil toplum örgütlerine görevler düþmektedir.

Amacýmýzýn temel ilkesi her semtte bir kütüphanenin kurulmasýdýr. Kütüphaneler, bilginin muhafazasý ve naklinin bir aracý olduklarýndan, yurt düzeyinde kitaplýklarýn kurulmasýný özendirecek yapýlarýn oluþmasý için; özel kesim tarafýndan buralara yapýlan baðýþlarý vergiden muaf tutma birincil görevimiz olmalýdýr. Kitaplýklar yalnýzca okuma salonlarý olmayacaktýr, ayný zamanda, kentin kültür, sanat, edebiyat ve bilgi edinme, tartýþma merkezleri haline getirilmelidir. Bu amaçlarýn gerçekleþmesinde, okullar öncelikle bu anlayýþ çerçevesinde yeniden düzenlenmelidir.

Okullarýmýz yalnýzca eðitim saatlerinde hizmet veren, eðitim saatlerinin bitiminde karanlýklara gömülen kurumlar olmaktan çýkarýlmalýdýr. Bizler normal eðitim ve öðretim saatleri dýþýnda, okullarý; beceri kurslarý, konferans, seminer ve belirli konularda eðitim ve öðretimin yapýldýðý, halkýn kültürünün geliþtirildiði kurumlar olarak yeniden düzenlenmesini, yönetmeliklerin bundan böyle bu amaca yönelik olarak hazýrlanmasýný istemeliyiz. Bu nedenle bizler “yirmi dört saat eðitim” ilkesini kendimize ilke edinmeliyiz. Bu amaçlarýn gerçekleþtirilmesinde, okullarýn bulunduðu yerlerdeki sivil toplum örgütlerinden ve yerel yönetimlerden yararlanmalýyýz.

Tarihi yol, köprü ve kervansaraylarýmýz günden güne yýpranmakta ve bakýmlarý yapýlmamaktadýr. Tarihinden kalan mirasý kýrýk, dökük, periþan halde býrakmýþ bir toplumun kendi çocuklarýna tarihinden övgü ile söz etmesi olanaksýzdýr. Bu nedenle, bizler, mevcut deðerlerimizin korunmasý ve gelecek kuþaklara aktarýlmasý için tüm önlemleri zamanýnda almalýyýz, ya da bu yöndeki çalýþmalara destek olmalýyýz.

Geleneklerin yaþatýlmasý, gelenek ve göreneklerde tek tiplilik anlayýþýnýn terki ile mümkündür. Farklý gelenekler bir arada yaþatýlýrsa, biri ötekine baský kurmazsa, çok renkliliðin olumlu yönlerinden yararlanýlarak, uyum içinde yaþanabilirlik daha da güzele dönüþür. Folklorik deðerlerimize sahip çýkmak bizleri güçlendirecektir. Bizler farklý kültürel deðerlerin bir arada uyum içinde yaþatýlmasý ve dil, din, yaþam tarzý vb. kültürel deðerlerin korunmasýný ve geliþtirmesini saðlamalýyýz.

Çaðdaþ bir toplum yaratmak ve insanlýðýn evrensel deðerlerine ulaþmak, ancak, kendi kültür deðerlerine sahip çýkan ve onun üzerinde yükselmeyi baþaran bir toplum tarafýndan gerçekleþtirilebilir. Bizler insanlýðýn evrensel deðerlerinin oluþturulmasý ve geliþtirilmesinin, farklý kültürlerin bu deðerlere yapacaðý çeþitli katkýlarla mümkün olacaðýna inanýrýz. Bu nedenle bizler, ne sadece batýda oluþmuþ deðerlerin basitçe aktarýlmasýný, ne de bunlarý yok sayarak, kendi deðerlerinin abartýlmasýný doðru bulur; kendi kültürümüzü abartmadan, onun içine kapanmadan, ama onun olumlu eleþtirisi üzerinde yükselerek, diðer kültürlerle buluþmayý doðru buluruz. Bu olayýn gerçekleþtirilmesinde, okullarýn bulunduðu yerlerdeki sivil toplum örgütlerinden ve yerel yönetimlerden yeterince yararlanmalýyýz.
     
Taki Akkuþ
(Eðitimci –yazar, yayýncý)

sarissayayinlari@hotmail.com